عملکرد متکى قابل دفاع نيست
ديپلماسى ايرانى: گفتارى از محمدابراهيم طاهريان، تحليل گر مسائل سياسى
خبر برکناری منوچهر متکی از ریاست دستگاه دیپلماسی خبر مهمی تلقی شده و توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده است. با این حال این خبر یک متن دارد و یک حاشیه.
متن خبر این است که به هر دلیلی رئیس دولت از اختیارات خود استقاده کرده است و وزیر امور خارجه را برکنار کرده است. برخلاف چیزی که عموما گفته می‌شود، منوچهر متکی در 5 سال گذشته از اختیارات بیشتری در مقایسه با وزرای قبلی در حوزه سیاست خارجی برخوردار بوده است. او توانست انتصابات مورد نظر خود را انجام دهد که برخی از آنها مشهور هستند. ایشان توانست چه در حوزه ستادی و چه در حوزه پیرامونی تغییر و تحولات مورد نظر خود را انجام دهد.
علاوه بر این، ایشان قادر بوده هم از سرمایه پرسنلی و امکانات دستگاه دیپلماسی استفاده کند و هم دستاوردهای دولت‌های قبل را در اختیار داشته است. با این حال باید پرسید ایشان در این 5 سال چه دستاورد قابل ارائه داشته است؟ به نظر می‌رسد نه در حوزه پرسنلی و نه در دیگر حوزه کارنامه قابل ارائه‌ای وجود ندارد. عملکرد ایشان نسبت به حوزه‌های منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و بین المللی قابل دفاع نیست و ایشان باید پاسخ دهند که زمانی که به وزارت امور خارجه منصوب شدند چه چیزی را تحویل گرفته است و اکنون چه چیزی را تحویل می‌دهند؟
در نهایت باید گفت این حق رئیس دولت بوده که به تغییر وزیری که از عملکردش راضی نبوده اقدام کند و این موضوع یعنی اختلافات رئیس جمهور و وزیر خارجه به امروز مربوط نمی‌شود و حداقل در دو سال گذشته شایعاتی در مورد برکناری ایشان مطرح بوده که به هرحال این اتفاق افتاد.
اما علاوه بر این متن، این برکناری دارای یک حاشیه هم هست و آن نحوه برکناری آقای متکی است. یعنی اینکه در زمانی که ایشان در ماموریت خارجی به سر می‌برده و برای ابلاغ پيام محمود احمدى نژاد به رئيس جمهور سنگال به اين کشور سفر کرده بوده، عزل ایشان از مقام وزارت اعلام شده است. تا آنجایی که من اطلاع دارم چنین چیزی چندان سابقه نداشته است و به خاطر نمی‌آورم که در چند دهه اخیر کسی که در سفر کاری بوده برکنار شده باشد. این شیوه متفاوتی است که رئیس دولت نسبت به وزرای خود در پیش گرفته است. یعنی عزل به این صورت در ایران و در دولت کنونی چندان غریب و بی‌سابقه نیست. رئیس جمهور بین دو انتخابات وزیر کشور را برکنار کرد و در پایان کار دولت چند وزیر از جمله وزیر اطلاعات و ارشاد را به صورت ناگهانى برکنار کرد.
با این حال به نظر می‌رسد اعمال این روش در مورد وزیر خارجه کمی متفاوت و هزینه‌ها و بازتاب‌های آن بیشتر باشد. چرا که وزیر خارجه در واقع ویترین کشور محسوب می‌شود و ممکن است درک این تغییر و این شیوه عزل برای آنها سخت باشد.
در کنار این متن و حاشیه، اعلام سرپرستی دکتر علی اکبر صالحی برای وزارت خارجه نیز دارای اهمیت است. این اهمیت از این رو است که این موضوع نشان می‌دهد که در آینده قرار است چه سمت و سویی بر دستگاه دیپلماسی کشور حاکم باشد. اعلام سرپرستی دکتر صالحی از این جهت مثبت است که ایشان در شخصيت نخبه اى هستند. او در دانشگاه‌های معتبر جهان به تحصیل پرداخته و دو دوره نیز رئیس یکی ازمعتبرترین دانشگاه‌های کشور بوده است و اینکه او به لحاظ علمی نخبه محسوب می‌شود غیرقابل انکار است.
از سوی دیگر تجربیات دیپلماتیک او نیز نشان می‌دهد که او از توانمندی‌های خوبی برخوردار است. صالحی 2 ماموریت در بیرون از ایران داشته است. اول ماموریت او در وین به عنوان نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و دیگری در جده به عنوان معاون دبیر کل سازمان کشورهای اسلامی بوده است.
به این دلیل او در سال‌های گذشته به نوعی عضوی از خانواده دستگاه دیپلماسی ایران بوده و به نظر می‌رسد انتخاب او می‌تواند انتخاب مناسبی محسوب شود و او می‌تواند کارکرد خوبی در این زمینه داشته باشد.
با این حال آنچه برای دستگاه سیاست خارجی اهمیت دارد منافع ملی است و قطعا این دستگاه تلاش می‌کند از شاخص منافع ملی در هرجا و در هر وضعیتی دفاع کند هر چند به نظر من در سال‌های گذشته با این هدف فاصله داشته است.
نظر شما :