معظلی دیگر برای سیاست خارجی ایران

دیپلماسی ایرانی: چندی است بیش از گذشته اخبار ایرانی ربایی یا گروگان گیری افراد ایرانی در کشورهای دیگر را می‌شنویم، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در جریان سفر به نیویورک دیداری با دبیرکل سازمان ملل متحد داشت و در این دیدار درخواست کرد که افراد ایرانی که به خواست امریکا در این کشور یا کشورهای دیگر دستگیر و نگهداری می شوند به ایران مسترد شوند.

علیرضا عسکری از فرماندهان ارشد بازنشسته سپاه پاسداران و معاون سابق وزارت دفاع نیز در فوریه سال 2007 در ترکیه ناپدید شد که به گمانه‌زنی‌های زیادی درباره اینکه آیا او ربوده شده یا داوطلبانه از ایران رفته است دامن زد. وی در بازگشت از سفری به سوریه، در ترکیه ناپدید شد.

در 23 آبان سال گذشته نیز سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در شهر پیشاور، مرکز ایالت سرحد شمال غرب پاکستان، اعلام کرد که حشمت الله عطارزاده نیاکی، کارشناس بخش اقتصادی این سرکنسولگری، توسط افراد ناشناس ربوده شده است. بنا بر اظهار محمد اقبال علی اصغری، سرکنسول جمهوری اسلامی، هنگامی که عطارزاده با اتومبیل از محل سکونت خود عازم سرکنسولگری بود، چند فرد مسلح اتومبیل را متوقف کرده و او را ربودند.

علاوه بر عسگری، عطارزاده یکی دیگر از شهروندان ایرانی است که در سال جاری در گرجستان توسط سرویس اطلاعاتی امریکا ربوده شده است. اردبیلی نام فردی است که مقامات وزارت امور خارجه از او به عنوان یک بازرگان جوان نام برده‌اند. اما مقامات غربی مدعی شده‌اند که او یک واسطه برای خرید اسلحه بوده است.

شهرام امیری، آخرین فرد ایرانی است که در سفر حج عمره ربوده شده است. گفته می‌شود عربستان سعودی او را به مقامات آمریکایی تحویل داده و مقامات سیاست خارجی ایران نیز معتقدند یک لیست 11 نفره از ایرانیان دربند در زندان‌های آمریکا وجود دارد و شهرام امیری یکی از این زندانیان است.

شهرام امیری از دانشمندان هسته‌ای ایران بوده که در نیمه اول خرداد ماه سال جاری برای سفر حج عمره به عربستان رفته و پس از سه روز اقامت در این کشور  توسط نیروهای امنیتی عربستان دستگیر و به مقامات امریکایی تحویل داده شده است. اما روزنامه دیلی تلگراف به تازگی در خبری مدعی شده که دانشمند مفقود شده ایرانی با سرویس‌های جاسوسی امریکا، اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری می‌کند.

رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت امور خارجه در این ارتباط گفت: "امریکا برای برخی ایرانیان دام می‌گذارد و با اسناد غیر واقعی سعی می‌کند آنها را گرفتار کند تا با این اقدام بتواند به ایران فشار وارد کند."

وزیر امور خارجه در مورد وضعیت شهرام امیری گفته: "ما دولت عربستان را مسئول وضعیت او می‌دانیم و براساس برخی از اسناد که در دست داریم امریکایی‌ها را مسئول به اصطلاح بازداشت و دستگیری او می‌دانیم."

هر چند که این مساله از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی در ایران سابقه داشته است، اما با افزایش حساسیت‌ها نسبت به سیاست خارجی جمهوری اسلامی، به نظر می‌رسد این پدیده به معضلی برای دستگاه دیپلماسی کشور تبدیل شده است.

در سال های اخیر 11 ایرانی در کشورهای همسایه به بهانه‌های مختلف ناپدید شده‌اند و منوچهر متکی، وزیر امور خارجه به تازگی امریکا را در این زمینه به آدم ربایی متهم کرده است. همچنین دستگاه سیاست خارجی کشور سازمان ملل و دیگر مجامع بین المللی را نیز مورد انتقاد قرار می دهد که تاکنون هیچ اقدام مثبتی برای روشن شدن ابعاد مختلف این موضوع که به ایرانی ربایی معروف شده است، نکرده اند.

به نظر می‌رسد ربایش اتباع ایرانی در سایر کشورها به بهانه دست داشتن آنها در برنامه هسته‌ای ایران و همچنین داشتن اطلاعاتی از برنامه‌های نظامی کشور به رویه‌ای عادی برای سرویس‌های امنیتی کشورهای غربی برای تحت فشار گذاشتن ایران تبدیل شده است.

اما اینکه با طولانی شدن بن بست هسته‌ای ایران، چنین موضوعاتی بیش از گذشته مطرح و مورد توجه قرار می گیرد نیزمی‌تواند حاکی از تلاش طرفین برای تشدید فشارهای روانی بر یکدیگر در شرایط سکوت دیپلماتیک باشد. با این وجود ایران همچنان اصرار دارد که این مساله را از طریق رایزنی‌های دیپلماتیک حل و فصل نماید.