آیا بشار اسد رفتنی است؟

گزارش سازمان ملل درباره کشته‌شدگان دراعتراض‌های سوریه بازهم نگاه جامعه بین‌الملل را متوجه تحولات این کشور کرده است. معترضان سوری به دنبال کناره‌گیری بشاراسد از قدرت هستند که با تکیه بر حمایت کشورهای غربی و امریکا به اعتراض‌های خود علیه حکومت ادامه می‌دهند. عراق هم در میان کشورهای عربی با نگرانی از افزایش کشتار در سوریه به دنبال میانجیگری میان مخالفان و حکومت است تا در نهایت به اتحادیه عرب نیز در حل بحران سوریه کمک کرده باشد.

دیپلماسی ایرانی با محمد شریعتی دهاقان، رایزن فرهنگی  سابق ایران در سوریه، درباره آخرین تحولات سوریه، گفتگویی داشته است که در زیر می‌خوانید:

آخرین وضعیت ناآرامی‌های سوریه را با توجه به گزارش سازمان ملل چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مساله درگیری‌ها در سوریه، به مرحله‌ای رسیده است که مخالفانی که کشتارها را برنمی‌تابند موضوع رفتن و ماندن بشاراسد برای آنها تمام شده است. علاوه بر معارضین، برای جامعه بین‌المللی به جز روسیه و چین، اروپا و امریکا و حتی به نوعی کشورهای اسلامی و اتحادیه عرب نیز موضوع تمام شده است. همان‌طور که می‌دانید در اجلاس کمیته ویژه سوریه، طرح اتحادیه عرب مورد پذیرش قرار گرفت که اصل این طرح مبنی بر خروج نیروهای نظامی و امنیتی سوریه از شهرها و مناطقی است که هم‌اکنون در آن حضور دارند و در نهایت بازگشت آنها به پادگان‌هاست که اگر این نیروها از شهرها خارج شوند، زمام امور از دست حکومت خارج می‌شود.

اگر امروزه بسیاری خواستار مناطق ممنوعه برای امنیت تظاهرکنندگان شدند، در حقیقت چنین روندی صورت گرفته است. بدین معنا هرجایی که تانک حکومت نباشد حاکمیت سوریه و حاکمیت حزب بعث از بین رفته است.

همچنین در انتخابات محلی که اخیرا برگزار شد، در بسیاری از شهرها نتوانستد صندوق رای‌گیری قرار دهند، بدین علت که حاکمیت بشاراسد در آنجا وجود ندارد. بنابراین عملا مناطق ممنوعه بوجود آمده است.

 البته کسانی که از ارتش فرار می‌کنند و اسلحه سنگین هم ندارند،  تاب برابری با ارتش رسمی را ندارند. اما عده آنها روزبروز بیشتر می‌شود.

 در چنین شرایطی طرح اتحادیه عرب که عراق واسطه آن شده نیز روز شنبه در جلسه وزرای خارجه عرب در جده مطرح خواهد شد که مراحل تصمیم‌گیری بین‌المللی درباره سوریه را تصویب خواهند کرد. اما همچنان روسیه و چین مخالفت می‌کنند، از سوی دیگر به  نظر می‌رسد که موضع روسیه هم در دو حوزه تغییر کرده است، ۱.  با مخالفان سوری در سطح بالا دیدار داشته که در راس آن با برهان غلیون ملاقات داشته است۲. به سوریه فشار آورده تا طرح اتحادیه عرب را بپذیرد. و اخیرا هم قطعنامه ای را به شورای امنیت پیشنهاد داده که مورد توجه محافل غربی قرار گرفته و گفته‌اند این پیشنهاد باید اصلاح شود. روسیه تا کنون مانع صدور قطعنامه علیه سوریه بوده است.

. اما کشورهای غربی و امریکایی موضوع را تمام شده می‌دانند و بر این باورند که رفتن بشار اسد هفته‌های آینده و یا ماه‌های آینده اتفاق خواهد افتاد.

برای آنها تعامل با بشاراسد و حکومت سوریه دیگر امکان‌پذیر نیست و شاید فشارهای اقتصادی هم تا اندازه‌ای اثرات خود را در این کشور گذاشته است.

بنابراین هرگونه سرمایه گذاری اقتصادی و سیاسی بر نظام بشاراسد غیرعاقلانه و دور از احتیاط است.

براساس آماری که سازمان ملل اعلام کرده است، تعداد کشته‌شدگان در طول این چند ماه در سوریه بیش از ۵ هزار نفر بوده است، تا جایی‌که سازمان ملل درخواست کرده تا دولت سوریه را به دادگاه جنایی بین‌المللی معرفی کنند.

این در حالی‌ است که مخالفان دولت بشاراسد اعلام کرده‌اند تعداد کشته‌شدگان، مفقودین و دستگیرشدگان بیش از آمار اعلام شده است. از سوی دیگر حرکت‌های مردمی با تمام کشتارهایی که روزانه بین ۱۰ تا ۲۰ نفر بود، هم اکنون به متوسط بین ۲۰ تا ۳۰ نفر رسیده است. در چنین شرایطی بیشتر مفسران سیاسی بر این باورند که بشاراسد رفتنی است.

آیا میانجیگری کشوری همچون عراق میان مخالفان و دولت سوریه به نتیجه خواهد رسید؟

عراق اعلام کرده که با طرح اتحادیه عرب موافق است ، اما عراق به چند دلیل دوست دارد تا بحران در سوریه خاتمه پیدا کند: ۱. به دلیل آنکه عواقب درگیری‌های جنگ داخلی در سوریه  دامنگیر عراق خواهد شد ۲. عواقب بستن مرزهای سوریه برای عراق بسیار فاجعه‌آمیز است ۳. حضور عراقی‌ها در سوریه که بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر گزارش شده است. 

اما اخبار حاکی از آن است که میانجیگری عراق هم تا کنون به نتیجه نرسیده است به ویژه آنکه نتیجه این واسطه‌گری روز شنبه در اجلاس وزرای خارجه عرب مشخص خواهد شد. شواهد حاکی از آن است که طرح اتحادیه عرب مورد پذیرش کامل قرار نگرفته و شروطی که برای سوریه قرار داده عملی نیست.

اتحادیه عرب اولین شرط پذیرش سوریه را توقف کشتار اعلام کرده است، بدین معنا که ۵۰۰ نفر ناظر برای توقف کشتار حضور خواهند داشت و نه اینکه ناظران شاهد تیراندازی‌ها در این کشور باشند. اصل طرح مساله توقف کشتار است و سوریه هم توقف کشتار را مساوی با گسترش تظاهرات در این کشور می‌داند. هم اکنون نیز این تظاهرات به روستاها و حتی محله‌های نزدیک دمشق و حلب رسیده است. در انتخابات اخیر که انتخابات شهرداری‌ها بوده، با اقبال کمی حتی در دمشق و حلب مواجه شده‌است، چه برسد به شهرهایی همچون حمص، درعا و حما که تمامی صندوق‌های رای در اختیار مخالفین بوده است.

 به نظر شما اصلاحات اخیر تاثیری بر آرام‌تر شدن اوضاع سوریه داشته است؟