دوستان سوریه در تونس چه کردند؟
دیپلماسی ایرانی: اجلاس دوستان سوریه در تونس از ابعاد مختلف قابل بررسی و ارزیابی است. این اجلاس که با حضور طرف های مختلف بین المللی اعم از کشورها و نهادهای جهانی و گروه های سیاسی جمعه گذشته برگزار شد، فی نفسه عامل فشار بین المللی جدیدی علیه نظام موجود در سوریه محسوب می شود. این نشست به منزله واکنش اعراب و جریان غرب در مرحله اقدامات مابعد وتوی روسیه و چین در 4 فوریه است. لذا از این بابت که در کنار اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و حمایت 137 کشور جهان در مقابل 12 رای مخالف نسبت به لزوم تغییر در سوریه، این کشور را در فشار بین المللی جدیدی قرار می دهد، تردیدی وجود ندارد. اما نکته ای که لازم است به آن پرداخته شود میزان و تنوع اختلافاتی است که در جبهه مقابل نظام آقای بشار اسد وجود دارد و در چنین نشست هایی نمایان می گردد.
به نظر می رسد اجلاس تونس علی رغم این که موفق گردید نمایشی از مخالفان رسمی و غیر رسمی سوریه را به تصویر کشاند، اما واقعیتی را آشکار کرد که از دید ناظران سیاسی پنهان نماند. آن واقعیت این است که اجماع بین المللی مبنی بر یک اقدام جدی علیه سوریه هنوز شکل نگرفته است. اجلاس تونس نشان داد که در صحنه بین الملل بدون حضور طرف های مهمی چون روسیه و چین، و البته مخالفت این دو با این اجلاس، عملا راهکار تعیین کننده ای که بتواند خواسته مخالفین دولت آقای بشار اسد را محقق سازد، وجود ندارد؛ همان طور که در نشست شورای امنیت نیز وجود نداشت. بنابراین در اقدامات آینده، همه توجهات امریکا و غرب به سمت هزینه کردن برای رسیدن به اجماعی بین المللی که روسیه و چین نیز در آن حضور داشته باشند، معطوف خواهد شد.
واقعیت دیگری که در جریان این نشست می توان به آن پی برد، اختلاف غرب و اعراب، (در قالب عربستان و قطر) بود. در شرایطی که عربستان سعودی و در کنار آن قطر، طرح مداخله نظامی بین المللی را به طور جدی پیگیری می کنند و انتظار آن ها از این اجلاس نیز توافقی جهانی برای مسلح کردن رسمی معارضه یا لااقل امکان حضور نیروهای بین المللی و عربی (ولو تحت عنوان نیروهای پاسدار صلح) بود، اما هم جریانی در داخل اعراب خصوصا در تونس و مصر و هم در جبهه غرب، مواضع اخیر آمریکایی ها با طرح مذکور همدلی و توافقی نشان نداد. سعودی ها تنها راه سرنگونی بشار اسد را ارسال سلاح و تجهیزات برای مخالفان می دانند و در پی انتقال قدرت در سوریه به هر قیمت چه با رضایت هیئت حاکمه این کشور و یا بدون رضایت آن هستند. در حالی که در اظهارات رئیس جمهور جدید تونس و وزیر خارجه اش، چنین خواسته ای نبود و عمدتا راه حل سیاسی مورد نظر آنان قرار داشت.
بیانیه کاخ سفید و اظهارات خانم کلینتون که تاکید می نمود، در شرایط فعلی موافقت با ارسال سلاح به مخالفان سوریه دور از حکمت و عقل است، ( گرچه در گذشته نزدیک امریکایی ها مخالفان دولت سوریه را از تحویل سلاح خود به دولت بر حذر داشته بودند) موجب شد وزیر امور خارجه عربستان جلسه را ترک کند و نشان دهد نتایج اجلاس تونس فاقد اقدام عمدی علیه نظام حاکم در سوریه است.
از زاویه دیگر اختلاف نظر بین گروه های سوری معارض است که ظاهرا جدی است و در چنین مواقعی به سرعت بروز می کند. هر دو جریان مخالف یعنی شورای ملی معارضه که در خارج از سوریه فعالیت می کند و نیز هیئت هماهنگی برای تغییر که در داخل کشور است، هر دو برای شرکت در این اجلاس دعوت شده بودند. هیئت هماهنگی یعنی مخالفان داخل، پس از حضور در تونس و قبل از شروع رسمی اجلاس، پس از دریافت نظراتی که مایل است رقیبش یعنی شورای ملی را به عنوان نماینده اصلی مردم سوریه معرفی کند و نیز اصرار بر نظامی کردن بحران سوریه و مسلح کردن رسمی معارضه دارد، تونس را به نشانه اعتراض ترک کرد.
البته عدم توافق این دو جریان مخالف دولت سوریه قبلا نیز در نشست آقایان برهان غلیون و هیثم مناع، نمایندگان دو طرف در قاهره حکایت از اختلافات جدی آن ها داشت. اضافه بر آن در درون شورای ملی مخالفان نیز اختلافاتی در حال ظهور است. اظهارات هم زمان یکی از اعضای برجسته شورا که اعلام نموده جریانی در داخل شورا در پی تحکم بر دیگران است و به زودی تعدادی از شخصیت های برجسته عضو شورای ملی معارضه از آن جدا خواهند شد، قابل تامل است. عدم صدور بیانیه نهایی که می تواند ناشی از عدم توافق طرف های شرکت کننده در اجلاس پیرامون قضایای مطروحه باشد و نیز دست نیافتن اجلاس به اهداف از قبل اعلام شده این نشست که یکی از موارد آن موضوع کمک رسانی بین المللی به داخل و مردم سوریه اعلام شده بود و عملا راهکاری را به تصویب نرساند، حکایت از این واقعیت دارد که کنفرانس دوستان سوریه در تونس بدون هیچ دستاورد روشنی که البته حاصل عدم اجماع حاضران بوده، به کار خود پایان داده است.
منبع: هیئت تحریریه دیپلماسی ایرانی/12
نظر شما :