دفاع ایران از ونزوئلا در میانه اعمال فشارهای آمریکا به هر دو کشور

نویسنده: تام اُکانر

دیپلماسی ایرانی: در میانه درگیری های ونزوئلا با خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون تحت حمایت ایالات متحده و درخواست او برای کودتای نظامی که توسط نیروهای امنیتی وفادار به رئیس جمهوری نیکولاس مادورو بی نتیجه ماند، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا هر دو هشدار رئیس جمهوری دونالد ترامپ را مبنی بر اینکه «همه گزینه ها» برای پیشبرد منافع واشنگتن در کاراکاس روی میز است، تکرار کردند. دولت ترامپ در ارتباط با ایران هم لحن مشابهی را به کار می برد که البته این مساله از دید جمهوری اسلامی پنهان نمانده است.

عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران جمعه گفت: «جمهوری اسلامی تلاش ایالات متحده برای راه اندازی یک کودتا یا هر گونه اقدام نظامی در ونزوئلا و اظهارات مقامات آمریکایی با هدف تحریک به شورش و خشونت را به شدت محکوم می کند. این نقض آشکار منشور ملل متحد است.» موسوی از جامعه بین المللی خواست تا پاسخی مناسب به این موضوع بدهند چراکه «نظم و ثبات بین المللی» در معرض برخی عوامل ستیزه جو، هرج و مرج و عناصر غیر قانونی در داخل دولت ایالات متحده قرار گرفته است.

ایران و ونزوئلا که به رغم فاصله موجود در سال های اخیر روابط خود را تقویت کرده اند، یک دشمنی مشترک با ایالات متحده دارند که در تلاش های پیشین واشنگتن برای تغییر نظام در این کشورها و در مناطق آنها ریشه دارد. هر دو کشور به رغم داشتن ذخایر غنی نفتی در حال حاضر از بحران اقتصادی رنج می برند و تلاش های جدید برای مداخله در امور داخلی خود را عامل این بحران می دانند.

از اوایل سال 2017 که ترامپ وارد کاخ سفید شده، ایالات متحده تنش ها با هر دو کشور را تشدید و دولت های آنها را به نقض حقوق بشر و تهدید کردن امنیت آمریکا و متحدانش متهم کرده است. ترامپ وعده داده صادرات نفتی هر دو کشور را به طور کامل قطع کند و هم خود او و هم مقامات دولتش بارها هشدار داده اند که در روند وادار کردن تهران و کاراکاس به اقدام مطابق منافع واشنگتن «همه گزینه» روی میز است.

در هر دو مورد تاکنون از مناقشه مستقیم نظامی اجتناب شده است، اما در داخل دولت ترامپ به ویژه از سوی بولتون تندرو سر و صداهایی شنیده می شود مبنی بر اینکه واشنگتن در حال بررسی گزینه های نظامی علیه ونزوئلاست. این در حالی است که منتقدان دولت ایالات متحده را مسئول بحران اقتصادی بی سابقه در ایران و ونزوئلا می دانند.

پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع ایالات متحده روز جمعه در گفت و گو با خبرنگاران در ارتباط با اینکه کشورش قصد استقرار نیرو در سواحل ونزولا را دارد، تاکید کرد که همه گزینه ها موجود هستند. این اظهارات در حالی است که بحران ونزوئلا با اختلاف نظرهای شدید در جامعه بین المللی همراه بوده است. ایالات متحده موفق شده حمایت بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین و اروپا را به دست آورد، اما دیگران از جمله چین، روسیه و ایران همچنان از مادورو پشتیبانی می کنند و او هنوز توسط سازمان ملل متحد به عنوان رئیس جمهوری مشروع ونزوئلا شناخته می شود. به علاوه طبق گزارش های منتشر شده، روسیه به ونزوئلا نیرو اعزام کرده تا با نیروهای مادورو «همکاری نظامی و فنی» داشته باشند. تهران نیز مقاماتی را به کاراکاس فرستاده تا احتمال وقوع چنین شرایطی را در مورد ایران بررسی کنند. علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بحران بین المللی به نیوزویک گفت: «ایرانی ها افرادی را به ونزوئلا فرستاده اند تا وضعیت را بررسی کنند. ایران قطعا از آنچه در ونزوئلا اتفاق می افتد، درس می گیرد تا بتواند خود را برای مواجهه با شرایط احتمالی بهتر آماده کند.»

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز جمعه ضمن اشاره به پایان یافتن معافیت 8 مشتری نفت ایران از تحریم های ایالات متحده، درباره فعالیت نیروهای دریایی خارجی در نزدیکی ایران هشدار داد و در مصاحبه با الجزیره به خلیج فارس و تنگه هرمز به عنوان شاهرگ اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: «ما برای معیشت خود به آنها وابسته هستیم و ما آنها را امن، ایمن و رایگان برای ناوبری همه کشورها از جمله ایران می خواهیم.» او هشدار داد که کشورش همچنان به فروش نفت ادامه می دهد و نمی گذارد آمریکا خلیج فارس را تهدید کند.

مرکزیت منابع انرژی در رویکرد دولت ترامپ و مناقشات بر سر آن مورد توجه ایران و ونزوئلا قرار گرفته است و هر دو کشور جنگ عراق را نمونه ای قبلی از همین رویکرد می دانند. در سال 2003 و یک سال پس از کودتای ناموفق علیه چاوز، ایالات متحده به بهانه اینکه عراق سلاح های کشتار جمعی در اختیار و با القاعده روابط دارد، به این کشور حمله کرد. اما بعدتر مشخص شد که هر دو اتهام نادرست بوده اند و از این رو، جامعه بین المللی درباره انگیزه های حقیقی واشنگتن به تردید افتاد.

مادورو تهدیدهای واشنگتن به مداخله در امور کاراکاس را با جنگ عراق قیاس کرده و گفته است که ونزوئلا بزرگ ترین منابع نفتی تایید شده در جهان را دارد و آنهایی که در ایالات متحده هستند به این منابع چشم دارند؛ همانطور که به منابع لیبی و عراق چشم داشتند. او افزود: «آنها این بار نمی توانند بگویند که ونزوئلا و مادورو سلاح های کشتار جمعی در اختیار دارند.» ایران هم گفته که بارها شاهد تکرار تاریخ بوده و باور دارد که این مرتبه روند اتفاقات علیه یک متحد پیش می رود. به گفته واعظ، این مساله از نگاه ایران تایید کننده این مساله است که ایالات متحده هنوز هم در کسب و کار تغییر نظام است و چنین تهدیدی می تواند برای ایران هم وجود داشته باشد و این مساله پارانویا در داخل نظام ایران را تقویت خواهد کرد.

منبع: نیوزویک / مترجم: طلا تسلیمی