بعد از روسیه نوبت به اژدها رسیده است

برنار کوشنر، وزیر امور خارجه فرانسه، که به منظور زمینه چینی سفر نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور این کشور، به پکن رفته است، چهارشنبه با فهرست بلند بالایی از مسائل مورد علاقه چین و فرانسه در جلسه مذاکره با همتای چینی خود حاضر شد؛ فهرستی که مسائلی نظیر پرونده هسته‌ای ایران و حکومت برمه (میانمار) در راس آن قرار داشت.

در آغاز این سفر دو روزه، بنا به عرف مرسوم دیپلماتیک، به رغم اختلافات شدید فرانسه و چین بر سر مساله حقوق بشر و آنچه از نظر دولت فرانسه تساهل چینی‌ها در سختگیری لازم برای حل بحران هسته‌ای ایران و درگیری‌های داخلی میانمار است، دو طرف از چشم‌انداز روشن روابط دوستانه و صمیمانه دو جانبه سخن گفتند.

آقای کوشنر پس از اولین جلسه دیدار با همتای چینی خود که حدود 90 دقیقه طول کشید، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک همراه یانگ جیه‌چی حاضر شد و روابط دو کشور را «عالی» توصیف کرد.

یانگ نیز در این کنفرانس اعلام کرد چین از سفر سارکوزی به پکن استقبال می‌کند و گفت چین اواخر ماه نوامبر (کمتر از یک ماه دیگر) میزبان رییس‌جمهور فرانسه خواهد بود. این اولین سفر سارکوزی به چین در مقام رییس‌جمهور است.

اما در پس این ظاهر دوستانه اختلافات عمیقی بین چین و فرانسه وجود دارد. کوشنر که از چندی پیش برای یک سفر دوره‌ای در چند کشور آسیای جنوب شرقی و خاور دور به این ناحیه رفته است، پیش از عزیمت به پکن، در بانکوک، پایتخت تایلند به خبرنگاران گفته بود هم او و هم سارکوزی آماده‌اند مسائلی را در پکن مطرح کنند که شاید میزبان‌شان چندان رغبتی به شنیدن آن‌ها نداشته باشد.

او در بانکوک گفته بود: «می‌دانم در پکن چه کاری باید انجام دهم ... سارکوزی تا چند هفته دیگر به پکن خواهد آمد و بی‌هیچ پرده و به طور کاملاً مستقیم و رک مساله حقوق بشر را در چین مطرح خواهد کرد.»

به عقیده تحلیل‌گران، کوشنر در این سفر می‌کوشد لحن مذاکرات و در حقیقت موضع‌گیری جدید سارکوزی را در بده بستان‌های سیاسی و دیپلماتیک با چین مشخص کند. به نظر می‌رسد که سارکوزی قصد دارد لحن مذاکرات چین و فرانسه را که در دوره ریاست جمهوری ژاک شیراک، رییس‌جمهور پیشین فرانسه، بسیار خنثی و از سوی فرانسه از موضعی انفعالی در برابر مسائل بین‌المللی بود (شیوه‌ای که به عقیده این دسته از تحلیل‌گران رهبران چین آن را بسیار می‌پسندیدند) به شیوه جدیدی تغییر دهد که در آن فرانسه بتواند چین را برای همسویی با سیاست‌های خود، در موارد معدودی تحت فشار قرار دهد.

بدون شک این شرایط برای دولتمردان چین به سادگی قابل پذیرش نیست و شاید به همین خاطر دولت فرانسه لازم دیده است کوشنر پیش از سفر سارکوزی زمینه ذهنی رهبران چین را برای این تغییر موضع در سیاست‌های فرانسه آماده کند.

به نظر می‌رسد آن چه کوشنر درباره مساله حقوق بشر به آن اشاره کرده و پیش‌بینی‌های او درباره اهمیت مساله برای سارکوزی بیشتر به مثابه ابزاری برای چانه‌زنی با چین است تا از سوی دیگر پکن را وادار کند که در مذاکرات بر سر دیگر مسائل حساس مورد علاقه دو طرف مانند فعالیت‌های هسته‌ای ایران و مساله میانمار انعطاف بیشتری از خود نشان دهد.

البته چین اکنون به لطف قدرت اقتصادی فوق‌العاده خود تقریباً از تهدیدها و فشارهای این چنین تا حد قابل توجهی مصون است و تقریباً هیچ کشوری این استطاعت را در خود نمی‌بینید که بخواهد در اقدامی تنبیهی یا هر تصمیمی شبیه به آن پکن را از خود برنجاند. اما با این حال سارکوزی گویا ترجیح می‌دهد حتی بر تاثیرات و فشارهای اندک و جزئی تبلیغاتی که طرح مساله حقوق بشر بر دولت پکن وارد می‌کند داشت، حساب ویژه‌ای باز کند.

آقای کوشنر همچنین در مصاحبه مطبوعاتی چهارشنبه در پکن، ساعاتی قبل از ملاقات با ون جیابائو، نخست وزیر چین، گفت در ملاقات با مرد شماره دو جمهوری خلق چین درباره بهترین شیوه ممکن برای حل مساله هسته‌ای ایران و رسیدگی به قضیه دارفور صحبت خواهد کرد.

پاریس از زمان حضور سارکوزی در کاخ الیزه موضع سختگیرانه‌تری نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران اتخاذ کرده و در این زمینه به سیاست خارجی آمریکا نزدیک شده است. اکنون پاریس یکی از مراکزی به شمار می‌رود که با سعی فراوان در پی تصویب و اعمال دور جدیدی از تحریم‌های علیه ایران در سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا است.

چین که در کنار روسیه دو کشور قدرتمند و صاحب کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل متحد به شمار می‌روند که با وضع تحریم‌های جدید علیه ایران مخالفند و روابط نزدیکی با تهران دارند در هفته‌های اخیر شاهد بازدید مکرر مقامات آمریکایی، فرانسوی و اسرائیلی بوده‌اند.

سفر کوشنر و سارکوزی به مسکو در ماه گذشته، دیدار ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل از مسکو کمتر از دو هفته پیش و گفتگوهای وی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، و سفر وزیر خارجه اسرائیل، تسیپی لیونی، به پکن در هفته جاری که علناً با هدف تشکیل لابی علیه ایران و تغییر نظر چین انجام گرفته بود، مثال‌هایی از این حرکت‌ها هستند.

کوشنر همچنین در این مصاحبه گفت که تلاش می‌کند چین را به استفاده از نفوذ خود در میانمار به منظور خاتمه دادن به درگیری‌های سیاسی و اجتماعی در این کشور ترغیب کند.

او که دو روز قبل در سنگاپور پیشنهاد تاسیس صندوق ویژه حمایت از برمه را پیشنهاد کرده بود، نقش چین را در قضیه میانمار حیاتی توصیف کرد و گفت چین باید دولت میانمار را وادار کند تا با نیروهای اپوزیسیون و هواداران دموکراسی مذاکره کند.

دولت نظامی برمه که چندی پیش با خشونت زیاد حرکت‌های مردمی به رهبری پیشوایان مذهبی بودایی را سرکوب کرده و موجب کشته شدن دست‌کم 13 نفر شده است تسلیحات مورد نیاز خود را از چین تامین می‌کند و همین مساله در پی بروز ناآرامی‌های اخیر انتقادات شدیدی را علیه پکن به همراه داشته است.

البته کوشنر این مساله را نیز کتمان نکرد که حضور ابرهیم قنبری، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در یانگون، پایتخت برمه، مرهون تلاش‌های پکن برای متقاعد کردن نظامی‌های برمه برای پذیرش نماینده سازمان ملل بوده است. کوشنر که در آستانه بازگشت قنبری به یانگون سخن می‌گفت با اشاره به این که چین وعده داده در آینده نیز به فعالیت‌های سازمان ملل در این کشور جنوب آسیا کمک کند، افزود اکنون وقت آن است که پکن با استفاده از نفوذ خود امکانات بیشتری برای مذاکره در اختیار قنبری بگذارد.

دالایی لاما، رهبر بوداییان تبتی که از دهه 1950 میلادی خارج از چین در تبعید به سر می‌برد و یکی از سیاست‌های چین به شمار می‌رود از دیگر مسائل مطرح در دیدار چین و فرانسه بود که به نظر می‌رسد فرانسه در این مورد از موضع خود عقب‌نشینی کرده است. کوشنر که پیش‌تر در سخنان خود از دالایی لاما حمایت کرده بود، چهارشنبه در پکن تاکید کرد سارکوزی هیچ برنامه‌ای برای ملاقات با دالایی لاما ندارد.