سفر پر پرسش بشار اسد به ایران

دیپلماسی ایرانی: سفر بشار اسد رئیس جمهوری سوریه به ایران در صدر اخبار بین المللی قرار دارد. همگان می‌گویند که بشار اسد سوری بار سفر به ایران بسته است تا در خصوص مسائل منطقه‌ای با مقام‌های ایرانی بحث و گفت‌وگو کند. محمود احمدی نژاد درست در روزهایی میزبان همتای سوری خود است که دمشق و واشنگتن بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک شده‌اند. در حالی که بسیاری از رسانه‌های بین المللی ادعا می‌کنند که بشار اسد حامل پیامی ‌برای مقام‌های ایرانی است، روزنامه لس انجلس تایمز این سفر را به گونه‌ای دیگر مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد:

بشار اسد هر روز به واشنگتن نزدیک‌تر می‌شود و در این میان بسیاری از تحلیل‌گران ادعا می‌کنند که دمشق هم اندک اندک به سرنوشت روسیه دچار می‌شود و دست ایران را رها می‌کند. شاید بشار مسیر تهران را انتخاب کرده است تا به غربی‌ها بفهماند که بهبودی رابطه با غرب تناقضی با حفظ دوستی با ایران ندارد. محمود احمدی نژاد قریب به دو هفته پیش و پیش از سفر به نیویورک برای سخنرانی در مجمع عمومی ‌در سفری ناگهانی به دمشق سفر کرده بود.

سفر بشار اسد به تهران تنها یک روز به طول انجامید و این در حالی بود که تفسیرها از این سفر از چند روز پیش آغاز شده و تا چند روز آینده هم ادامه خواهد داشت. بسیاری از رسانه‌های بین المللی ادعا می‌کنند که ایران و سوریه دیر یا زود از هم جدا خواهند شد. هنوز هیچ منبعی در خصوص محتوای گفت‌وگو میان بشار و محمود احمدی نژاد اظهارنظر نکرده است اما گفته می‌شود که سفر رئیس جمهوری ایران به لبنان و مشاجره‌های سیاسی در عراق از جمله محورهای این گفت‌وگو بوده است. باراک اوباما چهل و چهارمین رئیس جمهوری ایالات متحده پس از حضور در کاخ سفید دستان خود را به سمت کشورهایی که در چارچوب سیاست خارجی واشنگتن نمی‌گنجیدند دراز کرد.

دمشق نیز در زمره همان کشورهایی بود که بوش جمهوری خواه از پس از ترور رفیق حریری نخست وزیر فقید لبنان در سال 2005 میلادی، کمر همت به انزوایش بست. اوباما اما با شعار تغییر آمد و تاکید کرد که دمشق می‌تواند دست دوستی امریکایی‌ها را برباید. در این چنین شرایطی بسیاری ادعا می‌کنند که تهران به شدت نگران نزدیکی واشنگتن– دمشق است. نام ایران و سوریه سال هاست که به عنوان متحدان استراتژیک در کنار هم ثبت شده است. سانا که سایت رسمی‌ دولت در سوریه است، پیش از سفر بشار به تهران هدف از آن را تاکید بر گسترش روابط دوجانبه اعلام کرد. ولید معلم وزیر امور خارجه و معاون رئیس جمهوری از جمله افراد برجسته‌ای بودند که بشار اسد را در این سفر همراهی می‌کردند.

لس انجلس تایمز در ادامه به مراسم استقبال از بشار اسد اشاره می‌کند و می‌نویسد: تلویزیون جمهوری اسلامی‌ ایران حضور بشار اسد و قدم زدن شانه به شانه او با محمود احمدی نژاد را زنده نشان داد. در تمامی ‌رسانه‌های سوری و ایرانی هم خبر اعطای نشان ویژه ایرانی‌ها به رئیس جمهوری سوریه در صدر بود.

پس از خوش و بش‌های دیپلماتیک دو طرف به سرعت پشت یک میز قرار گرفتند و در خصوص مسائلی مانند روابط دوجانبه، انتخابات در عراق، مناقشه میان اسرائیل– فلسطین و نشست صلحی که ایالات متحده میانجی آن است با یکدیگر به گفتگو نشستند. اسد در حالی به ایران سفر می‌کند که عراق در میانه تشکیل دولت گرفتار شده است. ایاد علاوی رهبر لیست العراقیه که در انتخابات اخیر 91 کرسی را به دست آورد و به مخالفت با ایران هم معروف است بارها از بشار اسد سوری خواسته است که به دولت ایران در خصوص دخالت در امور داخلی عراق هشدار دهد.

علاوی که بخش اعظمی‌ از روزهای پس از انتخابات هفتم ماه مارس را در کشورهای عربی همسایه گذرانده است ادعا می‌کند که ایران در تعیین تکلیف برای دولت اتی در عراق نقش چشمگیری را ایفا می‌کند. نوری مالکی نخست وزیری عراق که با حمایت جریان صدر باز هم در یک قدمی‌ تصاحب این پست قرار گرفته است؛ به ادعای علاوی و همراهانش تابع اوامر ایران است.

محمود احمدی نژاد کمتر از دو هفته دیگر راهی لبنان می‌شود. احمدی نژاد در روزهایی به لبنان سفر خواهد کرد که عروس خاورمیانه بیشترین تنش‌های داخلی را تجربه می‌کند. مخالفان حزب الله لبنان برای رویارویی احتمالی با این حزب مهیا می‌شوند و فضای داخلی در این کشور نیز بسیار متشنج است. سعد حریری نخست وزیر جوان لبنان میان برقراری آرامش در کشورش و پرونده رسیدگی به علت ترور پدر گرفتار شده است. برخی منابع نزدیک به بشار اسد ادعا می‌کنند که وی در مدت زمان حضور در تهران از همتای خود خواسته است که سفر به بیروت را به تعویق بیندازد.

برخی تحلیل‌گران مسائل سیاسی خاورمیانه هم در توصیه به احمدی نژاد تاکید دارند که دو هفته دیگر زمان مناسبی برای این سفر نیست. در شرایطی که خبر توصیه بشار اسد به احمدی نژاد صحت داشته باشد می‌توان ادعا کرد که دمشق به دنبال احیای نفوذ خود بر بیروت و دور نگاه داشتن دست ایران از این کشور است. رابطه میان بیروت–دمشق از چند ماه پیش و برگزاری انتخابات عمومی‌ در لبنان رو به بهبود رفته است به گونه‌ای که سعد حریری چند بار با بشار اسد در دمشق دیدار داشته است. پس از اعلام حکم اولیه دادگاه بین المللی رسیدگی به علل ترور رفیق حریری و نشانه رفتن حزب الله لبنان، بشار اسد با همراهی ملک عبدالله از عربستان سعودی به بیروت رفت تا به گونه‌ای از تب حاکم بر فضای سیاسی این کشور بکاهد.

علاوه بر بحث در خصوص مسائل منطقه‌ای، تحریم‌ها و تبعات آن بر اقتصاد ایران نیز از جمله محورهای گفتگو بود. شرکت‌های غربی یکی پس از دیگری ایران را تحریم می‌کنند. سوریه در زمره متحدان ایران است که می‌تواند ایران را از بن‌بست اقتصادی نجات دهد.

در حاشیه مجمع عمومی ‌سازمان ملل، ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه با هیلاری کلینتون همتای امریکایی خود دیدار کرد. بسیاری از رسانه‌ها این دیدار را به تلاشی برای احیای روابط دوجانبه تعبیر کردند. هیلاری کلینتون در این دیدار مستقیما از معلم خواست که با اسرائیل بر سر بلندی‌های جولان وارد مصالحه و مذاکره شود. دیدار هیلاری با معلم نخستین دیدار یک مقام عالی‌رتبه وزارت امور خارجه امریکا با این دیپلمات سوری در سه سال گذشته بود.