آزمون دشوار لابى ترکيه در امريکا

ديپلماسى ايرانى:  ترکيه با قدرت هر چه تمام‌تر در انتخابات اخير ميان دوره اى امريکا شرکت کرد. درست است که مى‌گويند راى‌دهندگان امريکايى بيش از همه برايشان مسائل داخلى امريکا به خصوص مسائل اقتصادى و اجتماعى مهم است، اما اين باعث نمى‌شود که بازى لابى‌ها را به طور کامل از معادلات سياسى امريکا حذف کنيم.

فارغ از اين که در انتخابات امريکا دو حزب جمهورى‌خواه و دموکرات از يک سو و چپ‌گراهاى افراطى و راست‌گرايان تندرو معروف به تى پارتى از سوى ديگر، رقابت‌هاى تنگاتنگ انتخاباتى داشتند، لابى‌هاى امريکايى – ارمنى و در مقابلش امريکايى – ترکى نيز از يک رقابت و درگيرى تمام عيار برخوردار بودند. تاريخ اين رقابت‌ها قديمى است، يعنى به زمان تاسيس جمهورى ترکيه و هم‌زمان تلاش ابدى ارمنستان براى فشار به ايالات متحده براى ايجاد محدوديت در هم‌پيمانى با ترکيه باز مى‌گردد. دستاورد اين رقابت تنگاتنگ تا کنون لااقل صدور لايحه محکوميت قانون کشتار ارامنه بوده است. لابى‌ ارامنه تا کنون در ايالات متحده سرمايه‌گذارى‌هاى مالى و سياسى بسيارى کرده است. با اين حال اين سرمايه‌گذارى کلان باعث نشده تا از اهميت ترکيه کاسته شود و اين کشور همچنان يک‌ هم‌پيمان منطقه‌اى ارزشمند در منطقه براى امريکا هم از لحاظ استراتژيک، هم سياسى، هم نفتى و هم اقتصادى محسوب مى‌شود.

با توجه به رويکرد تاريخى مى‌توان اين گونه برداشت کرد که دموکرات‌هاى امريکايى عموما به ارمنى‌ها بيش از ترک‌ها نزديک‌ بوده‌اند از اين رو ارامنه همواره مطالبات ضد ترکى خود را از طريق اين حزب پيگيرى مى‌کردند. در مقابل اين جمهورى‌خواهان بوده‌اند که مدافع منافع ترک‌ها محسوب مى‌شده‌اند و همين موضوع به تنهايى به يکى از عوامل رقابت در بعد سياست خارجى ميان دموکرات‌ها و جمهورى‌خواهان تبديل شده است. اين رقابت در انتخابات رياست جمهورى امريکا بيش از پيش نمايان بود. ترک‌ها به شدت از جان مک‌کين، نامزد جمهوريخواهان حمايت مى‌کردند در حالى که اوباما به يکى از سمبل‌هاى ارامنه تبديل شده بود. به همين دليل وقتى که مک‌کين در انتخابات شکست خورد، آنکارا آن را ضربه‌اى براى خود نيز تلقى مى‌کرد.

همه چيز هنگامى تغيير کرد که آنکارا تعريفى تازه از روابط خود با واشنگتن ارائه داد و اين بار از موضع قدرت منطقه‌اى به فکر رابطه با امريکا افتاد. اين مسئله نگرانى جمهورى‌خواهان را به دنبال داشت. ترکيه تعريف تازه‌اى از روابطش با ايران و سوريه ارائه داد که در مقابل باعث تضعيف رابطه‌اش با اسرائيل مى‌شد. موضوعى که هنوز براى امريکايى‌ها قابل هضم نيست. اما با اين حال اين تغيير سياست تغييرى در نگرش لابى ترک‌ها در امريکا ايجاد نکرده است.

رقابت لابى‌هاى ترکى و ارمنى در انتخابات اخير ميان‌دوره‌اى مجالس نمايندگان امريکا نيز نقش خود را به خوبى ايفا کرد. البته با تفاوتى بزرگ، اين بار جاى جمهوريخواهان و دموکرات‌ها عوض شد. اين بار دموکرات‌ها قانون محکوم کردن ترکيه در قتل عام ارامنه را رد مى‌کردند در حالى که جمهورى‌خواهان با تغيير مواضع خود خواستار محکوم کردن ترکيه بر سر ماجراى ارامنه شدند. اما اين بار هم لابى ترک‌ها شکست خورد. آنها حاميان خود را در مجلس نمايندگان کنگره و سنا از دست دادند تا ظرف چهار سال طعم دومين شکست را نيز چشيده باشند. به اعتقاد کارشناسان اين انتخابات هزينه‌هاى اضافه ديگرى را متوجه باراک اوباما کرده تا اين بار بر سر ترکيه و ارمنستان منازعه تازه‌اى را آغاز کند.

در مقابل، لابى ارامنه توانست پيروزى بزرگى را به خصوص در کنگره براى خود رقم بزند. بنا به گزارش گروه "ملى ارمنيان امريکا"، بزرگ‌ترين لابى ارامنه در ايالات متحده، 90 درصد از نامزدهاى مورد حمايت اين لابى که شامل هر دو حزب جمهورى‌خواه و دموکرات مى‌شود، در اين انتخابات توانستند با پيروزى وارد کنگره شوند. از جمله کسانى که مورد حمايت لابى ارامنه هستند و توانستند وارد مجلس سنا شوند مى‌توان به مارک کرک از ايالت ايلينوى، باربارا بوکسر از ايالت کاليفرنيا، هرى ريد از ايالت نوادا و شارل شومر از ايالت نيويورک اشاره کرد. در مجلس نمايندگان کنگره نيز 152 نفر از 158 نامزدى که قانون محکوميت ترکيه بر سر قتل عام ارامنه را محکوم کردند، توانستند وارد مجلس شوند.

اما اين پيروزى ارامنه که سونامى‌اى براى لابى ترک‌ها محسوب مى‌شود، در ايالت کاليفرنيا که کميته مرکزى گروه سياسى لابى ترک‌ها در امريکا به حساب مى‌آيد و بزرگترين گروه ارامنه مهاجر را در خود جاى داده، بيش از جاهاى ديگر بود. گروه "فعالان سياسى ارامنه" در اين باره اعلام کرد، ما سرافرازيم، نامزدهاى ما نه تنها در مجلس نمايندگان و مجلس سنا بلکه در انتخابات قضات نيز پيروز شدند. اما آن چيزى که باعث خوشحالى ترک‌ها شد، شکست نانسى پلوسى نماينده دموکرات‌ها در برابر جان باينر و هوارد پيرمن در برابر ايليانا روس – ليتينين بود. نانسى پلوسى و هوارد پيرمن هر دو از طرفداران پر و پا قرص لايحه قتل عام ارامنه هستند.

نمايندگان جديد دو مجلس سنا و کنگره از سوم ژانويه کار خود را آغاز خواهند کرد و تا آن تاريخ باراک اوباما ترجيح مى‌دهد که فرانک ريچارديونى را به عنوان سفير امريکا در ترکيه به مجلس بقبولاند. اوباما از ماه ژوئن تا کنون دو بار سفراى پيشنهادى خود را به کنگره معرفى کرده ولى هر دو بار در قانع کردن نمايندگان براى پذيرفتن سفراى پيشنهادى‌اش شکست خورده است. در هر دو بار هم سام برونبک، سناتور جمهوريخواه از ايالات کانزاس عامل شکست اوباما بوده است. وى در انتخابات اخير شکست خورد و نتوانست وارد مجلس شود. اوباما اکنون تصميم دارد ريچارديونى را براى تصدى سفارت امريکا در آنکارا به مجلس معرفى کند. به دليل افزايش نمايندگان حامى لابى ارامنه در مجلس جديد پيش‌بينى مى‌شود، اوباما ترجيح ‌دهد که راى اعتماد اين سفير را تا قبل از آغاز به کار مجلس نمايندگان به دست آورد.

سفارت امريکا در آنکارا نزديک به پنج ماه است که سفير ندارد و اين در حالى است که اين سفارتخانه يکى از مهمترين سفارتخانه‌هاى امريکا در خاورميانه محسوب مى‌شود.

آن چه اکنون بيش از همه براى اوباما نگران کننده است اين است که طرفداران لايحه محکوميت ترکيه براى قتل ارامنه بيش از گذشته افزايش يافته و اين موضوع رئيس جمهورى امريکا را مجبور خواهد کرد که در صورت تصويب از حق وتوى خود براى الغاى آن استفاده کند. اما حتى تصويب صرف اين لايحه چه در کنگره و چه در سنا ضربه بزرگى به روابط ايالات متحده با ترکيه وارد خواهد آورد. اين لايحه در گروه روابط خارجى کنگره در ماه مارس به تصويب رسيده است ولى براى تصويب نهايى بايد تاييد اکثريت نمايندگان را به دست آورد.    

 منبع: روزنامه الاخبار چاپ لبنان