سعيد ليلاز: قيمت نفت ۸۰ تا ۸۵ دلار کاهش خواهد يافت

آقای لیلاز از حوادث طبیعی همچون طوفان گوستاو در امریکا که باعث تعطیلی موقت پالایشگاه نفت مکزیک شد تا جنگ روسیه که خط لوله نفت باکو – جیحان را تحت تاثیر قرار داد، هیچ کدام باعث نشدند، قیمت نفت پایین بیاید. چرا؟

سه عامل وجود داردکه قیمت نفت را تعیین می­کند، فقط یک عامل نیست. شما اکنون به یکی از این سه عامل اشاره کردید که اتفاقا این عاملی هم که شما به آن اشاره کردید، مهمترین عامل هم نیست بلکه کم­اهمیت­ترین آن است. از این سه عامل مهمترینش عرضه و تقاضای نفت است که بستگی مستقیم به قدرت یا میزان تولید کشورهای تولید کننده نفت یا طرف عرضه و مصرف کشورهای مصرف­کننده دارد که می­شود، طرف تقاضا.

 بنابر این اولین و مهمترین عامل تعیین و تغییر قیمت نفت در دنیا عرضه و تقاضا است. عامل دوم کاهش یا افزایش قیمت دلار است که ارتباطش با قیمت نفت معکوس است یعنی اگر قیمت دلار افزایش پیدا کند، قیمت نفت ارزان می­شود. اگر قیمت دلار کاهش پیدا کند، نفت گران می­شود. سومین عامل عوامل سیاسی یا تنش­هایی است که در دنیا وجود دارد که اتفاقا این عامل سوم هم مهمترین عنصر آن در این دو – سه سال اخیر مناقشه هسته­ای ایران با ایالات متحده بوده که در هفته­های اخیر فروکش کرده است.

 بنابر این در عامل اول یعنی عرضه و تقاضا که مهمترین عامل است نرخ رشد اقتصادی جهان حدود 5/1 تا دو درصد به طور متوسط پایین آمده است و پیش­بینی می­شود در سال آینده هم نرخ رشد بالای 5/3 درصد هم به طور متوسط نباشد که این تاثیر بسیاری دارد در صفر شدن مصرف نفت در دنیا. به نظر من اکنون مصرف نفت امسال صفر است. یا شاید هم اندکی در حال کاهش یافتن باشد. بنابراین، این در طرف تقاضا است. در طرف عرضه به دلیل افزایش قیمت نفت الآن ظرفیت تولید نفت به حداکثر تولید خودش در دنیا رسیده است و باز کشورهای مصرف کننده هم به همین دلیل گرانی نفت، به شدت سعی کرده­اند مصارف خودشان را کنترل کنند. به خصوص در چین ما شاهد هستیم که افزایش قیمت مواد سوختی که در خرداد ماه گذشته در آن اتفاق افتاد عامل بسیار مهمی بود در کاهش مصرف نفت در چین و همین طور در بقیه جاهای دنیا. پیش بینی هم می­شد وقتی که قیمت نفت یا به طور کلی قیمت یک کالا زیاده از حد افزایش پیدا می­کند، مصرف آن پایین می­آید.

 بنابراین هم طرف عرضه افزایش پیدا کرده و هم طرف تقاضا به دلیل گرانی و به دلیل کاهش رشد اقتصادی دنیا کاهش پیدا کرده است. این مهمترین عامل محسوب می­شود. عامل دوم این که قیمت دلار به طرز چشمگیری در برابر یورو و مواد اولیه افزایش پیدا کرده است. فقط هم نفت نیست که در حال ارزان شدن است. قیمت فولاد هم کاهش داشته و قیمت مواد غذایی نیز در یک ماه گذشته کاهش داشته است. عامل سوم نیز با وجود درگیری­های قفقاز با توجه به این که درگیری­ها از مرکز تولید نفت دور هستند و مرکز تولید و عرضه نفت دنیا خلیج فارس محسوب می­شود و خلیج فارس هم آرامتر از یک ماه پیش است، به همین دلیل هر سه عنصر به اعتقاد من کمک به کاهش قیمت نفت کرده است و من انتظار دارم این کاهش تا حدود 15 تا 20 دلار دیگر هم کاهش پیدا کند.

منتها در مناطقی مثل مکزیک که گردبادهای گوستاو و آیک در آنجا جریان داشت و آنها نیز خود از مراکز تولید نفت هستند و این طوفان تولید نفت را برای مدتی در آنجاها متوقف کرد و همچنین جنگ روسیه و گرجستان که بر خط لوله باکو – جیحان اثر گذاشت، تاثیر چندانی بر قیمت نفت نگذاشت؟

خوب، این نشان می­دهد بازار به لحاظ روانی همان طور که من گفتم انتظار دارد که قیمت­ها کاهنده باشد. یعنی آن پدیده­ای به نام استکولیشن یا سفته بازی یا بورس بازی اکنون دیگر بر سر نفت صورت نمی­گیرد. نفت جذابیت یا داغی کافی برای این که سرمایه­ها را هم به خود جلب کند علاوه بر مصرف واقعی دیگر ندارد. یادتان باشد ایالات متحده در ماه­های اخیر روزی یک تا دو ملیون بشکه نفت ذخیره می­کرد. اما اکنون به نظر می­رسد به این ذخایر چیزی اضافه نمی­شود و حتی بسیار به اندازه چشمگیری تقاضای نفت که اصلی­ترین عنصر در افزایش قیمت نفت است، کاهش پیدا کرده است.

آیا شما پیش­بینی می­کنید قیمت نفت باز هم پایین­تر بیاید؟

با توجه به این سه عامل و اگر این سه عامل ادامه پیدا بکند، بله. این سه عامل بسیار پیچیده هستند. این قدر پیچیده که تا به حال هیچ کدام از پیش­بینی­های افزایش یا کاهش قیمت نفت تحقق پیدا نکرده و اگر هم کرده تصادفی بوده است. ولی من منظورم این است که اگر شرایط فعلی ادامه پیدا کند قیمت نفت می­تواند 80 تا 85 دلار برسد.

حتی با وجود این که به فصل زمستان نزدیک می­شویم؟

بله فصل سرما معمولا خیلی بر مصرف نفت اضافه نمی­کند. ضمن این که ذخایری که در دنیا وجود دارد، می­تواند نوسانات فصلی را پوشش دهد. آن چیزی که باعث می­شود قیمت نفت به اوج خودش برسد یعنی به حدود 150 دلار آن دلیل دیگری داشت. چرا که این 150 دلار در چله تابستان اتفاق افتاد. به زمستان مربوط نبود. یعنی ما اکنون یک سوم قیمت نفت را در چله تابستان از دست داده­ایم. هر چقدر در سه ماه گذشته به زمستان نزدیک­تر شدیم قیمت نفت کاهش بیشتری پیدا کرده است. در حالی که قاعدتا می­بایست برعکس می­بود اگر می­خواست زمستان تاثیرگذار باشد. به طور کلی زمستان یا عنصر هوا حداکثر پنج درصد روی قیمت نفت اثر می­گذارد نه بیشتر.

اگر دوباره پرونده هسته­ای ایران مطرح شود و مناقشه­ها از سر گرفته شود، آیا بر قیمت نفت تاثیر خواهد گذارد؟

بله هم پرونده هسته­ای ایران و هم به طور کلی اغتشاش یا مناقشه در خلیج فارس. هم عرضه و تقاضا و هم یادتان باشد رابطه پیچیده­تری وجود دارد به نام ارزش دلار. اگر ارزش دلار بخواهد روند عکسی نسبت به یورو در پیش بگیرد، مجددا ما شاهد افزایش قیمت نفت خواهیم بود.

نشست سران کشورهاى نفتى در لندن نزدیک است. به نظر شما این نشست چه تاثیری بر تصمیم­های مربوط به نفت می­گذارد؟

تاثیر روانی زودگذر و جزئی. زیرا معتقد نیستم در کاهش تولید سازمانی به نام اپک وجود داشته باشد. اپک هرگز در کاهش تولید متحد و یکپارچه نبوده است. من بعید می­دانم که در آینده هم بدین گونه باشد. منافع کشورها و اعضای اپک در کاهش یا افزایش تولید نفت یا افزایش یا کاهش قیمت نفت یکسان نیست. یعنی عربستان و امارات و کویت منافعشان با ایران و ونزوئلا و بقیه کشورهای عضو فرق می­کند. آنها احتمالا منافعشان در کاهش قیمت نه تلاش برای حداکثر قیمت نفت باشد. کشمکش میان ایران و عربستان بر سر قیمت نفت و تولید نفت نزدیک به 40 سال سابقه دارد.

روابط ایران و عربستان طی ماه­های اخیر تا حدودی آشفته شده است. آیا این هم می­تواند بر قیمت نفت اثر بگذارد؟

بله. ولی اگر روابط هم خوب می­بود و تنشی در میان نبود این دو کشور معمولا نظراتشان در این زمینه یکسان نیست.

عمده اختلاف نظرها میان ایران و عربستان در چیست؟

ببینید در مورد نفت چون عربستان اضافه ظرفیت دارد همیشه طرفدار افزایش تولید بوده است اما ایران چون ندارد همواره از تولید اضافه بدش می­آمده است. در همین حال ما بدترین عملکرد را در مصرف ذخایر ارزی داشته­ایم و بیشترین آسیب­پذیری را ایران اکنون در میان کشورهای مطرح اپک در برابر کاهش قیمت نفت داشته است. به همین دلیل ما علاقه­مندتریم به کاهش تولید نفت. در حالی که کشورهایی مانند عربستان و کویت مازادهای ارزی بسیار چشمگیری دارند و به این زودی­ها اگر قیمت نفت کاهش بیابد به کسر بودجه ارزی دچار دچار نخواهند شد.

عربستان اکنون به بازار چین بسیار علاقه­مند شده و در حال انعقاد قراردادهای گسترده با چینی­ها هستند. آیا این موضوع اثری بر قیمت نفت می­گذارد؟

خیر، به هیچ وجه. بر روی تقاضای کل اثر نمی­گذارد. اگر چینی­ها از عربستان نفت می­خرند معنایش این است که از جایی دیگر نفت کمتر می­خرند.