اهمیت و نتایج نشست ناتو
دیپلماسی ایرانی: نشست دو روزه اعضای ناتو روز جمعه و شنبه در لیسبون، پایتخت پرتغال، برگزار شد. در مورد اهمیت این نشست و دستاوردها و توافقات این نشست با علی اکبر فرازی سفیر سابق ایران در رومانی مصاحبه کرده‌ایم که در زیر می‌آید :
گفته می‌شود که اجلاس اخیر لیسبون مهم‌ترین نشست تاریخ ناتو بوده این اهمیت از چه لحاظ است؟
اجلاس اخیر ناتو در لیسبون از چند جهت مهم تلقی می‌شود. بحث پیرامون دورنمای استراتژیک این پیمان در دهه آینده، بررسی جایگاه روسیه در همکاری با ناتو، بازتعریف ماموریت‌های جدید با توجه به شرایط جدید جهانی، تدوین طرح‌های امنیت و دفاع مشترک و همچنین اتخاذ راهکار مشترک برای چگونگی خروج نیروهای نظامی از افغانستان از محورهای اساسی اجلاس لیسبون بوده است. علاوه بر آن اعمال تغییرات ساختاری و کاهش نیروها و هزینه‌ها از دیگر محورهای مورد بحث بوده است.
در نشست لیسبون در کنار 28 کشور عضو ناتو، کشورهای دیگری که به افغانستان نیرو فرستاده‌اند نیز حضور داشتند. اجلاس لیسبون از لحاظ زمانی نیز دارای اهمیت خاصی بود. این نشست درست زمانی برگزار شد که زمزمه‌هایی مبنی بر خروج سربازان امریکایی از سال 2011 از افغانستان به گوش می‌رسید. همچنین شرایط دوران پسا جنگ سرد و تغییر طبیعت مخاطرات و تهدیدهای امنیتی، ذهنیت تازه‌ای در اعضای ناتو ایجاد کرده تا بر اساس آن به مساله دفاع سایبری و افزایش قدرت مقابله با مخاطرات جنگ مجازی در این اجلاس بپردازند.
مهم ترین توافقات و دستاوردهای این نشست چه بوده؟
گرچه مقامات ناتو سعی در با اهمیت جلوه دادن توافق با روسیه برای ساخت سامانه دفاع ضدموشکی دارند و آقای راسموسن دبیرکل این پیمان از این توافق تحت عنوان «مرحله ای بی نظیر» یاد کرد، لکن اظهارات مدودف نشان دهنده آن است که روسیه برای رسیدن به آن مرحله بی‌نظیر بر شروط خود از جمله «عادلانه بودن سیستم دفاع موشکی» و «شراکت کاملا یکسان در این پروژه» کماکان اصرار ورزیده است. البته مسکو در نشست لیسبون قول مساعد داد که به ناتو اجازه خواهد داد تا برای انتقال مایحتاج نیروهای این سازمان در افغانستان از مسیر روسیه استفاده کند تا به این ترتیب در هزینه‌های هوایی ناتو صرفه جویی شود!! تعهدی که قبلا نیز داده شده بود و پس از بحران گرجستان نادیده گرفته شد. با این حال هر دوطرف اذعان کردند که رقبای نظامی سابق اینک به یکدیگر نه به عنوان یک تهدید که به عنوان متحدی جدید می‌نگرند. هرچند که خانم مرکل نسبت به انتظارات بیش از اندازه در این زمینه هشدار داد و گفت: «راهی بسیار طولانی پیش روی ناتوست که به همراه روسیه امنیت بیشتری را ایجاد کند.»
از دیگر مسائل مطرح شده در نشست ناتو توافق بر سر یک استراتژی برای مبارزه با خطرات جدیدی همچون حملات اینترنتی و تروریسم بین الملل بود.
شاید بتوان خبرسازترین دستاورد این نشست را بحث خروج نیروهای ناتو از افغانستان دانست. درحالی که گفته شده سال 2014 تاریخ خروج این نیروها از افغانستان خواهد بود اما اظهارات دبیر کل ناتو مبنی بر نگرانی کشورهای عضو از ایجاد خلاء امنیتی در افغانستان و لزوم ماندگاری نیروها تا اطمینان کامل از تامین امنیت در این کشورف نشان می‌دهد سال 2014 تاریخ قطعی برای خروج ازناتو نخواهد بود و احتمالا با توجه به شرایط در زمان خود تصمیم گیری خواهد شد.
به توافقات این نشست در مورد افغانستان اشاره کردید. می‌توانید بیشتر در این مورد توضیح دهید؟
سران ناتو در این نشست توافق کردند که تا سال 2014 انتقال مسئولیت‌های امنیتی و واگذاری امور به دولت و نیروهای افغانستان انجام یافته و نیروهای نظامی ناتو از آن کشور خارج شوند. به نظر می‌رسد حصول به این امر با توجه به واقعیت‌های امروز افغانستان به سادگی میسر نباشد. نیروهای ناتو تاکنون نتوانسته‌اند علی‌رغم امکانات مدرن نظامی در بخش‌هایی از افغانستان حضور خود را مستحکم کنند و هنوز طالبان کنترل کامل بخشی از ولایات را در دست دارند، از سوی دیگر در شیوه مبارزه با مخالفان نیز همسویی و همنظری بین نیروهای ناتو و دولت افغانستان وجود ندارد. از چالش‌های اساسی دیگر تجهیز ارتش افغانستان برای به عهده گرفتن مسئولیت‌های امنیتی است و بعید به نظر می‌رسد در مدت زمان کوتاه باقی مانده زمینه سازی مناسب در این خصوص انجام گیرد. آنچه که در این نشست مطرح نشد و یا خبری از آن منتشر نگردید نادیده گرفتن نقش پاکستان در حمایت از طالبان و در نتیجه تداوم بحران در افغانستان است. لذا به نظر می‌رسد گرچه بسیاری از اعضای ناتو برای خروج از افغانستان بی‌تابی می‌کنند و ناتو هر روز بیش از گذشته گرفتار مشکلات ناشی از «عدم شناخت» افغانستان می‌شود، نقش اساسی جمهوری اسلامی ایران در حل مشکل افغانستان بیش از پیش نمایان گشته و کشورهای درگیر در افغانستان برای حل مشکل خود نیازمند تعامل با ایران هستند.
به نقش ایران در افغانستان اشاره کردید؛ به طور کلی بحث ایران در این نشست چقدر مطرح بود؟ با توجه به سخنان سارکوزی رئیس جمهور فرانسه در مورد تهدید خواندن ایران و مخالفت ترکیه با نام بردن از ایران به عنوان یک «تهدید» در اسناد ناتو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گرچه در بیانیه 38 ماده‌ای دهه جدید ناتو NATO’s new 10-year mission statement نامی از ایران برده نشده است اما اخبار منتشر شده از سوی رسانه‌ها قبل از گشایش رسمی اجلاس حکایت از آن داشت که موضوع سپر دفاع موشکی و محل استقرار آن یا محل نصب رادارهای رهگیر آن در ترکیه می‌تواند مورد توجه ایران باشد. رسانه‌های غربی قبلا اعلام کرده بودند که هدف از استقرار سامانه دفاع موشکی، ایران است.
به طور مثال در این خصوص سارکوزی رئیس جمهور فرانسه در گفتگو با خبرنگاران مدعی شد «سپر دفاعى موشکى ناتو براى هدف قرار دادن ايران طراحى شده است.» این سخن تکرار اظهارات چندی قبل راسموسن است که گفته بود «برنامه هسته‌اى ایران يکى از دلايل توجيه ضرورت استقرار سامانه دفاع موشکى است.» بنابراین گرچه نیات پنهان ناتو در استقرار سیستم دفاع موشکی اندکی آشکار شده است، اما نباید فراموش کرد که کشورهای منطقه با هوشیاری کامل به تحولات پیرامونی می‌نگرند و روسیه همچنان به اهداف ناتو درباره طرح سپر دفاع موشکی و گسترش ناتو به شرق با دیده تردید می‌نگرد.
از جمله ترکیه در این مورد بسیار فعال بود. عبدالله گل رئیس جمهور ترکیه با این پیش شرط به لیسبون عزیمت کرد که نام ایران یا هیچ کشور دیگر به عنوان تهدید مطرح نشود. وی گفت: «ترکیه نمی‌تواند به پروژه‌ای بپیوندد که علیه کشور خاصی است.»
با این وجود شرکت کنندگان با استراتژی جدید ناتو و نیز سیستم دفاع ضد موشکی که حافظ منافع همه کشورهای عضو باشد موافقت کردند.
همچنین ترکیه به عنوان عضو ناتو گرچه ناگزیر از پذیرش توافقات انجام شده است، اما نیک می‌داند صرف مخالفت با عدم ذکر نام ایران مایه مسرت ایران نیست. بلکه توجه به این نکته اساسی است که هر دو کشور دارای منافع مشترک و عمق استراتژیک روابط در همه زمینه‌ها بوده و بعید به نظر می‌رسد آن کشور تحت تاثیر القائات ناتو در مورد جمهوری اسلامی‌ایران قرار گیرد.
نظر شما :