متکی می‌رود، نمایندگان ویژه می‌مانند؟
دیپلماسی ایرانی: هرچند اختلاف رئیس جمهور با وزیر خارجه بحث تازه‌ای نیست و در ماه‌های گذشته چند بار بحث تغییر او در رسانه‌ها مطرح شده ولی این بار به نظر می‌رسد با انتصاب نمایندگان ویژه از سوی رئیس جمهور و پاسخ تند و تیز متکی به این تصمیم، بحث تغییر او جدی‌تر از گذشته شده باشد. در این میان حتی سایت جهان که اخبار نزدیکان رئیس جمهور را پوشش می‌دهد از سعید جلیلی یا مجتبی ثمره‌هاشمی، مشاور ارشد احمدی نژاد، به عنوان جانشینان احتمالی وی نام برده است. امری که تاکنون از سوی دولت تکذیب نشده است.
برخی از تحلیل‌گران معتقدند نزدیکی منوچهر متکی به علی لاریجانی، موجب شد که محمود احمدی نژاد از نخستین روزهای کار دولت نهم او را وزیر تحمیلی بداند و اعتماد لازم را به این وزیر کلیدی خود نداشته باشد. شایعه برکناری متکی در دی 85 و آبان 86 نمایانگر همین عدم اعتماد بود که با برخی پادرمیانی‌ها او در پست خود ابقاء شد.
با این حال وقتی خبر انتصاب 4 نماینده ویژه رئیس جمهور در امور آسیا، خاورمیانه، خزر و افغانستان منتشر شد و در میان این نمایندگان ویژه دو پست کلیدی نماینده ویژه در خاورمیانه و آسیا به دو نفر از نزدیکان رئیس جمهور یعنی اسفندیار رحیم مشایی و محمد بقایی که سابقه ای در وزارت خارجه نداشتند، اختصاص داده شده بود، ناظران این اقدام رئیس جمهور را حمل بر عدم اعتماد او به وزارت خارجه و شخص وزیر خارجه کردند و چنین تحلیل کردند که رئیس جمهور به دنبال آن بوده که سیاست خارجی و دیپلماسی را به دست افرادی معتمد و نزدیک به خود بسپارد.
این اقدام رئیس جمهور هرچند بلافاصه با مخالفت کمیسیون امنیت ملی مجلس مواجه شد اما مدتی طول کشید تا وزیر خارجه لب به گلایه باز کند. وقتی در دیدار هیئت دولت با رهبری به مناسبت هفته دولت، ایشان تحرک دیپلماتیک دولت را قابل تشکر دانستند و عنوان کردند که «وزارت امور خارجه مسئول هدایت منسجم و برنامه ریزی شده همه مسائلی است که به نوعی با سیاست خارجی و روابط با دیگر کشورها مربوط می‌شود» همگان منتظر بازگشت رئیس جمهور از این تصمیم و واگذاری سیاست خارجی به وزارت خارجه بودند. اما چند روز بعد محمد بقایی نماینده ویژه رئیس جمهور در آسیا که در همان ابتدای کار، اظهاراتش در مورد کشتار ارامنه به واکنش شدید ترکیه منجر شده بود، از انتصاب دو نماینده دیگر از سوی رئیس جمهور برای آفریقا و آمریکای لاتین خبرداد. او همچنین در برابر این پرسش که آیا نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور از خارج از مجموعه وزارت امورخارجه تعیین خواهند شد، پاسخ داد که احتمالا چنین خواهد بود.
این سخنان بقایی که به معنای پایفشاری محمود احمدی نژاد بر تصمیم خود در مورد سیاست خارجی بود واکنش تند و بی سابقه متکی را به همراه داشت.
منوچهر متکی در واکنش به این خبر و ضمن یادآوری اشتباه بقایی در مورد کشتار ارامنه گفت: «مشخص نیست آقای بقایی بر اساس کدام مسئولیت و از چه جایگاهی این گونه سخنان نسنجیده را بیان می‌کند در حالی که هنوز آثار منفی اظهارات اخیر وی که موجب بروز مشکل در روابط خارجی شد از بین نرفته است.»
او همچنین با فصل الخطاب دانستن نظر صریح مقام رهبری در مورد پرهیز از موازی کاری در سیاست خارجی، گفته بود که: «تضعیف دستگاه دیپلماسی کشور به ویژه در شرایط کنونی آن هم توسط برخی از افراد دولت مصداق بارز بر شاخه نشستن و بن بریدن است.»
اما کار به اینجا ختم نشد و فردای سخنان وزیر خارجه، 122 نماینده مجلس در تذکری به محمود احمدی نژاد در مورد تعیین نمایندگان ویژه در سیاست خارجی لزوم تبعیت از دستورات رهبری را به او گوشزد کردند.
نمایندگان در تذکر خود تاکید کرده اند که انتصاب نمایندگان ویژه رئیس جمهور درعرصه سیاست خارجی خلاف قانون است و رئیس جمهور باید از موازی کاری در سیاست خارجی و انتصاب نمایندگان ویژه در مناطق مختلف جهان پرهیز کند.
علاوه برآن اسماعیل کوثری نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از نامه این کمیسیون به احمدی نژاد خبر داد. او گفت در این نامه آمده است که با توجه به این که کشور در شرایط و موقعیت اضطراری به سر می برد، ضرورتی برای انتخاب افرادی به عنوان نماینده رئیس جمهور در سیاست خارجی وجود ندارد.
اما نمایندگان مجلس تنها پاسخی که شنیدند شایعه برکناری منوچهر متکی بود. در پاسخ به این شایعه محمد کرمى راد،عضو هيات رئيسه کميسيون امنيت ملى و سياست خارجى مجلس، با بيان اينکه صلاح نيست در وضعيت کنونى تغييرى در رأس وزارت خارجه رخ دهد تصريح کرد: درصورت چنين امرى رئيس جمهور منتظر واکنش سنگين مجلس باشد.
او تاکید کرد که مقام معظم رهبرى به موازى کارى در حوزه سياست خارجى تذکر دادند، نه به عملکرد دستگاه ديپلماسى که زير نظر متکى مديريت مى شود. او گفت:«بهتر است به جاى عوض کردن وزير، رئيس جمهور، موازى کارى‌ها را حذف کند زيرا کار وزارت خارجه خوب بوده و بايد به آن فرصت داد تا وظايفش بدون دخالت ديگران را انجام دهد.»
به نظر می‌رسد موضوع متکی ونمایندگان ویژه به چالشی میان مجلس و دولت تبدیل شده است. با وجود انتشار شایعه برکناری متکی از سوی رئیس جمهور، برخی ناظران معتقدند احمدی نژاد ناچار است متکی را تا پایان عمر مجلس حفظ کند چرا که احمدی نژاد برای تعیین جانشین او با مجلس با مشکل مواجه خواهد شد. باید دید رئیس جمهور این وزیر خود را حفظ می‌کند یا به کم کردن اختیاراتش رضایت می‌دهد؟
نظر شما :