مبنای مذاکرات هنوز در ابهام

پس از بارها اعلام آمادگی برای تدوین و ارائه بسته‌ای شامل پیشنهادات جدید و به روز شده ایران به عنوان بستری برای ادامه مذاکرات هسته‌ای میان تهران و غرب، زمان ارائه فرا رسید و میز مذاکره انتظار گردهم آیی مذاکره کنندگان را می‌کشد.

در ابتدای بسته پیشنهادی ارائه شده ایران آمده است که این کشور برای ورود به مذاکره آماده است تا زمینه را برای صلح پایدار و ثبات گسترده در منطقه و جهان و ادامه توسعه و شکوفایی ملت‌ها منطقه و جهان فراهم سازد.

آیا این بسته برای گفت و گوهای هسته‌ای است یا برای صلح و ثبات و توسعه؟ در گام اول یعنی شناسایی علت وجودی بسته پیشنهادی همچنان با سوال مواجهیم.

بر اساس محتوای پیشنهادات ایران می‌توان دریافت که به واقع برای تهران مساله هسته‌ای به اتمام رسیده است چراکه حتی اشاره‌ای به باز بودن این عنوان میان ایران و کشورهای غربی نشده و موضوعات دیگری در این بسته مطرح است که با ذکر عنوان و تشریح اهداف و اقدامات ایران در مورد آنها مشخص است اهمیتی به مراتب بیشتر از بحث فعالیت‌های هسته‌ای برای کشور دارند.

 طبیعی بود که پس از مشاهده محتوای پیشنهادات، واکنش کشورهای عضو 1+5 که برای ادامه مذاکرات چشم انتظار بسته در راه مانده ایران بودند، تاکید بر آغاز هرچه سریعتر مذاکرات باشد تا شاید در سایه این مذاکرات رو در رو بتوانند مقصود و مراد ایران را از ارائه بسته‌ای که می‌تواند بستر مذاکرات جامع و سازنده باشد دریابند.

گفته می‌شود که واکنش‌های طرف‌های ایران نسبت به بسته، متفاوت و حتی متناقض بود اما واقع امر حاکی از برخوردی یکسان دارد، هرچند روسیه با تاکید بر این که پیشنهادات ایران مبنايى براى مذاکرات و قابل استفاده است به عنوان حامی بلا تردید ایران معرفی شد اما هم مسکو و هم دیگر کشورهای 1+5 به وضوح خواست مشترک خود را مبنی بر آغاز مذاکرات اعلام کردند؛ در دید روسیه مهم این است که ايران براى گفت‌وگوی جامع درباره اين‌که چه نقش مثبتى مى‌تواند در عراق، افغانستان و منطقه داشته باشد، آماده است.

پکن بر ارتقای سطح تلاش‌های دیپلماتیک کشورهای مربوطه - منظور کشورهای 1+5 است - برای آغاز هرچه سریعتر مذاکرات و دست یابی به يک راه‌حل جامع و درازمدت برای حل مساله هسته‌ای ایران تاکید دارد.

بریتانیا خود را همچنان به گفت‌وگوی معناداربرای پرداختن به نگرانی‌‌ها درباره‌ برنامه‌ هسته‌ای ايران متعهد می‌داند و امریکا گرچه همچنان نگرانی‌های خود درمورد فعالیت‌های ایران را بلاتکلیف می‌بیند اما تاکید دارد که طی هفته‌های آینده تمایل تعامل خود را مورد آزمایش قرار خواهد داد.

فرانسه و آلمان هنوز واکنش مشخصی نداشته‌اند اما خاویر سولانا، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به نمایندگی از سوی کلیه کشورهای اروپایی به ویژه کشورهای طرف مذاکره با ایران خواستار از سرگیری فوری گفتگوهای ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان شد.

شاید در نظر تهران عدم اشاره به مسائل مطروحه در مذاکرات با 1+5 تاکیدی بر جدیت کشور در مختومه شدن مساله هسته‌ای باشد اما برای طرف‌های مقابل نه تنها این برداشت حاصل نشده بلکه اصرار بر آغاز سریع مذاکرات اولا برای دریافت پاسخ قطعی ایران است و ثانیا آماده شدن برای تصمیم گیری نهایی است، تصمیمی که بی‌تردید با ناکام ماندن دیپلماسی به تشدید فشارها تمایل دارد.

روسیه: مخالف با سخت‌گیری

اما روسیه مسیری دیگر را مد نظر دارد، ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه تاکید دارد که کشورش با هر گونه حمله به ایران و یا اعمال تحریم‌های جدید علیه برنامه‌های هسته‌ای این کشور مخالف است.

به موضع قطعی مسکو نمی‌توان پیش از هرگونه مذاکره میان 1+5 و تهران پی برد اما بنا بر گفته پوتین، هرگونه حمله نظامی به ایران به انفجار تروریسیم می‌انجامد. در واقع روسیه ایران را در منطقه‌ای ارزیابی می‌کند که با پایگاه‌های تروریستی محاصره شده و هرگونه ناامنی برای این کشور فضای تازه‌ در اختیار پایگاه‌های تروریستی سازمان یافته‌ای قرار می‌دهد که آغاز رشدشان همزمان با آغاز ناامنی در منطقه بوده است.

بر این اساس در مخالفت مسکو با تشدید فشارها و بیان تهدیدها منافع گسترده‌ای نهفته است که حفظ ایران با حفظ و تداوم آنها پیوند دارد، با این وجود روسیه خود را از غافله 1+5 و به تعبیری دیگر از عرصه تعاملات بین المللی دور نخواهد داشت، برای مسکو همزمان با نقش آفرینی منطقه‌ای، حضور بین المللی نیز اهمیت دارد و اینجاست که آغاز مذاکرات هسته‌ای می‌تواند با هر واکنش تهران، گزینه متفاوتی را در برابر مسکو قرار دهد.

پوتین در ادامه اظهارات خود در مورد ایران از این کشور نیز می‌خواهد که از خود درموضوع هسته‌ای خویشتن‌داری نشان دهد و نگرانی کشورهای طرف مقابل خود را درک کند، این یعنی که تهران باید راه را درست تشخیص دهد، مسیری را طی کند که در عین حفظ اقتدار و نقش آفرینی منطقه‌ای، جهان پیرامون را نیز از اندیشده به خطرات احتمالی ایران بازدارد، مقصد نهایی این مسیر در نگاه قدرت‌های شرق و غرب یکسان است؛ ثباتی پایدار در منطقه و اقتداری مبتنی بر همکاری با جامعه بین المللی برای ایران.