تهران و بررسی تصمیمی با توجیه عقلی

"غربی‌ها مى‌خواهند به بهانه‌ دادن سوخت نيروگاه، سوخت از ما بگيرند که اين معادله هيچ توجيه قانونی و عقلی ندارد."

این جمله از زبان علی لاریجانی، رئیس مجلس هشتم و مذاکره کننده سابق ایران در مباحث هسته‌ای بیان شده است، او با این تعبیر که غرب در پیشنهادات جدید خود به ایران به دنبال فریب کاری است به نوعی جهت و محتوای پاسخ ایران در هفته جاری را مشخص می‌کند اما هنوز مشخص نیست که پاسخ ایران چه خواهد بود و آقای لاریجانی از کدام دیدگاه به این موضوع نزدیک شده است.

دو دیدگاه در داخل ایران پیرامون مذاکرات ژنو و وین و نتیجه حاصل از مذاکرات دوم که به شکل یک پیش نویس با توافق کامل امریکا، روسیه، فرانسه و آژانس حاصل شد مشهود است؛ دیدگاه اول پیشرفت ایران در گام‌های دیپلماتیکی که در ژنو و وین برداشت و موجب ایجاد نسبی اعتماد برای طرف‌های غربی و آژانس شد که گروه طرفدار این دیدگاه عملکرد ایران را توفیق توصیف می‌کنند، دیدگاه دوم توافق حاصل از مذاکرات ژنو را که برای بررسی عملیاتی، مذاکرات وین را در پی داشت به نوعی عقب نشینی صریح ایران در مسیر هسته‌ای خود تلقی می‌کند، طرفداران این دیدگاه معتقدند ایران سال‌های سال بر ادامه غنی سازی اورانیوم در داخل خاک خود تاکید داشت و با هرگونه پیش شرط تعلیق و توقف در این ارتباط مخالف بود و همین دلیلی شد برای کاهش اعتماد میان طرفین و متوقف شدن طولانی فرایند مذاکره که بطور قطع نفعی برای ایران نداشته است.

بر طبق دیدگاه دوم زمانی که تهران در ژنو پیشنهاد انتقال اورانیوم به روسیه برای غنی سازی بیشتر و ارسال آن به فرانسه برای تبدیل به سوخت هسته‌ای و واگذار کردن این سوخت به ایران را مورد استقبال قرار داد، غرب را شگفت زده کرد و این باعث شد که غربی‌ها تعبیر موفق و سازنده بودن مذاکرات را بکار گیرند و اسرائیل ساز مخالفت را بلند کند. این استقبال ایران، راه بررسی بیشتر را باز کرد و در وین بررسی‌های فنی آغاز شد اما نهایتا مذاکره کنندگان ایرانی به امضای پیش نویس تهیه شده برای توافق نهایی نرسیدند و کار را به مشورت‌های بیشتر سپردند تا به گفته منابع داخلی در اواسط این هفته نتیجه مشورت ها اعلام شود.

اکنون اظهار نگرانی بسیاری از صاحب نظران داخلی را شاهدیم، نگرانی که این پرسش‌ها را با خود همراه دارد که اگر موضوع هسته‌ای ایران به تهیه سوخت راکتور تهران محدود بود چرا آن همه هزینه و تلاش،  اگر قرار بود غنی سازی اورانیوم به خارج منتقل شود، چرا آن همه چانه زنی و فرصت سوزی و اگر پیشنهاد امریکا در ژنو- انتقال اورانیوم به روسیه و تبدیل به سوخت در فرانسه و تحویل به ایران برای راکتور تهران-  قابل بررسی و پذیرش تشخیص داده شه بود، چرا این تعلل‌ها برای امضای پیش نویس آژانس؟

به هر حال معلوم نیست سخنان آقای لاریجانی متمایل به کدام یک از این دو دیدگاه است، شاید حتی دیدگاه یا دیدگاه‌های دیگری نیز در این ارتباط وجود داشته باشد از جمله این تفکر رایج که "هر زمان طرف‌های غربی به ویژه امریکا از اقدام یا تصمیمی در ایران استقبال کرده و آن را مثبت ارزیابی کنند، باید دقت بیشتری داشت و بازنگری در جهت تامین و تضمین منافع و مصالح کشور را در نظر گرفت."

مهم این است که اکنون یک مقام ارشد جمهوری اسلامی ایران به دیگر تصمیم‌گیران تاکید می‌کند که دقت بیشتری داشته باشند چراکه به گفته او طرف‌های غربی به جای آن‌که سوخت را به ما تحويل دهند می‌‌خواهند سوخت بگيرند.

در همین راستا علاء الدین بروجردی،رييس کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس نیز گفته بود: "بهتر است سوخت 20 درصد را خريدارى کنيم و سوخت 5/3 درصدمان را براى تامين سوخت نيروگاه‌های داخلى خود از جمله 360 مگاواتى دارخوين نگه داريم. "

این تاکیدها نمی‌تواند چندان به ارتباط با بررسی‌های بیشتر در تهران برای پاسخ به رایزنی‌ها و پیشنهادات انجام شده در وین باشد، به نظر می‌رسد که ارزیابی دقیق پاسخ ایران در حال حاضر در بالاترین سطح مقامات نظام مورد توجه است و برای تهران نگاه به آینده فعالیت‌های هسته‌ای کشور، اعتمادسازی برای طرف‌های غربی، توسعه همکاری‌ها با آژانس انرژی اتمی، همراه نگاه داشتن روسیه و چین و مسدود کردن راه ‌ای اعمال فشار و تشدید تحریم‌ها به عنوان گزینه‌های بسیار مهم در روند تصمیم‌گیری قرار دارد.