اقتصاد کردستان عراق ؛ جذب سرمایه خارجی برای نفت

کردستان نفت خیز ترین بخش از سرزمین عراق است. بیل بوردهای موجود دراین منطقه  که  در برگیرنده طرحهایی است که از احداث فروشگاه ها و هتل های لوکس  در آینده ای نه چندان دور خبر می دهد، نمادی از استقبال بیشتر سرمایه گذاران خارجی از این منطقه در مقایسه با دیگر بخشهای عراق  است. ولی دلیل هجوم این سرمایه های خارجی به بخشی از سرزمین جنگ زده عراق چیست؟

بسیاری دلیل مهم برتری کردستان از نظر سرمایه گذاران خارجی را امنیت بالای آن در مقایسه با دیگر بخشهای عراق می دانند. هنگام ورود به این منطقه از تمام افراد خواسته می شود تا اسلحه خود را تحویل دهند.

 این در حالیست که مناطق دیگر عراق پراز آشوب و در گیری است و با وجود سپری شدن چندین سال از اتمام جنگ عراق و امریکا هنوز هم هر روزه دهها نفر از مردم بی گناه در بغداد و یا دیگر شهرهای عراق جان خود را ازدست می دهند.

کردستان منطقه ای نسبتا امن است و همین امنیت زمینه ساز رشد اقتصادی آن خواهد شد. عثمان شوانی وزیر برنامه ریزی کردستان می گوید:اقتصاد کردستان بسیار ضعیف است.اقتصاد کردستان به صنعت نفت،کشاورزی و توریسم وابسته است.

 امنیت بیشترکردستان در مقایسه با دیگر بخشهای عراق سبب شد تا کردستان  از اقتصاد سامان یافته تری برخوردار  باشد. پیش از براندازی صدام این منطقه 13 درصد از درآمد نفت برای غذای عراق را به خود اختصاص داده بود ولی بعد از جنگ درآمد این منطقه بیشتر شد.

از سال 2003 میلادی تا به حال 35/8 میلیارد دلار از درآمد نفتی عراق صرف پروژه های توسعه و زیر ساختی شده است که این در مقایسه با بزرگی منطقه مبلغ قابل توجهی است. در سال 2006 میلادی اولین چاه نفتی پس از سرکوبی صدام در کردستان حفاری شد که شرکت DNO نروژ این کار را انجام داد.

 پس از آن عراق با دو شرکت دیگر –کانادایی و انگلیسی- قراردادهایی برای اکتشاف و استخراج نفت امضا کرد و در سال 2007 میلادی نیز شماری از شرکتهای نفتی و عمرانی امریکا و اروپا وارد این منطقه شدند.

درآمد سرانه مردم کردستان 25 درصد بیشتر از دیگر بخشهای عراق است که این درآمد رامدیون امنیت نسبی منطقه خود در مقایسه بادیگر بخشهای عراق هستند

این منطقه فقیرکشور عراق دارای منابع کلان نفتی است و به گفته پژوهشگران سهم زیادی از منابع این سرزمین به دلیل مشکلات مالی و ضعف نظام بانک و بیمه هنوز کشف و استخراج نشده است.در واقع فقر کردستان به دلیل ضعف زیرساختهای اقتصادی و برنامه ریزی است نه اینکه مشکلی از نظر حجم ثروتهای طبیعی داشته باشد.

شوانی که سالهاست در بخشهای مختلف دولتی مشغول به کار است در مورد زیر ساختهای اقتصادی این منطقه از کشور عراق می گوید:هم اکنون کردستان نظام بانکی ندارد. نظام بیمه و خدمات پستی در این سرزمین فعال نیست.

 در سالهای قبل بودجه کردستان به اندازه ای نبود که بتواند خدمات اجتماعی اولیه را برای مردم تامین کند و امروزه اغلب مردم این سرزمین در مشاغل دولتی هستند  و همین مساله سبب می شود  تا دو سوم از بودجه دولت به عنوان دستمزد به آنها پرداخت شود.

 در این منطقه هیچ آمارگیری دقیقی صورت نمی گیرد و ما از حجم مبادلات اقتصادی، میزان درآمد بخشهای مختلف و مهمتر میزان تولید ناخالص داخلی کردستان هیچ اطلاعی نداریم. این صریح ترین و شجاعانه ترین حرفی بود که یک وزیر در کردستان به خبرنگار نیویورک تایمز گفت و بر بی برنامگی این سرزمین پر پتانسیل صحه گذاشت.

وی در ادامه گفت که در دوران حکومت صدام در عراق به کردستان آسیبهای زیادی وارد شد که جبران آنها نه یک سال یا دو سال بلکه دهها سال زمان لازم دارد. در آن سالها صدام سهم زیادی از روستاهای کردستان را ویران کرد و کشاورزی را کاملا از بین برد.

 این ویرانی در شرایطی اتفاق افتاد که  60 درصد از مردم کردستان کشاورز بودند ولی امروز تنها 10 درصد از مردم به کشاورزی مشغول هستند.

یکی از مردم کردستان معتقد است تنها  نقطه امید مردم کردستان نفت است. این منطقه ذخایر نفتی بسیاری دارد  و همین مساله سبب شد تا در سالهای اخیر حجم زیادی از سرمایه هایی که بازار عراق را هدف قرار  داده  وارد کردستان شوند.

شمار زیادی از شرکتهای نفتی متوسط و کوچک برای بهره بردن از پتانسیل های نفتی این سرزمین واردکردستان  شدند وبه دنبال آن شرکتهای عمرانی مختلف امریکایی و اروپایی کار احداث هتل ها ی لوکس و مراکز فروشگاهی و تجاری بزرگ را آغاز کردند.

طبق آمارهای موجود تا سال 2006 میلادی 51 پروژه با ارزش 5 میلیارد دلاردر این کشور به اجرا درآمده است اما هنوز سهم زیادی از آنها به مرحله بهره برداری نرسیده است.شایان ذکر است تا به امروز  تنها 20 درصد از مبلغ عنوان شده  صرف اجرای پروژه ها شده است و مابقی برای تکمیل آنها صرف خواهد شد.

دو شهر اصلی کردستان یعنی اربیل و سلیمانیه با جمعیتی بالغ بر 4 میلیون نفر  از سال 2003 میلادی شاهد تحولات زیادی درزیرساختهای اقتصادی خود بود.

 یکی از سران این منطقه در مورد دلیل تحولات اقتصادی آن می گوید در زمان حکومت صدام جنگهای زیادی درعراق در گرفت و این جنگها در کنار حملاتی که صدام به کردستان می کرد سبب شده بود تا زیر ساختهای شهری و صنعتی ما تخریب شود.

 اما بعد از براندازی وی کردستان توانست با جذب سرمایه های خارجی نه تنها مدارس و مراکز آموزشی بسازد بلکه جاده، فروشگاه، خانه و حتی یک فرودگاه بسازد.

نازنین محمد ،وزیر امور شهری کردستان می گوید یکی از راههای تسریع روند بازسازی اقتصاد کردستان استفاده از تسهیلات مالی جهانی است.

 تسهیلاتی که بانکها و مراکز مالی بین المللی در اختیار کشورها قرار می دهند. ولی ما باید از طریق بانک مرکزی بغداد برای دریافت وام اقدام کنیم که این مساله با توجه به درگیریها و تنشهای موجود در بغداد بسیار زمان بر خواهد بود.

البته این نظریه نازنین محمد در شرایط کنونی اقتصادی کردستان بسیار عجیب است. کردستان به دلیل ضعف زیادی نظام بانکی و نبودن نظام بیمه حتی امکان انتقال وجوه اندک پول از کردستان به یک منطقه دیگر رانیز ندارد. بنابراین حتی در صورت برطرف شدن موانع سیاسی بازهم این نمی توان از طریق بانک واقع در داخل این منطقه به انتقال وجه بپردازد.