عنصر سوم در انتخابات کره جنوبی

با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری در کره جنوبی و تعویق دیدار سران دو کره از سوی کیم جونگ ایل، رهبر کره شمالی، اتفاقی عجیب در تاریخ شبه‌جزیره کره در حال روی دادن است: رهبر کره شمالی به بازیگر اصلی رقابت‌های حزبی در انتخابات ریاست جمهوری کره جنوبی تبدیل می‌شود.

 پرسشی اساسی در این میان که میزان تاثیرگذاری رهبر کره شمالی را در این انتخابات تعیین می‌کند این است که آیا او این بار واقعاً میزبان رو مو هیون، رئیس جمهور کره جنوبی، در پیونگ‌یانگ خواهد شد یا بار دیگر بهانه‌ای پیش می‌کشد تا این دیدار را تا تاریخ نامعلومی به تعویق بیاندازد؛ دیداری که برای «رو» و شخصی که او برای جانشینی‌اش نامزد کند، از اهمیت حیاتی برخوردار است.

برخی از منتقدان دولت کره جنوبی معتقدند که تمام تلاش‌های «رو» برای نزدیکی دو کره از یک سو و در مقابل بهانه‌ها و تعلل‌ها از سوی رهبر کره شمالی در حقیقت بخشی از یک نمایش بزرگ هستند که تنها هدف آن بالا بردن محبوبیت داخلی «رو» است؛ اتفاقی که در نهایت می‌تواند اعتبار از دست رفته حزب اتحاد نوین دموکراتیک (حزب متبوع رئیس جمهور) را به آن بازگرداند و احتمال پیروزی نامزد مطلوب این حزب را در انتخابات آتی ریاست جمهوری به میزان چشمگیری افزایش دهد.

به نظر می‌رسد که این فرضیه پس از معرفی نامزد حزب بزرگ ملی کره که رقیب اصلی حزب رئیس جمهور به شمار می‌رود، طرفداران بیشتری پیدا کرده است.

 حزب بزرگ ملی کره جنوبی چندی پیش لی میونگ- باک را به به عنوان نامزد این حزب در انتخابات آتی ریاست جمهوری معرفی کرد. لی که قبلاً مدتی شهردار سئول بوده بیشتر شهرت خود را مرهون معاندت حکومت کره شمالی و حملات تند رسانه‌های این کشور علیه خود است.

 او که در دهه 1980، در اوج دوران موفقیت حرفه‌ای خود به عنوان یکی از جوان‌ترین مدیران شرکت مهندسی و ساخت و ساز «هیوندای» ثروت قابل ملاحظه‌ای اندوخته است به رغم سوابق تیره‌اش در معاملات مشکوک ملکی، محبوب‌ترین گزینه حاضر برای انتخابات ریاست جمهوری به شمار می‌رود و به این ترتیب حزب بزرگ ملی با نامزدی او شانس بیشتری برای پیروزی بر رقیب به دست آورده است.

از سوی دیگر حزب بزرگ ملی که اکنون در همسویی با سیاست‌های رئیس‌جمهور، سودمندی ملاقات سران دو کره را فی‌النفسه تایید کرده است، به نظر می‌رسد که از تعویق مذاکران بسیار راضی است چرا که پیش از این از مقامات دو کره خواسته بود تا این مذاکرات را به بعد از انتخابات ریاست جمهوری کره جنوبی موکول کنند.

 هر چند حزب بزرگ ملی چنین وانمود می‌کند که علت اصلی این درخواست جلوگیری از تداخل مذاکرات دو کره با فراز و نشیب‌های سیاسی ناشی از فضای انتخابات در کره جنوبی است (که به ادعای این حزب می‌تواند دیدار سران را تحت‌الشعاع قرار بدهد)، اما به نظر می‌رسد دلیل اصلی آن ممانعت ازدستیابی حزب رقیب به دست‌آوردی قابل توجه در این دیدار است که در نهایت می‌تواند به موضوع اصلی تبلیغات انتخاباتی حزب اتحاد نوین دموکراتیک تبدیل شود.

اما چنان که پیداست نگرانی حزب بزرگ ملی بی‌مورد بوده است چرا که رهبر کره شمالی در دو ماه اخیر نشان داده که هیچ عجله‌ای برای استقبال و میزبانی از رئیس جمهور کره جنوبی ندارد، آن هم پیش از این که جانشین «رو» در ماه فوریه بر کرسی او تکیه بزند.

از سوی دیگر اگر دیدار کیم جونگ ایل و رو مو هیون پس از انتخابات میسر شود، به ویژه اگر لی در این انتخابات به پیروزی رسیده باشد، پافشاری رئیس جمهور کره جنوبی بر این دیدار بی‌معناست و شکست وی احتمالاً به معنای از هم پاشیدن ائتلاف بزرگ «پان کره‌ایست»هایی خواهد بود که در حزب اتحاد نوین دموکراتیک گرد هم آمده‌اند.

 این حزب در حقیقیت ملغمه‌ای از تکه‌های نامتجانس باقیمانده از حزب یوری است که «رو» را در سال 2002 به اوج قدرت رساند به همراه عناصری از حزب سابق دموکراتیک کره که پیش‌تر توسط رئیس‌جمهور قبلی کره و مبدع سیاست «خورشید درخشان» در برابر کره شمالی (سیاست همکاری با کره شمالی) یعنی کیم دائه جونگ تاسیس شده بود.

به این ترتیب حزب اتحاد نوین دموکراتیک که با تلاش «رو» تا امروز منسجم مانده است هنوز می‌تواند ادعا کند که میراث‌دار تنها دیدار سران دو کره در تاریخ این شبه‌جزیره است؛ دیداری که در سفر «کیم دائه جونگ» به پیونگ‌یانگ در سال 2000 محقق شد.

اما در برابر احتمال تعویق مجدد دیدار سران دو کره تا بعد از انتخابات کره جنوبی، احتمال دیگری نیز وجود دارد و آن میسر شدن این دیدار در تاریخ مقرر فعلی آن یعنی اوایل ماه اکتبر است.

به حقیقت پیوستن چنین احتمالی به این معناست که رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری کره بین احزاب چپ‌گرا (حزب حاکم) و احزاب محافظه کار (حزب بزرگ ملی) به شدت بالا می‌گیرد و نتیجه آن غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود.

 دیدار سران دو کره پیش از انتخابات در حقیقت پویایی لازم را برای نامزد مورد نظر «رو» و حزب متبوع‌اش ایجاد می‌کند تا شانس بیشتری در برابر لی داشته باشد؛ کسی که گویی برای مبارزات تبلیغاتی ساخته شده و رقیبی خستگی ناپذیر است.

به رغم این که در نظرسنجی‌های اخیر محبوبیت رو حدود 35 درصد بیشتر از تمام رقبای احتمالی ارزیابی شده است، کارشناسان بر این عقیده‌اند که این اختلاف هنوز آن قدر نیست که در صورت موفقیت مذاکرات احتمالی کیم جونگ ایل و رو مو هیون پیش از انتخابات ماه دسامبر، بتواند پیروزی لی را در برابر نامزد مورد نظر حزب حاکم تضمین کند.

از سوی دیگر هنوز این احتمال منتفی نیست که اگر اعتراض محافطه‌کاران کره جنوبی بیش از اندازه شود، کیم جونگ ایل به ناچار دیدار خود را با رو مو هیون مجدداً به تعویق بیاندازد چرا که افزایش بیش از حد اعتراضات ممکن است تاثیر نامطلوبی بر آرای مردم کره جنوبی در انتخابات آتی داشته باشد که در نتیجه کره شمالی را از این ناحیه متضرر کند.

با این حال گفته می‌شود که رهبر کره شمالی پیش از چنین اقدامی از طریق گفتگوهای سری خود با مقامات کره جنوبی از سئول خواهد خواست تا برخورد شدیدتری در برابر اعتراضات خیابانی محافظه‌کاران از خود نشان دهد.

شرکت کنندگان در این اعتراضات خیابانی را معمولاً افراد سالخورده‌ای تشکیل می‌دهند که زمان جنگ دو کره علیه ارتش کیم ایل سونگ، پدر رهبر فعلی کره شمالی جنگیده‌اند و اکثر اوقات در تظاهرات خود شعارهای افراطی علیه حکومت کره شمالی سر می‌دهند و آدمک‌هایی با تصویر کیم جونگ ایل را به آتش می‌کشند.

از جمله مسائلی که به این احتمال قوت بیشتری می‌بخشد وجود بهانه‌های متعددی است که رهبر کره شمالی در صورت نیاز با دستاویز قرار دادن آن‌ها می‌تواند به سادگی دیدار خود را با «رو» به زمان دیگری موکول کند.

تنبیه سئول به خاطر شرکت در تمرین نظامی مشترک سالانه با ارتش آمریکا (که پیونگ‌یانگ پیامدهای آن را برای آینده روابط دو کره «فاجعه‌آمیز» توصیف کرده است) و سیل شدیدی که طی هفته‌های اخیر صدها نفر را در کره شمالی بی‌خانمان کرده و نیاز این کشور به مواد غذایی را به بیش از 400 هزار تن برنج مازاد بر کمک‌های معمول که از چین و کره جنوبی دریافت می‌کرده، افزایش داده است، از جمله این بهانه‌ها محسوب می‌شوند.

در این میان «رو» که قصد دارد از دیدارش با رهبر کره شمالی تا جای ممکن بهره‌برداری تبلیغاتی بکند، در تلاش است تا با ارسال هر چه سریعتر محموله کمک‌های اضطراری به کره شمالی حسن نیت خود را به همتای شمالی خود ثابت کند تا شاید از این طریق دیدار دو طرف در زمان مقرر تضمین شود.

در نتیجه این بازی سیاسی کیم جونگ ایل نیز نه تنها می‌تواند کمک‌های بیشتری از کره جنوبی دریافت کند، بلکه با استقبال از «رو» در دومین روز اکتبر، می‌تواند با یک پیروزی بزرگ تبلیغاتی، خود را برای جشن‌های شصت و دومین سالگرد تاسیس حزب کارگر (که مصادف است با دهمین سالگرد انتصاب وی به دبیرکلی این حزب) که هشت روز بعد آغاز می‌شوند، آماده کند.

اما در این برهه حساس عوامل دیگری نیز ممکن است در تصمیم نهایی رهبر کره شمالی درباره زمان دیدار با «رو» دخیل باشند که از آن جمله می‌توان به اجلاس شش جانبه و برنامه هسته‌ای کره شمالی اشاره کرد.

بر اساس توافقی که در مذاکرات شش جانبه با حضور آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، و کره شمالی و جنوبی حاصل شد، کره شمالی پیش از دریافت 950 هزار تن سوخت سنگین باقی‌مانده از کمک‌های تشویقی، موظف است تمام جزئیات برنامه‌های هسته‌ای خود را فاش کند.

 اما ممکن است پیونگ‌یانگ از تاریخ دیدار «رو» به عنوان اهرم فشاری استفاده کند تا با تغییر دیدگاه‌های کره جنوبی فشار کشورهای حاضر در اجلاس شش جانبه را درباره جزئیات برنامه‌های هسته‌ای خود تعدیل کند.

 پیونگ‌یانگ 50 هزار تن از مجموع یک میلیون تن سوخت سنگین تشویقی را نزدیک به دو ماه پیش، پس از توقف فعالیت‌های رآکتور 5 مگاواتی یانگ‌بیون از کره جنوبی دریافت کرده است.

قرارداد نهایی صلح در شبه جزیره کره یکی دیگر از این عوامل به شمار می‌رود. پس از جنگ دو کره در دهه 1950 در حالی که کیم ایل سونگ در کره شمالی و سینگمن ری در کره جنوبی هر یک جداگانه بر اتحاد شبه جزیره کره اما تحت حکومت خود پافشاری می‌کردند، جنگ تنها با آتش‌بس موقتی در ژوئیه 1953 متوقف شد و از لحاظ حقوقی این شبه جزیره هنوز به وضعیت صلح بازنگشته است.

 اکنون در صورتی که دیدار سران دو کره به مقدمات مذاکرات صلح ختم شود، این نه تنها دست‌آورد بزرگی برای هر دو طرف محسوب می‌شود، بلکه با توجه به پیشنهاد مشاوران «رو» برای مذاکرات صلح چهار جانبه با حضور آمریکا و چین، موقعیت مناسبی برای کره شمالی پدید می‌آید تا روابط دیپلماتیک خود را با واشینگتن از سر بگیرد.

اختلافات بنیادی حکومت کره شمالی با احزاب جناح راست کره جنوبی و به ویژه حزب بزرگ ملی نیز از جمله عوامل موثر در تصمیم نهایی کیم جونگ ایل به شمار می‌رود. حزب بزرگ ملی کره بارها دولت «رو» را به خاطر تلاش برای تنظیم قرارداد صلح به «سر سپردگی به دولت کره شمالی» متهم کرده است و پیونگ‌یانگ نیز پیشاپیش اعلام کرده که پیروزی این حزب در انتخابات دسامبر به شدت به روابط دو کره لطمه می‌زند.

در کل می‌توان گفت دیدار سران دو کره برای کیم جونگ ایل به مثابه بازی قماری است که او در آن سعی می‌کند با اعمال نفوذ به نفع جناح چپ کره جنوبی، توازن نیروهای سیاسی جنوب را به نفع جانشینی انعطاف پذیرتر در مقابل کره شمالی و سیاست‌های آن تغییر دهد.

 اما این قمار ممکن است برای او به فاجعه‌ای تبدیل شود که نه تنها عنان قدرت را در کره جنوبی به دست مخالفان سرسخت پیونگ‌یانگ دهد، بلکه کمک‌های بشر دوستانه کره جنوبی در قالب سیاست‌های خورشید درخشان و روابط تجاری با این کشور را که برای پیونگ‌یانگ اهمیت حیاتی دارد، در معرض خطر قرار دهد.

 این فاجعه در حقیقت زمانی روی می‌دهد که تلاش‌های پیونگ‌یانگ برای ایفای نقش در سیاست داخلی کره جنوبی از حد گذشته و با دامن زدن به افول محبوبیت رو مو هیون، باعث شود اکثریت مردم این کشور «لی» را که مردی تاجر ماب است به «رو» و جانشین‌اش که کره شمالی را به جای سیاست‌های اقتصادی در صدر برنامه‌های خود قرار داده‌اند، ترجیح دهند.