پذیرش میانجی گری بین المللی یا تقسیم قدرت

 با توجه به این که قرار است امروز پیش نویس قطعنامه علیه سوریه بررسی شود، مهم ترین دلیلی که باعث شده مسکو پیشنهاد میانجیگری میان دولت و معارضان سوری را مطرح کند،‌ چیست؟

همان طور که می دانید روسیه از همان ابتدای تشدید بحران در سوریه و توجه جامعه بین المللی به این مسئله، تلاش می کرد که به نحوی مسئله سوریه را مدیریت و کنترل کند تا مخالفان دولت سوریه نتوانند چندان تغییری در سیاست های این کشور ایجاد نمایند. چون به هر حال سوریه یکی از مهم ترین پایگاه های روسیه در منطقه خاورمیانه محسوب می شود و روابط سیاسی و اقتصادی و استراتژیک گسترده ای میان روسیه و سوریه وجود دارد.

در آغاز مهم ترین تلاشی که روس ها انجام دادند این بود که جلوی تصویب قطعنامه شورای امنیت را با استفاده از حق وتو گرفتند و نگذاشتند که موضوع سوریه تبدیل به یک موضوع بین المللی شود. اما با تشدید بحران در سوریه و شدت گرفتن درگیری ها در این کشور، روس ها تمام تلاش خود را به کار گرفته اند تا به نحوی این مسئله را کنترل نمایند. یکی از اقداماتی که روسیه انجام داده، این است که از طرفین بحران برای مذاکره و گفت و گو در مسکو دعوت کرده است. البته پیش از این هم مسکو میزبان مخالفین سوری بود و مقامات روس قبلا هم با آن ها مذاکره کرده بودند. اما این بار روسیه خواسته است که به نحوی هم مخالفین دولت سوریه و هم دولت به طور رو در رو در مسکو با هم مذاکره نمایند. دولت سوریه طبیعتا این موضوع را پذیرفت اما مخالفان دولت سوریه شرکت در این نشست را رد کرده اند.

به هر حال بحث طرح قطعنامه جدید در شورای امنیت در حال حاضر شرایطی ایجاد کرده است که حامیان بین المللی مخالفان سوریه و حامیان بین المللی دولت سوریه تمامی تلاش های خود را به کار گیرند تا به نحوی مسئله را به نفع خود کنترل کنند. در این شرایط به نظر می رسد روسیه با توجه به این که نتوانسته است تا کنون در بحث میانجیگری موفق عمل کند، احتمالا مجددا در شورای امنیت تمام تلاش خود را به کار خواهند بست که جلوی صدور قطعنامه علیه سوریه را بگیرند.

 آیا روسیه واقعا تصور می کند که با اقدامات منطقه ای مانند اقداماتی که توسط اتحادیه عرب یا روسیه پیگیری می شود، می تواند جلوی روند بین المللی شدن بحران سوریه را بگیرد؟

نگاه روسیه الزاما این نیست که جلوی بین المللی شدن بحران را بگیرد. چون موضوع در حال حاضر عملا بین المللی شده و از سطح یک بحران داخلی در حال تبدیل شدن به موضوعی است که در شورای امنیت مکررا به آن توجه می شود.

به هر حال روسیه آینده روابط خود با سوریه را در یک وضعیت مبهم می بیند و این وضعیت برای کشوری با موقعیت روسیه و تعداد اندک کشورهایی که در رابطه استراتژیک با روسیه قرار دارند، مطلوب نیست و روسیه باید تمام تلاش خود را به کار گیرد تا به هر نحو ممکن بحث بحران در سوریه را کنترل کرده و به نحوی مدیریت کند که در سیاست خارجی این کشور و نوع رابطه این کشور با روسیه تغییر چندانی ایجاد نشود.

با توجه به این که قبلا هم مسکو قطعنامه شورای امنیت را درباره سوریه وتو کرده است، آیا می توان گفت که پیشنهاد میانجیگری با انگیزه توجیه وتوی قطعنامه جدید صورت می گیرد یا تلاشی است برای تعدیل در محتوای قطعنامه و گنجاندن اقدامات میانجیگرانه در آن؟

به هر حال در حال حاضر بحث سوریه شبیه صفحه شطرنجی برای هر دو طرف شده است و هر کدام از طرفین سعی می کنند در مقابل اقدامات طرف مقابل اقدامات جدیدی انجام دهند. بحث صدور قطعنامه علیه سوریه مکررا در شورای امنیت مطرح بوده و بارها طرف های غربی خواسته اند موضوع سوریه را در شورای امنیت مطرح کنند.  از طرف دیگر روس ها هم تلاش کرده اند با ارائه پیشنویس قطعنامه به شورای امنیت، بحث را به سمتی خودشان مایل هستند بکشانند. اما با این حال هیچ کدام از این مسائل تا کنون عملی نشده است.

در حال حاضر نیز هم زمان با طرح تصویب قطعنامه علیه سوریه در شورای امنیت، روسیه سعی می کند با استفاده از مطرح کردن بحث میانجیگری، اهداف خود را پیش ببرد. بنابراین به نظر می رسد پیش از هر چیز، این بحث به مانند بازی شطرنجی است که روسیه و غرب در حال حرکت دادن مهره های خود در آن هستند. برای روس ها هم در این زمینه تنها ابزاری که در حال حاضر وجود دارد، امکان میانجیگری است.

پیشنهاد میانجیگری روسیه، تا چه حد به مثابه اتمام حجت با بشار اسد است و این که معارضین سوری شرکت در این طرح را رد کرده اند، چه تاثیری بر موضع روسیه خواهد داشت؟

به هر حال روسیه از نهایت ابزارها و امکانات خود برای تاثیرگذاری در بحث سوریه استفاده می کند. متاسفانه شرایط در سوریه در حال رسیدن به نقطه ای است که این احتمال که با ایجاد تغییراتی در دولت سوریه، امکان مصالحه ای ایجاد شود، در حال از بین رفتن است. مخالفان روز به روز بر شدت اقدامات و میزان خواسته های خود می افزایند و به همین دلیل بعید به نظر می رسد که هدف روسیه ایجاد اصلاحات در دولت سوریه باشد.

در مقطعی در آغاز بحران در سوریه، روس ها پیشنهاداتی به دولت بشار اسد ارائه کردند تا با انجام برخی اصلاحات در دولت، بحران را کنترل کند اما در شرایط موجود وضعیت بحران در سوریه به گونه ای پیش رفته که دیگر فقط در یک فرایند میانجیگری بین المللی و یا تقسیم قدرت ممکن است امیدی به پایان یافتن بحران در این کشور داشت.