ایران هسته‌ای و چالش‌های منطقه‌ای و جهانی
دیپلماسی ایرانی: پس از صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل و مصوبه مجالس نماینگان وسنای آمریکا و امضای باراک اوباما و تصمیم دولت کانادا در خصوص تشدید تحریمها علیه ایران، اتحادیه اروپا روز دوشنبه 4/5/89 با اعمال تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی‌ایران موافقت کرد.
این تحریمها در بسته‌ای جامع تدوین شده و بازرگانی خارجی ایران، نظام بانکی و بخش‌های پردرآمد انرژی را هدف قرار می‌دهد. رهبران اتحادیه اروپا در ماه ژوئن، درباره اعمال چنین تحریم‌هایی تصمیم گیری کردند. تحریم‌های اتحادیه اروپا طی هفته‌های آینده، پس از انتشار در بولتن رسمی اتحادیه، به مورد اجرا گذاشته می‌شود. کشورهای اروپایی در ماه ژوئن تصمیم گرفتند کالاهای با استفاده دوگانه که می‌تواند در برنامه هسته‌ای و صنایع نفت و گاز ایران به کار برده شود را هدف قرار دهند و از جمله «سرمایه‌گذاری جدید، کمک فنی و انتقال تکنولوژی» در مورد ایران را ممنوع اعلام کردند.
شرکت‌های حمل و نقل و باربری هوایی ایران در فهرست سیاه این بسته تحریمی قرار دارند و فعالیت آنها در کشورهای حوزه اتحادیه اروپا ممنوع شده است. همچنین صدور ویزاهای جدید برای اعضای سپاه پاسداران ممنوع و سرمایه‌های آنان مسدود خواهد شد. تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران بیمه‌های بازرگانی و نقل و انتقال‌های مالی را نیز در بر می‌گیرد.
کاترین اشتون اعلام کرد اين تحريم‌ها به منظور متقاعد کردن ايران برای بازگشت به مذاکرات هسته‌ای بر تهران اعمال می‌شود. مسؤل سياست خارجی اتحاديه اروپا افزود اين تحريم‌ها حامل «پيام محکمی» به ايران است مبنی بر اينکه اعضاء اتحاديه اروپا در نگرانی خود در مورد برنامه هسته‌ای تهران يکصدا هستند و خواهان مدرک معتبری مبنی بر صلح آميز بودن برنامه هسته‌ای ايران هستند.
وی تاکيد کرد تحريم‌های اتحاديه اروپا عليه ايران به خاطر عدم همکاری ايران با قطعنامه‌های شورای امنيت سازمان ملل متحد و شورای حکام آژانس بين‌المللی انرژی اتمی است.
تحريم‌های اتحاديه اروپا بسيار فراتر از تحريم‌هايی است که شورای امنيت سازمان ملل متحد ماه گذشته عليه ايران تصويب کرد. تحريم‌های اتحاديه اروپا شامل معامله با بانک‌های ايران، شرکت‌های بيمه و همچنين منع سرمايه گذاری در صنايع نفت و گاز ايران می‌شود.
مسؤل سياست خارجی اتحاديه اروپا می‌گويد تحريم‌های اخير، افراد، شرکت‌ها و حوزه‌هايی را که به طور مستقيم و يا غير مستقيم در برنامه هسته‌ای ايران نقش دارند، هدف قرار داده است.
ذیلا به واکنش برخی کشورها وتهران به بسته تحریمی اتحادیه اروپا در قبال ایران می‌پردازم:
واکنش واشنگتن
هیلاری کلینتون وزیرخارجه و تیموتی گیتنر، وزیر خزانه داری ایالات متحده در بیانیه‌ای مشترک اقدام اتحادیه اروپا و کانادا در اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد را ستودند.
در این بیانیه مشترک ضمن استقبال از گام‌های اخیر متحدان آمریکا در اتحادیه اروپا و کانادا در اعمال تحریم‌های جداگانه علیه جمهوری اسلامی ایران نوشته شده است که:
این اقدامات تحریم‌های مضاعفی را علیه بخش‌های مالی، بیمه، حمل و نقل، بازرگانی و انرژی و همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اعمال می‌کند و مشخصا انزوای ایران را افزایش می‌دهد.
تمهیدات اخیر حاوی محدودیت‌های مهمی‌علیه توانایی ایران در استفاده از زیرساخت‌های حمل و نقل و عایدات بخش انرژی برای پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود است.
محدودیت‌های قوی و ممنوعیت‌ها علیه توانایی ایران در دسترسی به نظام بانکی و بازرگانی اروپا و کانادا، سیستم مالی بین‌المللی را در مقابل سوء استفاده جمهوری اسلامی‌ایران، محافظت می‌کند.
تحریم‌های اروپا و کانادا و تحریم‌های صادر شده از سوی آمریکا، تاکیدی است بر نگرانی‌های فزاینده جامعه بین الملل درباره برنامه اتمی تهران و سرباز زدن جمهوری اسلامی‌از احترام به تعهدات بین‌المللی خود.
با اشاره به تأثیرهای مشهود این تحریمها در جهان می‌نویسد: اکنون شرکت‌ها در نقاط مختلف جهان برای پرهیز از ریسک بالای دخیل شدن در برنامه هسته‌ای و دیگر فعالیت‌های نامشروع ایران، با این کشور رابطه تجاری برقرار نمی‌کنند.
تاکید برادامه رابطه آمریکا با اتحادیه اروپا، کانادا، کشورهای ۵+۱ و دیگر متحدان و شرکای ایالات متحده در جهان به منظور وارد نمودن فشاری مضاعف بر ایران و اطمینان از موثر بودن تحریم‌های فعلی.
پیام به رهبران جمهوری اسلامی روشن است: به تعهدات خود پایبند باشید و یا با انزوای بیشتر و عواقب آن مواجه شوید.
ما اقدامات صریح اتحادیه اروپا و کانادا را می‌ستاییم و از به وجود آمدن وضعیتی که چنین اقدامی را الزامی ساخته، متاسفیم.
آمریکا به راه حل دیپلماتیک برای حل نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه اتمی ایران پایبند است و تلاش برای مذاکره با ایران را ادامه می‌دهد و در انتظار پاسخ رسمی ایران به پیشنهاد ۵+۱ مبنی بر مذاکره باقی می‌ماند.
ما بار دیگر رهبران ایران را به همکاری و مسئولیت‌پذیری و نه مقاومت و انزوای بیشتر، ترغیب می‌کنیم.
واکنش ترکیه
مهمت سيمسک وزیر دارائی ترکیه در گفت‌وگو با روزنامه انگليسى فايننشال تايمز با اشاره به اجراى قطعنامه‌هاى سازمان ملل توسط کشورش در عين حال گفت: «اما وقتى که تقاضاهاى کشورهاى منفرد براى تحريم‌هاى فوق العاده مطرح مى‌شود ما نبايد آنها را اجرا کنيم.
وى افزود: تسهيل فعاليت‌هاى تجارى با ايران که بر اساس قطعنامه سازمان ملل منع نشده است بايد ادامه يابد و ادامه خواهد يافت واگر معامله‌اى تجارى نياز به تامين مالى داشته باشد ما بايد راهى را براى تامين آن بيابيم.
کانادا
همزمان با تصویب بسته تحریمی اتحادیه اروپا، کانادا همگام با متحدان غربی خود و به منظور اعمال فشار بر تهران با هدف توقف برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های یک‌جانبه جدیدی علیه ایران اعمال کرد.
تحریم‌های یک جانبه کانادا علیه ایران که از دوشنبه 4/5/89 به مرحله اجرا گذاشته می‌شوند، تبادلات بازرگانی و تجاری در زمینه هسته‌ای، شیمیایی، بیولوژیکی، موشک‌ها و سلاح‌های کشتار جمعی با ایران را منع کرده است.
براساس مفاد این اقدامات تحریمی، افتتاح شعب بانک‌های ایران در کانادا ممنوع خواهد بود و بانک‌های کانادا نیز اجازه فعالیت در ایران نخواهند داشت.
صادرات کالاهای حساس به ایران، که ممکن است در تولید سلاح‌های کشتار جمعی مورد استفاده قرار گیرند و همچنین ارسال موادی که در صنعت پالایش نفت و گاز این کشور مورد بهره برداری قرار می‌گیرند نیز بخشی از تحریم‌های جدید اتاوا علیه تهران خواهند بود.
لارنس کانن، وزیر امور خارجه دولت فدرال کانادا روز دوشنبه، اعلام کرد اقدامات تحریمی جدید از تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل فراتر خواهد رفت و شامل ممنوعیت صادرات کالاهایی خواهد شد که احتمال استفاده آنها در برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد.
صادرات مواد غیر اتمی که ممکن است در تحقیقات و توسعه اتمی مورد استفاده قرار گیرد نیز در فهرست تحریم‌های جدید کانادا علیه ایران قرار دارد.
کانن در کنفرانس خبری که به طور زنده از رسانه‌های کانادا پخش شد، گفت: «تحریم‌های کانادا علیه جمهوری اسلامی به منظور کاهش سرعت توسعه برنامه هسته‌ای ایران که به سرعت به سمت تولید سلاح‌های اتمی پیش می‌رود، اعمال خواهند شد و این اقدامات به هدف مجازات مردم ایران اتخاذ نشده‌اند بلکه دولت غیرمسئول، سلطه جو و متخاصم این کشور را هدف قرار داده‌اند.
وزیر امور خارجه کانادا تاکید کرد اقدامات ایران و اظهارات خصمانه مقامات تهران مقابله آشکار دولتمردان این کشور با کانادا و کشورهای هم‌فکری است که خواهان برقراری صلح و امنیت جهانی هستند. وی افزود تحریم‌های جدید کانادا با هماهنگی کشورهای دیگر اعمال خواهند شد تا «پیام محکم تعهد و همبستگی جامعه بین‌الملل در این مورد را به ایران ارسال کند.»
لارنس کانن در بخشی از کنفرانس خبری خود گفت: «ایران کماکان به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی بی‌توجهی می‌کند و از گردن نهادن به تعهدات بین‌المللی اتمی خود و توقف فعالیت‌های غنی سازی اورانیوم سرباز می‌زند.»
وزیر امور خارجه کانادا خاطرنشان کرد هرگونه سرمایه‌گذاری جدید شرکت‌های کانادایی در بخش نفت، گاز و انرژی ایران و نیز فن آوری‌های مربوط به این صنایع ممنوع خواهند بود.
کانادا ماه گذشته اعلام کرد همه مفاد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که تحریم‌های بیشتری علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال می‌کند را به طور کامل اجرا خواهد کرد.
برخی بر این باورند که با توجه به اینکه حجم تبادلات بازرگانی ایران و کانادا در سطح گسترده‌ای نیست که تحریم‌های اتاوا برای تهران فلج کننده باشند. اما عده‌ای دیگر از کارشناسان سیاسی معتقدند، اقدام کانادا برای اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه جمهوری اسلامی، اقدام نمادینی برای اعمال فشار بر مقامات این کشور است.
در همين حال تهران اعلام کرد آماده گفتگوهای بدون پيش شرط در مورد تأمين سوخت هسته‌ای است.
نماينده ايران در آژانس بين‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه اعلام کرد تهران آماده گفتگوهای سريع و بدون پيش شرط در زمينه تامين سوخت هسته‌ای است. اين خبر مورد استقبال اتحاديه اروپا قرار گرفت. کاترين اشتون، مسؤل سياست خارجی اتحاديه اروپا گفت بايد گزارش مربوط به اعلام آمادگی ايران را با دقت بررسی کند، اما در صورت صحت اين موضوع، وی از آن استقبال می‌کند.
اعلام آمادگی ايران برای گقتگوهای سريع و بدون پيش شرط، پس از نشست سه جانبه وزرای امورخارجه ایران، برزیل و ترکیه در استانبول (یکشنبه 3/4/89)، تنها ساعاتی پس از آن صورت گرفت که اتحاديه اروپا تحريم‌های جديدی را عليه ايران تصويب کرد!( دوشنبه 4/4/89)
در پایان دیدار سه جانبه که یک روزقبل از تصویب تشدید تحریمها علیه ایران توسط اتحادیه اروپا در دراستانبول صورت گرفت (یکشنبه ۳ مرداد ۱۳۸۹ ) وهمینطور پس از دیدارجداگانه احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه با همتای ایرانی خود، این مقام ترکیه دیدگاه‌های خویش را درخصوص نشست استانبول و آینده مذاکرات هسته‌ای ایران با طرفهای مطرح را بیان کرد برخی از نکات برجسته سخنان وی اینگونه است:
در این جلسه بر پایبندی به توافق تهران تاکید شد، اما در عین حال از ایران و کشورهای غربی خواسته شد، هر چه سریع‌تر دیدارها و مذاکرات را از سر بگیرند. من فکر می‌کنم توافق تبادل سوخت یک ابزار دیپلماتیک مفید است و می‌تواند تدابیر اعتمادساز را افزایش دهد. متکى به ما گفت که ايران صبح دوشنبه نامه‌اى را به يوکيا آمانو مديرکل آژانس بين‌المللى انرژى اتمى ارسال مى‌کند. اين نامه پاسخى به سوالات مطرح شده توسط گروه وين (آمريکا، روسيه و فرانسه) درباره توافق تبادل سوخت با ترکيه و برزيل است و در آن درخواست براى آغاز مذاکرات فنى ارائه شده است. ايران قصد دارد مذاکره با اتحاديه اروپا درباره برنامه هسته‌اى خود را پس از پايان ماه رمضان آغاز کند. قطعا اين مسئله به جريان تحولات بستگى دارد اما هيچ‌کس در اصل با برگزارى نشست مخالف نیست. با توجه به ديدار قريب‌الوقوع سعيد جليلى دبير شوراى عالى امنيت ملى با کاترين اشتون مسئول سياست خارجى اتحاديه، آنکارا در تلاش است مذاکرات بين‌المللى را در سريعترين زمان ممکن احيا کند. هر موضوع درباره ايران به صورت مستقيم ترکيه را تحت تاثير قرار مى‌دهد؛ به همين دليل ما نمى‌توانيم منتظر بمانيم.
در ديداربا همتای ایرانی‌ام ، راه‌هاى لازم براى ادامه روند ديپلماتيک ميان گروه 5+1 با ايران مورد بحث و بررسى قرار گرفت. ما براى حل مسئله‌ى صلح‌آميز هسته‌اى ايران تلاش مى‌کنيم. در واقع بيانيه تهران گامى در جهت اعتمادسازى است و نبايد اين بيانيه به عنوان تنها راه حل براى حل مسئله هسته‌اى ايران تلقى شود.
آموریم، وزیر خارجه برزیل، نیز پس از نشست سه و دوجانبه با همتایان ترکیه‌ای وایرانی‌اش گفت:
ما معمولاً ایران را ترغیب می‌کنیم تا موضعی منعطف اتخاذ کند. به نظر من اتخاذ چنین موضعی به نفع ایرانی‌ها است. هدف از اين ديدار اين است که نظر ايران براى ايجاد صلح در اين‌باره مورد استفاده قرار گيرد. بعضى‌ها مى‌گويند برزيل، ترکيه را درباره‌مسئله هسته‌اى ايران تنها گذاشته است اما اين موضوع درست نيست. بر این باورم که ایران باید به برنامه هسته‌ای مسالمت‌آمیز خود ادامه دهد، اما باید تضمین‌هایی را هم درباره ماهیت صلح‌آمیز آن به مخالفان بدهد. معتقديم که به سمت حل موضوع هسته‌اى ايران حرکت مى‌کنيم و براى آينده مشترک ما، مذاکرات بيشتر در اين‌باره لازم و شرط است.
واکنش تهران به تصویب تحریمها توسط اتحادیه اروپا علیه ایران
سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن ابراز تاسف عمیق این مصوبه را محکوم کرد.اهم نکات مطروحه توسط وی به این شرح است:
اتحادیه اروپا تحت فشارهای آمریکا و مسیری غلط و با چشم بسته گام بر می‌دارد و به خاطر دنباله روی آمریکا، ماهیت و استقلال خود را زیر سوال برده است. تحریم‌های جدید وضع شده از سوی این اتحادیه غیرموثر و غیر سازنده خواهد بود. این تحریمها نه برای پیشبرد سیاست گفتگو و مذاکره که این اتحادیه مدعی آن است کمک کننده است و نه خللی در عزم ملت ایران برای احقاق حقوق مشروع و حقه خود در تعقیب برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایجاد می‌کند. جمهوری اسلامی ایران بارها در جهت همکاری و تعامل با هدف ایجاد فضای مثبت حرکت کرده است در حالی که اقدام اتحادیه وضع را پیچیده تر خواهد کرد.
اقدام اخیر اتحادیه اروپا تداوم سیاست شکست خورده غرب علیه ایران در سی سال گذشته است که نتیجه‌ای جز تقویت خوداتکائی و استواری ملت بزرگ ایران از یکسو و محروم شدن اروپا و غرب از فرصت‌های بی‌بدیل مشارکت و همراهی با یک قدرت منطقه‌ای دارای ظرفیت‌های عظیم و گسترده درابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نخواهد داشت. مسیر تحریم، مسیری قدیمی، آزموده شده، غیر کارآمد و دارای تاثیری معکوس است. جمهوری اسلامی ایران اقدام اخیر اتحادیه اروپا را گام دیگری در مسیر دشمنی با ملت ایران ارزیابی می‌کند که فضای بی‌اعتمادی میان ملت ایران و بانیان این اقدام را تشدید خواهد کرد و دارای تبعات منفی برای آنها خواهد بود. سخنگوی وزارت خارجه در پایان سخن خود با اشاره به اقدامات اعتماد ساز جمهوری اسلامی ایران، خطاب به اعضای اتحادیه اروپا این سئوال را مطرح کرد چرا در شرایطی که گامی رو به جلو برداشته می‌شود برخی طرف‌ها وارد عمل شده و تلاش می‌کنند تعامل را به تقابل تبدیل نمایند؟
درهمین حال وزارت دفاع اسرائیل اعلام کرد این کشور و ایالات متحده امریکا قراردادی را برای ارتقای سیستم ضد موشکی پیکان 2 امضا کرده‌اند. این سیستم قابلیت انهدام موشک‌ها را در ارتفاع بالا داراست.
کارشناسان معتقدند سیستم موشکی پیکان 3 که ارتقایافته سیستم پیکان 2 خواهد بود، این قدرت را به اسرائیل خواهد داد تا با تهدید موشکهای بالستیک دوربرد مقابله کند و همین طور می‌تواند موشکهای با قدرت تخریب بالا را در فضای بالاتر از جو منهدم کند.
اسرائیل این سیستم را یک سیستم دفاعی در برابر ایران توصیف کرده است و می‌گوید که سیستم ارتقا یافته پیکان به طور مشترک توسط صنایع دولتی هوافضای اسرائیل و شرکت امریکایی بوئینگ تولید شده است و نزدیک 1 میلیارد دلار از زمان شروع آن به طور مستقیم از بودجه امریکا را به خود جذب کرده است. نیروی هوایی اسرائیل سال گذشته گفته بود که تکمیل این طرح بیش از 4 سال زمان خواهد برد.
همزمان با انتشار اخبار مربوط به نشست سه جانبه استانبول، تحویل نامه ایران به دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و اعلام تصویب تشدید تحریمها توسط اتحادیه اروپا پس از نشست استانبول در خبرها آمد، ايهود باراک در جریان سفر قریب الوقوع خود به واشنگتن با وزرای امور خارجه ودفاع آمریکا، ديدار و گفتگو خواهد کرد. ايهود باراک در مصاحبه‌اى پيش از آغاز اين چندمين سفر به واشنگتن در يک ماه گذشته در خصوص برنامه هسته‌اى ايران گفت: واشنگتن و تل‌آويو متفق‌القول تاکيد دارند که ايران به دنبال برنامه توليد و تکثير تسليحات هسته‌اى است. البته در اين ميان تفاوت ميان آنچه که بايد انجام شود و آنچه که مى‌توان انجام داد، وجود دارد. در خصوص بازده زمانى که بايد با ايران برخورد نظامى شود نيز اختلاف‌هايى ميان واشنگتن و تل‌آويو وجود دارد.
باراک در ادامه اين سخنان ادعا کرد که آمريکا و اسرائيل در خصوص فرصت زمانى که بايد به تحريم‌ها داد تا کارآمدى خود را اثبات کنند، اختلاف نظرهايى دارند. زمان زمانه تحريم است اما همين زمان نشان خواهد داد که تحريم‌ها هم نمى‌توانند مانع از برنامه هسته‌اى ايران شوند.
لازم به ذکراست وزیر دفاع رژیم صهیونیستی در مقطعی به واشنگتن مى‌رود که بسته تحريم‌هاى يک‌جانبه به امضاى باراک اوباما رئيس‌جمهورى ايالات متحده رسيده است و اتحادیه اروپا نیز بسته تشدید تحریم علیه ایران را به تصویب رساندند.
در اوضاع و احوالی که به آنها اشارت رفت، خبری نیز مبنی برسفرهای پنهانی میر داگان، رئيس سازمان امنيت اسرائيل معروف به موساد پنهانى به کشورهاى منطقه منتشر شد. روزنامه اسرائيلى هاآرتص در تازه‌ترين افشاسازى خود ادعا کرد که مير داگان اخيرا در سفرى به عربستان سعودى با مقام‌هاى عالى‌رتبه اطلاعاتى اين کشور ديدار کرده است.
اين خبر در حالى منتشر مى‌شود که عربستان سعودى تمام تلاش خود را براى مخفى نگاه داشتن رابطه با تل‌آويو به کار مى‌گيرد. يک ماه پيش بود که رسانه‌هاى غربى از همکارى نظامى رياض با تل‌آويو براى حمله به ايران خبر داده و ادعا کردند که رياض بخشى از حريم هوايى خود را در اختيار جنگنده‌هاى اسرائيلى قرار مى‌دهد تا از اين طريق ايران را هدف قرار دهند.
پس از آنکه مقامات عربستانی اين ادعا را تکذيب کردند باز هم در رسانه‌هاى فرانسوى اين خبر درج شد که ملک عبدالله در ديدار با باراک اوباما گستاخانه ادعا کرده است که ايران و اسرائيل دو کشورى هستند که نبايد وجود خارجى داشته باشند. البته اين سخنان نيز توسط دفتر عبدالله تکذيب شد.
اکنون نيز گفته مى‌شود که رئيس موساد سفرى مخفيانه و آرام به رياض داشته است. بى‌شک مواجهه با ايران و برنامه هسته‌اى اين کشور در راس محورهاى مطرح در اين سفر مخفيانه بوده است. اخبار رسيده از حد همکارى عربستان سعودى با ايران به اندازه‌اى است که نمى‌توان از کنار آن به سادگى گذشت. امريکايى‌ها نيز تاکنون چندين بار اعلام کرده‌اند که براى رويارويى با قدرت ايران در منطقه عربستان را به عنوان اهرمى مقابل تهران علم خواهند کرد.
برخى منابع نزديک به موساد حتى ادعا مى‌کنند که رياض پايگاهى را براى استقرار جنگنده‌هاى اسرائيلى در اختيار اين رژيم قرار داده است. ايالات متحده در چند ماه گذشته ماشين تبليغاتى خود را به گونه‌اى راه انداخته است که کشورهاى حاشيه خليج فارس مانند امارات متحده عربى و ديگر کشورهاى عربى نيز از ايران و برنامه هسته‌اى اين کشور واهمه دارند. امارات که بيشترين حد معاملات تجارى را با تهران دارد، اخيرا اقدام به قطع بسيارى از همکارى بخصوص با بخش کشتيرانى ايران کرده است.
دو روز پیش از این نیز، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه گفت که منافع درازمدت روسیه و پيمان آتلانتيک شمالى (ناتو) در افغانستان با يکديگر همخوانی دارد. «نيکلاى ماکاروف»، رئيس ستاد کل نيروهاى مسلح روسيه با اعلام اين که منافع درازمدت روسیه و ناتو در افغانستان با يکديگر همخوانی دارد، گفت: «روسیه به موفقیت عملکرد نیروهای چند ملیتی در این منطقه علاقمند است.»
ژنرال نیکلای ماکاروف جمعه در پایان ديدار با دریاسالار «گام پائولو دی پائولا»، رئیس کمیته نظامی ناتو به خبرنگاران گفت: «مسکو با نیروهای ناتو در افغانستان همکاری کرده و در گام نخست انتقال محموله‌ها و پرسنل نظامی را فراهم می‌آورد.
به‌گفته اين مقام روس، مسکو برای اشتراک تجارب و اطلاعات در مورد کار با نیروهای نظامی در دیگر مناطق درگیری آماده است.»
وی افزود که روسیه همچنین حاضر است به شرکای خارجی خود برای آماده‌سازی نیروهای پلیس افغان کمک کند و در حال حاضر مسئله عرضه هلى‌کوپتر برای ارتش افغانستان را بررسی می‌کند.
ماکاروف گفت: «ما بر اساس تجارب خود در افعانستان آماده دادن مشاوره به این نیروها هستیم.»
ASEAN
متعاقبا در همین اثنا بود که ديپلمات‌هاى ايالات متحده آمريکا و روسيه که در نشست منطقه‌اى کشورهاى جنوب شرقی در ويتنام شرکت کرده بودند، جمعه بیانیه‌ای را امضا کردند که زمینه‌های اصلی همکاری دوجانبه در خلال چند سال آینده را بر اساس اهداف مشخص شده توسط روسای‌جمهورى دو کشور تعیین می‌کند. آنها اعلام کردند که واشنگتن و مسکو خواستار پيوستن آمريکا و روسيه به نشست کشورهاى شرق آسيا شدند. وزير خارجه آمريکا در‌هانوى اعلام کرد که «باراک اوباما»، رئيس‌جمهورى آمريکا از وى خواسته بوده تا در نشست ماه اکتبر در‌هانوى شرکت کند.
هیلاری کلينتون گفت که اوباما همچنين بر حضور آمريکا در نشست آسه‌ان در جاکارتا که قرار است 2011 ميلادى برگزار شود، تاکيد کرده است.
سرگئى لاوروف، وزير خارجه روسيه نيز با درخواست براى پيوستن مسکو به نشست کشورهاى عضو آسه‌ان ابراز اميدوارى کرد که اعضاى اين نشست اين درخواست را بپذيرند.
بنا بر اين گزارش، اين در حالى است که «سرگئی شویگو»، وزیر امور اضطراری روسیه و «کریگ فیوگیت»، مدیر آژانس مدیریت امور اضطراری فدرال وابسته به وزارت کشور آمریکا به‌طور مشترک ریاست گروه ویژه کاری همکاری برای مقابله با اوضاع اضطراری برعهده گرفتند.
«یوری براجینکف»، نماینده وزارت امور اضطراری روسیه گفت که این نخستین نشست میان مقام‌هاى بلندپایه امور اضطراری دو کشور روسیه و آمریکا است.
امنیت غذایی، آمادگی برای امور و شرایط اضطراری در آسیای مرکزی، آموزش برای پاسخگویی به نیازهای بشری مشترک و تبادل متخصص و اطلاعات میان آژانس‌های امداد و کمک‌های بشردوستانه آمریکا و روسیه از موارد و زمینه‌های همکاری میان واشنگتن و مسکو به شمار می‌رود.
روسیه
همزمان با تحولات مربوط به مسائل هسته‌ای ایران، رئیس دولت دهم ج.ا.ایران در دومین واکنش تند خود در قبال روسیه و در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور روسیه درخصوص نزدیک شدن ایران به تولید بمب اتمی صوررت گرفت و همتای روس خود را به کلید زدن سناریویی علیه ایران و بازی در نمایشنامه آمریکایی متهم کرد. وزارت خارجه روسیه در واکنش به این سخنان طرف ایرانی، سخنان رئیس دولت ایران را غیرقابل قبول و غیرمسئولانه خواند و اعلام کرد: ایران به جای حرف‌های بی‌نتیجه و رفتار غیرمسئولانه، بهتر است هرچه زودتر، برای سامان دادن به این وضع قدم‌های ملموس و سازنده بردارد. این کنش و واکنشها در حالی نمود یافت که مسکو ابتدا به قطعنامه 1929 شورای امنیت علیه ایران رای داد. این چهارمین قطعنامه علیه تهران بود و مسکو به سه قطعنامه پیشین این شورا نیز رای مثبت (علیه ایران) داده بود. اما پس از آن مقامات مسکو خاطرنشان ساخته بودند که با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اروپا علیه ایران مخالفند. با توجه به اینکه این موضع دوستانه! روسیه قبل از مواضع تند تهران نسبت به کرملین‌نشینان اتخاذ شده بود باید در انتظار رفتارهای آتی مسئولین این کشور باشیم. نکته جالب‌تر اینکه در اثنا همین سخنان تلخ متقابل بود که وزیر نفت ایران به مسکو سفر کرد و سند برنامه 30 ساله‌ای را با همتای روس خود به امضا رسانید. موضوعاتی در این سند سی ساله درج شد که ظرف بیست سال گذشته طرف روس به اکثریت انها در قالب اسنادی که با طرف ایرانی خود توشیح نموده بود عمل نکرده بود.
این هماهنگی‌ها و مشارکت‌های آمریکا و روسیه پس از امضای پیمان استارت 2، سفر رئیس جمهور روسیه به آمریکا و اغماض مقامات دو کشور از مقوله جاسوسی متقابل، سکوت واشنگتن در برابر سلطه طلبی روسیه در قفقاز و آسیای مرکزی و مشارکت در برخی زمینه‌ها در این مناطق و رای مثبت مسکو به قطعنامه 1929 علیه ایران در شورای امنیت و اظهارات همسو با آمریکای مقامات روسی حاکی از این است که دو کشور مذکور در راستای استراتژیهای نوین خود در زمینه سیاست خارجی و امنیت ملی همکاری را بر رقابت ترجیح داده و حداقل در شرایط فعلی درپی کسب منافع مشترک هستند.
باز در همین ایام در حالى که کره‌شمالى تهديد کرده به مانور دريايى مشترک واشنگتن ـ سئول با حمله هسته‌اى پاسخ خواهد داد، مانور يزرگ دريايى اين دو کشور با حضور هشت هزار نيرو، 20 کشتى و ناو جنگى و 200 فروند هواپيماى نظامى روز يکشنبه 3/4/89 آغاز شد.
کاخ‌سفید پيش ازا ين در واکنش به نگرانى‌هاى چين نسبت به تشديد تنش‌ها ميان دو کره در پى برگزارى اين مانور اعلام کرده بود که مانور دريايى ماهیت دفاعى خواهد داشت و به نشانه حمایت واشنگتن از سئول در برابر تجاوز کره‌شمالی صورت می‌گیرد.
«رابرت گیبس»، سخنگوی کاخ‌سفید در جمع خبرنگاران گفت: تصور می‌کنم درک این مسئله مهم است که بدانیم این مانورها دارای ماهیتی دفاعی هستند.
کره‌شمالى شنبه اعلام کرده بود در واکنش به مانور نظامی‌آمریکا و کره‌جنوبی براساس قدرت بازدارندگی هسته‌ای خود هر زمانی که لازم باشد «جنگی مقدس» را عليه این دو متحد آغاز خواهد کرد. اما تاکنون که سه روز از شروع این مانور سپری می‌شود واکنشی از سوی پیونگ یانگ ورت نگرفته است. به نظر می‌رسد رهبران کره شمالی حرف آخر را خیلی زودتر از زمان خود که شاید فرا نرسد برزبان جاری ساخته‌اند.
در همین فضای مملو از بگو مگوهای منطقه‌ای و بین‌المللی پیرامون مسائل مبرمی که شاهد داغ‌تر شدن و فزونی اخبار هسته‌ای ایران و افزایش تعداد اخبار پیرامون جدی‌تر شدن گزینه نظامی‌علیه ایران و فزونی چالش در خاورمیانه و موضوع فلسطین و مسائل غزه هستیم. ناظر سفر ديويد کامرون نخست وزیر دولت ائتلافی بریتانیا به آمریکا و سپس به ترکیه بودیم. در این دیدارها که ظرف سه روز گذشته محقق گردیده بدون تردید موضوع هسته‌ای ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و آنچه که در نشست اتحادیه اروپا از چند روز پیش گذشته مورد مذاکره قرار گرفته است. با روى کار آمدن دولت ائتلافى ديويد کامرون در ماه مى سال جاری، مقام‌هاى انگليسى تلاش دارند تا روابط انگليس با کشورهاى در حال توسعه گروه 20 را توسعه دهند.
ويليام هيگ اوائل ماه جارى ميلادى وعده داد که تلاش‌هاى ويژه ديپلماتيکى را براى همکارى با ترکيه در پيش گيرد.
اين مقام انگليسى با تاکيد بر نقش ترکيه به عنوان قدرتى منطقه‌اى در خاورميانه، آسياى مرکزى و بالکان غربى گفت که ترکيه بزرگترين قدرت اقتصاد نوظهور در اروپا است که توانسته نقشى جديد ايفا کند و براى خود ارتباط‌هاى جديد به وجود آورد.
ترکيه مدت‌ها است که به دنبال تلاش براى عضويت در اتحاديه اروپا است اما اين درخواست با مخالفت این اتحادیه به ویژه آلمان و فرانسه روبرو شده است.
هرچند تعدادی از کارشناسان و همه اعضای کابینه دهم ایران معتقدند اين تحريم‌ها تاثيری بر ایران نخواهد داشت و در گذشته هم تاثیر نداشته است و حتی می‌گویند که تحریمها تاثیر مثبت داشته و از این پس هم تاثیر مثبت خواهد داشت و آرزویمان این است که بنزین تحریم شود و ظرف 2 روز 17 میلیون لیتر بنزین از داخل وارد شبکه سوخت رسانی کشور می‌کنیم و قس علیهذا. و این تحریمها به زیان تحریم کنندگان بوده و باعث خلق فرصت براى شرکت‌هاى آسيايى و از دست رفتن منافع شرکت‌هاى آمریکائی واروپايى مى‌شود. اما این خبر خوش را به ایرانیان نمی‌دهند که اگر می‌توانیم بنزین را تولید کنیم و خودکفا شویم یا در سایر زمینه‌ها به واسطه تحریمها رشد می‌کنیم چرا قبل از تحریم این اقدامات را انجام نمی‌دهیم؟ چرا بنزین را وارد می‌کنیم؟ و این مسئله را هم روشن نمی‌سازند که اگر تحریم این همه دارای منافع است، چرا مواضع تندی علیه تحریم کنندگان اتخاذ می‌کنیم؟ اگر تحریم به نفع ماست و مواضع آنها در سایر زمینه‌ها به نفع ماست و اساسا تهران در راستای مدیریت جهانی کاری می‌کند که آنها این چنین تصمیم بگیرند، آنچنان سخن بگویند پس چرا از آنها تشکر و قدردانی نمی‌کنیم؟ چرا این همه از بیت المال هزینه می‌دهیم و مرتبا مسولین را در رده‌های مختلف به این سو و آن سوی جهان اعزام می‌داریم که در غایت سفر، دیگر بار آنها و مقامات ما همان سخنان قبلی را بگویند؟ (البته به قول یکی از مامورین اگر این سفرها برای مملکت نانی ندارد برای ما که آب دارد!)
با توجه به ماهیت، کمیت و کیفیت تحولاتی که در حال حاضر شاهد آن هستیم، باید چنین بگویم که اولا این تحریمها که از همه سو به سمت ایران جاری وساری است با تحریم‌های قبلی متفاوت است. ثانیا این سخن که تحریم تاثیر منفی ندارد و تاثیر مثبت هم دارد از ریشه صحیح نیست. ثالثا این تحریمها باعث کاهش و قطع سرمایه‌گذاری داخلی وخارجی در صنایع استراتژیک ایران خواهد شد، هزینه‌های تولید و واردات را افزایش خواهد داد، قیمت‌ها را گران خواهد کرد(در اقلام ضروری و وارداتی)، بیکاری و تورم را تشدید خواهد کرد. تو لید ناخالص داخلی و ملی و درآمد ملی و سرانه را کاهش خواهد داد، انتقال تکنولوژی را به ایران کند و در برخی موارد قطع خواهد نمود و....
رابعا به اهداف مندرج در سند چشم انداز بیست ساله که هم اکنون نیز از آن عقب ماند ه‌ایم نخواهیم رسید و توسعه کشور و رفاه ملت و آینده نسل آتی ایران در برابر علامت سوالات فراوانی قرارخواهد گرفت.(درحال حاضر نیز قرار دارد)
آیا آمد وشدها و گفتگوهای یکی دو ماه اخیر آشکار و نهان مقامات اطلاعاتی، امنیتی، نظامی، سیاسی بازیگران اصلی با یکدیگر از یکسو و با کشورهای منطقه از دیگر سو و همچنین رفت وآمدها و مذاکرات مقامات آشکار و مخفیانه کشورهای منطقه با هم در کنار افزایش تحرکات گروه 1+5 در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران و تصویب تحریم‌های جدید و عمیق‌تر از سوی آمریکا و اروپا به موازات تحریم‌های شورای امنیت و افزایش اخبار و تحلیل‌های مربوط به احتمال توسل به اقدام نظامی از سوی آمریکا و اسرائیل علیه ایران به عنوان آخرین راهبرد بازیگران مطرح در پرونده هسته‌ای ایران و هماهنگی‌ها و مشارکت‌های بیشتر آمریکا و روسیه و تا حدودی چین و برگزاری مانور مشترک نظامی آمریکا و کره جنوبی در دریای ژاپن به رغم تهدیدهای هسته‌ای وغیرهسته‌ای کره شمالی و اظهارات جدی‌تر و افراطی مقامات آمریکائی و غربی در قبال تهران و وضعیت موجود در کشورهای همسایه ایران از جهات مختلف به ویژه در مسائل مربوط به کشورمان و برخی موضوعات دیگر که از حوصله این مقال خارج است، به این معنی نیست که این بار کمیت، کیفیت و ماهیت مواضع و تصمیمات برخی کشورها در همسایگی، منطقه و جهان و نیز نهادهای بین المللی با وضعیت یکسال پیش تفاوت فاحشی دارد؟
آیا تصویب تحریم‌های جدیدتر از سوی اتحادیه اروپا علیه ایران به رغم نشست سه جانبه وزرای خارجه ایران، ترکیه و برزیل و اعلام آمادگی برای مذاکرات فنی با آزانس و تحویل پاسخنامه آژانس به دبیر کل آن در مورد سوالات گروه وین حول موضوعات مندرج در بیانیه سه جانبه تهران و استقبال آمریکا از مصوبه اتحادیه اروپا و عدم موضع‌گیری روسیه و چین درقبال آن، خبر از عمیق‌تر شدن چالش‌های ایران با کشورهای مذکور نمی‌دهد؟
آیا تصویب کمک 250 میلیون دلاری امریکا برای ایجاد سیستم دفعای گنبد آهنین، انعقاد قراداد نظامی این دو کشور در مورد موشکهای پیکان 3، اعزام 12 ناوگان جدید نظامی امریکا به خلیج فارس، تولید جنگ افزارهای جدید توسط آمریکا و اسرائیل و... خبر از افزایش احتمال اقدام نظامی نمی‌دهد؟ آیا واقعا این همه تلاش و هزینه صرفا تبلیغاتی است و جنبه جنگ روانی دارد؟ اینگونه نظرات یا مغرضانه است یا ناآگاهانه وغیرکارشناسانه. تاریخ را هم باید نگریست، حوادث تاریخی گذشته را هم باید بررسی کرد.
آیا این تحولات به این معنی نیست که احتمال اقدام نظامی صرفا هوائی و در صورت لزوم تا حدودی دریائی و عدم استفاده از نیروی زمینی علیه مرکز حساس نظامی، هسته‌ای و اقتصادی ایران- با بهره‌گیری از موشکهای هدایت شونده و هواپیماهای بدون خلبان و توانمندیهای اکلترونیکی و ضدموشکهای هوشمند در برابر موشکهای ایران- در حال افزایش است؟
به نظر می‌رسد اگر اوضاع به همین صورت که اکنون شاهد آن هستیم پیش برود، به احتمال زیاد اقدام نظامی با کم و کیف مذکور محقق خواهد شد.
حکومت جمهوری اسلامی نباید لحظه‌ای را از دست دهد. ضروری‌ست با اتکا به توانمندیهای نرم افزاری و سخت افزاری ملت و کشور ایران و با تنظیم یک راهبرد عاقلانه، منطقی، کارشناسانه با استفاده از نظرات منابع ملی موجود و متخصصین امر اعم از شخصیتها، گروه‌ها، احزاب در راستای نیل به یک اجماع در عرصه داخلی و خارجی نسبت به تامین منافع ملی با کمترین هزینه و بیشترین سود مبادرت نماید. امروز زمانی‌ست که انحصارطلبی و تک صدائی در جهان محکوم به شکست است. باید همه، با شعار همه با هم برای همه، برای ایران و برای جمهوری اسلامی با همکاری، مشارکت و وحدت گام‌های اساسی در فضای صمیمی و دوستی بردارند. درغیر این صورت امنیت ملی و منافع ملی به صورت فرسایشی دچار ضرر و زیان اساسی خواهدشد. باید این را هم بدانیم که اوضاع به گونه‌ای نیست که بروز یک بحران خارجی بتواند مشکلی را حل کند. در صورت وقوع چنین بحرانی امینت ملی کشور به شکل مضاعفی دچار چالش خواهد شد.
در خاتمه می‌خواهم اینگونه بگویم که جمهوری اسلامی امروز به یک بسته کامل در خصوص سیاست‌های داخلی و خارجی خود نیاز ضروری دارد تا منافع ملی حفظ شود. در تهیه این بسته باید همه کسانی که اهداف امام (ره )، قانون اساسی را قبول دارند و به خون شهیدان انقلاب و جنگ تحمیلی احترام می‌گذارند مشارکت نمایند. اگر مقام معظم رهبری که عمود خیمه نظام جمهوری اسلامی هستند نسبت به تجمیع همه کسانی که در طول 31 سال گذشته در سنگرهای مختلف انقلاب و نظام در قوای مختلف در سطوح مدیریتی مشارکت داشته‌اند در قالب یک لوئی جرگه دستور لازم صادر نمایند و از میان خود رئیس و هیئت رئیسه‌ای برگزینند و پس از نشست‌های متوالی و جمع‌بندی آن به حضور مقام معظم رهبری بروند تا در همانجا بسته پیشنهادی حاوی راهبردهای کشور درعرصه داخلی و خارجی آماده شده در لوئی جرگه را مطرح و نهائی کنند. البته لازمه این اقدام آن است که از این پس تا زمان تشکیل لوئی جرگه هیچ کس علیه هیچ فردی در درون و بیرون نظام حتی کلمه‌ای برزبان جاری نکند. به ویژه آنکه ماه مبارک رمضان، ماه مهمانی رب العالمین در پیش است.عید فطر امسال می‌تواند با عنایت مقام معظم رهبری، عید وحدت باشد. البته همت و کار مضاعفی می‌طلبد تا مقدمات این عید فراهم شود.
اینجانب به عنوان یک شهروند ایرانی که قریب 30 سال در خدمت ملت و نظام بوده‌ام در خصوص این پیشنهادم، طرحی دارم که در صورت تمایل می‌توانم ارائه نمایم. حتی می‌توان طرح را جهت نظرسنجی در سایت دیپلماسی ایرانی قرارداد تا همه نخبگان منتقد و دیدگاه‌های خودرا مطرح نمایند. سپس به جمع بندی پرداخته شود.
* در تجمیع اخبار مندرج در این نوشتار از سایت‌های دیپلماسی ایرانی، خبرگزاری‌های ایلنا، فارس، ایسنا، ایرنا استفاده شده است.
نظر شما :