افغانستان محور کلامی تکراری در شیکاگو

  دیپلماسی ایرانی:نشست سران سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، در حالی 20 و 21 ماه مه در شیکاگو برگزار می‌شود که رهبران عضو این ائتلاف بین‌المللی به دنبال طرح سیاست‌های جدیدی برای آن در سال‌های آتی هستند.بر اساس این گزارش اعضای این ائتلاف بین‌المللی متعهد می شوند که توانایی‌ها و ظرفیت‌های خود را افزایش دهند و امکان همکاری و مذاکرات با شرکایشان را بالا ببرند؛ این درحالی است که برنامه ریاضت اقتصادی در برخی کشورهای عضو ناتو وجود دارد. در حال حاضر تعادل قدرت و تقسیم مسئولیت‌ها یکی از مسائلی است که برای اعضای ناتو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.نشست آتی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی با سه محوریت برگزار می شود:
- تعهد ائتلاف در قبال افغانستان در دوران واگذاری مسئولیت‌های امنیتی به نیروهای افغان و پس از آن
- حصول اطمینان از اینکه ائتلاف، توانایی‌های مورد نیاز را برای دفاع از ملت و قلمرو کشورهای عضو دارد و می‌تواند با چالش‌های قرن 21 مقابله کند.
- تحکیم شبکه اعضا و شرکای ناتو در سراسر جهان
دیپلماسی ایرانی با محمد ابراهیم طاهریان، سفیر سابق ایران در افغانستان، درباره نشست سران کشورهای عضو ناتو  و نتایج آن برای افغانستان  گفتگویی داشت که در زیر می‌خوانید:

نشست شیکاگو در حالی برگزار می‌شود که درباره مسایل  افغانستان پس از سال 2014 بحث و تبادل نظر می‌شود. مسائل مربوط به خروج نیروها از افغاسنتان حول چه موضوعاتی بوده است؟

نشست روز گذشته و امروز ناتو که با حضور نمایندگان عالی‌رتبه بیش از 60 کشور جهان برگزار شده است، از نشست‌های مهم پس از نشست بن درباره موضوع افغانستان بود. تمامی کشورها به جز پاکستان در این نشست‌ شرکت کردند. اطلاع‌رسانی که درمورد اجلاس شیکاگو شده بیشتر حول این محور است که پس از خروج نیروهای ناتو، افغانستان چه راهبردی باید داشته باشد.به نظر می‌رسد که اطلاع‌رسانی صحیحی نسبت به برگزاری نشست شیکاگو داده نشده است.

اصلی‌ترین مساله‌ای که امروزه در مورد  تمامی کشورهایی که در افغانستان نیرو دارند،‌ مورد توجه است، مشکلات اقتصادی این کشورهاست.بنابراین شاید در کنار موضوع اصلی که افغانستان است،‌مسائل اقتصادی هم مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.

در اجلاس جی8 که یک روز پیش از نشست شیکاگو در کمپ دیوید ویرجینیا برگزار شد، رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد که دو سال زودتر از موعد مقرر نیروهای خود را از افغانستان خارج خواهد کرد. در نتیجه به نظر می‌رسد اجلاس شیکاگو از این منظر مهم است که راجع به مشکلات مالی که افغانستان با آن روبروست نیز باید تصمیم‌گیری جدی انجام شود.

همانطور که می‌دانید در حوزه امور نیروهای نظامی برای همین موعد فعلی حدود یک میلیارد دلار نیاز دارند و برای سال 2014 به بعد با هزینه‌های امروز سالانه 4 میلیارد دلار کسری بودجه دارند که تا به امروز مرجع و منبعی هم برای این کسری بودجه مشخص نشده است. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که با تمام رایزنی‌هایی که با اروپا درباره این مساله انجام شده در نشست شیکاگو هم بتوانند در مورد تامین مسائل مالی افغانستان تصمیم واحدی گرفته شود.  

نتیجه این نشست را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
 

در مورد مسایل سیاسی به دلیل آنکه هر کدام از عناصر فرامنطقه‌ای مطرح درافغانستان منافع جداگانه‌ای دارند، به نظر نمی‌رسد که بتوانند در مورد مسائل سیاسی از جمله مذاکره با جریان افراط و مبارزه با فساد و ناکارآمدی در دولت به نتیجه مشخصی دست پیدا کنند. بنابراین به نظر می‌رسد نتیجه مشخص و ملموسی در نشست شیکاگو همانند نشست‌های قبلی حاصل نشود. به دلیل آنکه راهکار افغانستان راهکار درون این کشور و راهکار منطقه‌ای است.

در میان کشورهای اروپایی به نظر می‌رسد آلمان مناسبات خوبی با افغانستان دارد. این مناسبات در چه سطحی است؟
 

آلمان در طی ده سال گذشته در تحولات سیاسی افغانستان  و در پیدایش شرایط فعلی نقش مهم و محوری داشته است. شاید بتوان گفت مهم‌ترین دلیل آن میزبانی بن اول از سوی دولت آلمان بود که منجر به تحول بزرگ دولت- ملت‌سازی در این کشور شد. آلمان در چند دهه افغان‌ها را دور هم جمع کرد و میزبانی تمامی این نشست‌ها را برعهده گرفت. گروه‌های افغانی در اجلاس‌ بن با یکدگر تفاهم کردند که حمایت جامعه بین‌الملل را نیز به دنبال داشت.

بر همین اساس پس از آن نیز در تقسیم مسئولیت‌ها برای کمک به افغانستان، آلمان جزو کشورهایی بود که مسئولیت آموزش پلیس را برعهده گرفت. درست است که اگر پس از ده سال نگاهی به کارنامه آنها در این حوزه کنیم، شاهد خواهیم بود که افغان‌ها پیشرفت چندانی در این حوزه نداشته‌اند.

سفر اخیر رئیس جمهور افغانستان به آلمان برای امضای توافق‌نامه استرتژیک بوده است، هدف افغانستان از امضای این توافق‌نامه‌ها با کشورهای اروپایی و امریکا چیست؟
 

سفر اخیر به دنبال مجموعه عهدنامه‌های راهبردی است که دولت فعلی افغانستان با برخی از کشورهای اروپایی، هند و با امریکا امضا کرده است، به نظر می رسد که حاکمیت در کابل به دنبال این است که با امضای چنین عهدنامه‌‌های راهبردی با کشورها پس از خروج نیروهایی که امروز در قالب ناتو در افغانستان هستند، برای مسائلی که ممکن است در حوزه امنیت و اقتصاد با آن روبرو شود، تکیه‌گاه پیدا کند.

در مورد این مساله که تا چه اندازه این تدبیر به نتیجه خواهد رسید باید گفت که تقریبا بسیاری از ناظران و کارشناسان بر این باورند که لزوما چنین رویکردی از سوی دولت و یا بخشی از حاکمیت افغانستان رویکرد منطقی ومنتج به نتیجه‌ای نخواهد بود.

این مجموعه عهدنامه‌ها در گذشته افغانستان اتفاق افتاده که کارنامه و کارکرد ۱۰ ساله کشورهای خارجی را باید مورد بررسی قرار داد. از این منظر  سفر اخیر نیز مورد توجه همه قرار گرفته است و هدف اصلی این سفر نیز امضای عهدنامه راهبردی با آلمان است.در مورد امریکا یک استثنا وجود دارد و آن این است که به نظر می‌رسد امریکایی‌ها نیاز به امضای چنین راهبردی برای تثبیت وضعیت خود در بحث انتخابات داشتند. در سایر کشورها نیز این تاثیر به گونه‌ای متفاوت است.

در توضیح باید گفت در بیشتر عهدنامه‌ها با کشورهای اروپایی بیشتر سفرها از سوی حاکمیت کابل و رئیس دولت به آن کشورها بوده است، اما در مورد امریکا به این شکل بود که رئیس جمهور امریکا به افغانستان سفر کرد و عهدنامه را امضا کرد. در حقیقت خواست دو طرفه‌ای بود که به نظر می رسد برای تبلیغات انتخاباتی امریکا نیاز بود،اما طبیعتا  سایر کشورها راه و روش دیگری برای امضای چنین راهبردهایی انتخاب کرده بودند، که امضای عهدنامه راهبردی با آلمان نیز بر اساس همان سیاق امضای عهدنامه‌ها با دیگر کشورهای اروپایی است. تاثیر این سفرها از این جهت است که رئیس دولت وقت به کشورها سفر می‌کند تا این عهدنامه راهبردی امضا شود.

حامد کرزای پس از آلمان به شیکاگو برای شرکت در  نشست سران ناتو سفر کرده است، آیا در سفر آلمان در مورد نشست شیکاگو هم رایزنی‌هایی کرده است؟
 

با توجه به اینکه در نشست شیکاگو کشورهای عضو ناتو در آن شرکت کرده‌اند تا در مورد آینده افغانستان تبادل نظر کنند، ممکن است که این سفرها برای رایزنی‌های اولیه در مورد نشست شیکاگو هم صورت گرفته باشد. اما هدف اصلی این سفر عهدنامه راهبردی که قاعدتا میثاقی است که سایر کشورهای اروپایی هم آن را امضا کرده و دستور لازم برای تعریف همکاری‌ها در حوزه اقتصاد، سیاست و امنیت طرح می‌شود که مشخصا  با آلمان نیز که از بن اول آموزش پلیس را برعهده گرفته است، باید بیشتر در مورد مسائل مربوط به همین زمینه تبادل نظر کنند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14