ویکتور زوبکف؛ نخست وزیری برای روز بازگشت پوتین
در حالی که از مدت‌ها پیش تحلیل‌گران و کارشناسان در تلاش بودند تا پیش‌بینی کنند ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فعلی روسیه، در دوران بازنشستگی به چه فعالیت‌هایی می‌پردازد، پوتین جمعه در دیدار با گروهی از تحلیل‌گران مسائل سیاسی و اساتید دانشگاه از احتمال حضورش در عرصه قدرت در سال‌های بعد از 2008 سخن گفت.
پوتین پیش از این نیز بارها از احتمال تداوم فعالیت‌های سیاسی‌اش در سال‌های پس از پایان ریاست جمهوری خبر داده اما نقش مشخصی را که برای خود در نظر گرفته، هنوز در مجامع عمومی و به طور رسمی فاش نکرده است. اظهارات اخیر پوتین که از طریق مصاحبه تلفنی یکی از اعضای حاضر در این جلسه و توسط خبرگزاری رویترز منتشر شده، هنوز از سوی مقامات رسمی کرملین تایید یا تکذیب نشده است.
آریل کوهن که در جمع اساتید دانشگاه حضور داشته که در شهر سوچی با پوتین دیدار کردند، در این باره به رویترز گفت: «به نظر نمی‌رسد پوتین قصد داشته باشد که از قدرت کناره بگیرد.» به گفته کوهن، در این دیدار از پوتین درباره احتمال بازگشت‌اش به قدرت پس از سال 2012 سئوال شد و این که آیا او راغب است در پایان دوره ریاست جمهوری جانشین‌اش، بار دیگر خود را نامزد انتخابات ریاست جمهوری کند. پوتین در پاسخ این مساله را نفی نکرده و گفته است تصمیم او به ثبات روسیه بستگی دارد. کوهن که محقق موسسه آمریکایی «هریتج فاندیشن» در واشینگتن است درباره پاسخ پوتین گفت: «او احتمال این را که بار دیگر برای رسیدن به ریاست جمهوری تلاش کند، نفی نکرد.»
کوهن همچنین در این گفتگو افزوده است: «از سخنان پوتین چنین برنمی‌آمد که قصد داشته باشد برای تضمین بازگشت خود به قدرت موقعیت رئیس‌جمهور بعدی را تضعیف کند.»
پوتین که تا کنون دو دوره متوالی رئیس‌جمهور روسیه بوده است، ماه مارس سال آینده میلادی دومین دوره ریاست جمهوری‌اش به پایان می‌رسد و بر اساس قانون اساسی روسیه از شرکت در انتخابات و تصدی این مقام برای سومین دور متوالی منع شده است. این در حالی است که قانون اساسی روسیه سه دوره غیر متوالی را منع نکرده است و به این ترتیب پوتین می‌تواند پس از پایان دوران ریاست جمهوری جانشین‌اش، در سال 2012، یا حتی زودتر از آن (در صورتی که رئیس‌جمهور بعدی به خاطر عدم کفایت یا هر دلیل دیگری نتواند دوران ریاست جمهوری‌اش را به پایان برساند) خود را مجدداً کاندیدای ریاست جمهوری کند.
به گفته تحلیل‌گران نزدیک به غرب که موضع انتقادی نسبت به پوتین دارند، ویکتور زوبکف، نخست‌وزیر جدیدی که جمعه از پارلمان روسیه رای اعتماد گرفت، برای پوتین جانشینی ایده‌آل به شمار می‌رود چرا که تکنوکراتی گمنام و از افراد به شدت وفادار به پوتین است و به همین خاطر هر زمان پوتین اراده کند که باز به راس قدرت بازگردد، زوبکف در برابر او مقاومت نخواهد کرد.
دکتر مهدی سنایی، مدیر موسسه ایراس (موسسه مطالعاتی فرهنگی روسیه، آسیای مرکزی، و قفقاز) در گفتگویی تلفنی با ایران دیپلماسی درباره احتمال بازگشت پوتین به راس قدرت سیاسی در روسیه گفت: «8 سال پس از روی کار آمدن پوتین در روسیه، شرایط سیاسی امروز این کشور حائز دو ویژگی است. اولین ویژگی محبوبیت پوتین است که در مقایسه با روزهای آغاز ریاست جمهوری او بسیار بیشتر شده و این خود اتفاقی نادر است. رشد اقتصادی و جلوگیری پوتین از روند واگرایی روسیه موجب شده مردم روسیه حس بهتری نسبت به هویت ملی‌شان داشته باشند و آن‌ها این حس را مدیون پوتین هستند. دومین ویژگی ساختار سیاسی کنونی روسیه است که تنها با حضور پوتین معنا پیدا می‌کند. پوتین بعد از رسیدن به ریاست جمهوری دست به اقدام مهمی زد و آن این بود که تنها به تغییر مهره‌های سیاسی اکتفا نکرد، بلکه نوع بازی سیاسی و قاعده آن را تغییر داد و به این ترتیب روسیه امروز صاحب ساختار پوتینیسم است، یعنی نهادهای سیاسی و جریان‌های خاص سیاسی در این دوران شکل گرفته‌اند که در حال حاضر و در آینده نزدیک بدون حضور پوتین معنایی ندارند.»
دکتر سنایی با توجه به این شرایط چنین نتیجه گرفت که پوتین را حتی پس از پایان ریاست جمهوری نمی‌توان نادیده گرفت و گفت آینده روسیه بدون پوتین قابل تصور نیست. او در بیان دیگر عواملی که به تداوم حضور پوتین در راس قدرت سیاسی روسیه کمک می‌کند، گفت: «میل به رهبر دائم و مقتدر در ذهنیت مردم روسیه همچنان وجود دارد و این به افزایش قدرت پوتین در صحنه سیاسی روسیه کمک کرده است. از سوی دیگر به خاطر جایگاه روسیه در دنیا و وجهه این کشور نزد کشورهای اروپایی و آمریکا، پوتین ناچار است راه را برای دیگران نیز باز بگذارد، اما در همین حال نگرانی از آینده روسیه و این واقعیت که در شرایط کنونی نمی‌توان روسیه را مستقل از پوتین فرض کرد، این احتمال را پدید می‌آورد که او بخواهد بار دیگر در نقش رئیس جمهور در صحنه سیاسی روسیه ظاهر شود، به ویژه این که این تجربه در کشورهای همجوار روسیه کاملاً شناخته شده است.»
این حقیقت که پوتین در روسیه قدرت بسیاری دارد و به کمک رونق اقتصادی چشم‌گیر این کشور در 8 سال دوران ریاست جمهوری‌اش محبوبیت زیادی نیز نزد مردم کسب کرده، مساله‌ای است که حتی منتقدان پوتین هم به آن اعتراف می‌کنند. اما اکنون مساله واگذاری قدرت به شخصی غیر از پوتین نه تنها برای میلیون‌های روس طرفدار او، بلکه برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی که میلیاردها دلار سرمایه‌های خود را در اقتصاد در حال رشد روسیه به جریان انداخته‌اند، به معضلی جدی تبدیل شده و ذهن آن‌ها را به خود مشغول کرده است.
در این شرایط انتخاب زوبکف به نخست وزیری که جمعه با 381 رای موافق در برابر تنها 47 رای مخالف به تایید مجلس روسیه رسید، برای مردم، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران روس نیز یک شگفتی بود. در حقیقت زمانی که میخاییل فرادکوف از نخست وزیری برکنار شد بیشتر ناظران بر این عقیده بودند که یکی از مهره‌های اصلی دولت پوتین جانشین او شود که در ماه‌های اخیر با مانورهای سیاسی گوناگون خود را برای پست نخست وزیری آماده می‌کردند. اما در مقابل زوبکف، سیاستمدار گمنام، مدیر موسسه بازرسی اقتصادی فدرال روسیه، و مدیر اسبق مزارع اشتراکی (کالخوز) در اتحاد جماهیر شوروی به این سمت برگزیده شد.
پوتین در بخشی از سخنان افتتاحیه دیدارش با محققان و اساتید دانشگاه که از تلویزیون دولتی مسکو پخش شد، با این که می‌کوشید در بیانات خود به طور مستقیم از کاندیداتوری زوبکف برای انتخابات ریاست جمهوری حمایت نکند، او را یک «حرفه‌ای تمام‌عیار» توصیف کرد و گفت به نظر او، زوبکف، یکی از پنج نفری است که واقعاً استحقاق اعلام نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری را دارند. پوتین اشاره‌ای به چهار نفر دیگر نکرد.
پوتین در بخش دیگری از این سخنان با اشاره به اظهار نظر زوبکف که احتمال کاندیداتوری‌اش را برای ریاست جمهوری نفی نکرده بود، گفت: «این پاسخ معقول و به جایی از زوبکف بوده چرا که پیش‌بینی این مساله از اکنون کار دشواری است. او هنوز کارهای زیادی دارد که باید انجام دهد و دوره پیش‌رو دوره سختی است و علاوه بر این قبل از رسیدن به آن نقطه انتخابات پارلمانی را نیز پیش‌رو داریم. بعد از آن باید دید که چه تصمیمی گرفته می‌شود.»
به اعتقاد تحلیل‌گران این سخنان پوتین با سناریوی بازگشت پوتین به راس قدرت مطابقت می‌کند؛ سناریویی که بر اساس آن پوتین به نحوی جانشین خود را انتخاب می‌کند که بهترین گزینه برای تسهیل بازگشت مجدد او به قدرت باشد.
کریس ویفر، استراتژیست موسسه اورالسیب در این باره گفت: «زوبکف به طور فوق‌العاده‌ای با مشخصات یک "جانشین" مطابقت می‌کند. او بیش از سایرین محتمل است که پذیرای بازگشت زودهنگام پوتین به راس قدرت شود.»
پوتین از پیش اعلام کرده که در زمان مناسب شخصی را از بین‌نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مارس 2008 به عنوان کاندیدای مورد حمایت خود انتخاب و معرفی خواهد کرد. به اعتقاد کارشناسان محبوبیت فوق‌العاده پوتین در بین مردم روسیه تقریباً به معنای تضمین پیروزی کاندیدایی است که پوتین از او حمایت کند. اکنون در حالی نظر اکثر کارشناسان و تحلیل‌گران به زوبکف به عنوان کاندیدای مورد نظر پوتین معطوف شده که طی چند ماه گذشته، سرگئی ایوانوف، معاون نخست وزیر، به عنوان گزینه اول برای جانشینی پوتین شناخته می‌شد.
نظر شما :