آیا زمان این موافقت‌نامه مناسب بود؟

برخی ناظران و حتی شهروندان افغان در گزارش هایی که رسانه های این کشور منتشر کرده اند، از این مسئله واهمه دارند که نزدیکی عجولانه و تمام قد دولت کشورشان به دهلی نو باعث تیره تر شدن روابطشان با پاکستان و در نتیجه وقوع ناامنی های بیشتر و کمک های اسلام آباد به مخالفان دولت شود. اینها می گویند توافق نامه استراتژیک اخیر می توانست نه در زمان فعلی که فرضا 10 سال پیش به امضا برسد و این چنین بر آتش خشم پاکستان ندمد.

این دسته از تحلیل گران بر این باورند که بدون شک پاکستان از این پس سوءظن بیشتری به روابط کابل و دهلی نو خواهد داشت و برای جلوگیری از تقویت این اتحاد و تضعیف موقعیت خود در منطقه، دست به اقدام های غیرقابل پیش بینی و خطرناکی خواهد زد. روابط تازه دهلی نو و کابل می تواند برای اسلام آباد بسیار گران و جبران ناپذیر جلوه کند و سبب شود تلاش مضاعفی برای اخلال در فضای امنیتی و سیاسی افغانستان به خرج دهد.

دولت افغانستان پس از سقوط حکومت طالبان کوشیده است روابط دوستانه خود را با همه همسایگان و کشورهای منطقه برقرار کند و از این طریق، آبادانی و استقلال خود را ضمانت ببخشد اما حضور نیروهای خارجی از یکسو و بدبینی پاکستانی ها به آینده افغانستان سبب شده است تا این روابط به صورت همه جانبه و حداکثری نباشد و بعضا تنش هایی را میان کابل و همسایگانش پدید آورد.

نقطه عطف بدبینی های میان دو کشور در یک ماه گذشته حاصل شده است که طی آن مقام های افغانستان و امریکا، عناصری را در دستگاه های حکومتی و امنیتی اسلام آباد، به دست داشتن یا حمایت از حمله های تروریستی در خاک افغانستان متهم کردند. اشاره آنها مشخصا به حملاتی بود که گروه حقانی ساماندهی کرد و در نهایت نیز به قتل برهان الدین ربانی رئیس شورای عالی صلح انجامید.

بلافاصله پس از این ترور، کرزی باید در سفری از پیش معین به هندوستان می رفت. همزمانی این رویدادها سبب شد تا معنا و مفهوم خاصی از این سفر برداشت شود. بدون شک پاکستان مخالف موافقت نامه استراتژیک میان افغانستان وهند است و این مسئله را موجب افزایش نفوذ هند در اطراف خود می داند. پاکستان که حاضر نیست رقیب و دشمن تاریخی اش را در افغانستان حی و حاضر ببیند، فعلا واکنشی عینی از خود نشان نداده ولی رفتار سرد و خموشانه اش باعث افزایش نگرانی افغان ها شده است.

از همین رو برخی کارشناسان مسائل نظامی و امنیتی افغانستان معتقدند که بهتر بود امضای موافقت نامه استراتژیک کابل – دهلی نو به زمانی دیگر موکول می شد و در وضعیت گرگ و میش کنونی که پاکستان زیر فشار امریکا هم قرار دارد، به امضا نمی رسید. آنها افغانستان را از لحاظ امنیتی و اقتصادی آسیب پذیر می دانند و می گویند پاکستان می تواند در این روند ایجاد مشکل کند.

افغانستان بخش اعظم تجهیزات و کالاهای خود و نیروهای بین المللی مستقر را از خطوط مرزی پاکستان وارد می کند و دست کم از این جهت به حفظ روابط با پاکستان نیاز دارد. البته این مسئله موجب نمی شود که از نیاز پاکستانی ها به حفظ مسیر تزانزیتی با افغانستان چشم پوشی کنیم. اما سخن اینجاست که نزدیکی هند و افغانستان به یکدیگر در شرایط فعلی حکم آب سردی را دارد که بر سر روابط اسلام آباد – کابل ریخته شده و ممکن است پیامدهای شدیدی داشته باشد.