/ویژه نامه نوروزی دیپلماسی ایرانی/
سال تجلى شبکه‌هاى جهانى
دیپلماسی ایرانی: از نظر من سال 1389 را مى‌توان سال شکوفایی آگاهى جهانى و تجلى جهانى شدن ناميد. اين جهانى شدن، چه درعرصه شبکه‌هاى اطلاعات و ارتباطات و چه در عرصه آگاهی جهانی که شکل گرفت، قابل مشاهده بود. بنابراين به نظر من فوران آگاهى جهانى که در سال گذشته ديديم مهم‌ترين اتفاقى است که در اين سال رخ داده و اين مسئله به گونه‌های مختلف خود را نشان داده است.
کاملا واضح است که با نگاهى گذرا به تحولات سياسى و بين المللى سال گذشته مى‌توان گفت که تحولات و اعترضات مردمى‌در کشورهاى شمال آفريقا و خاورمیانه، برجسته‌ترین تحولات سال گذشته بوده است. ولی به نظر من اين تحولات به تنهایی و به خودى خود نمی‌توانست چنین اثر و نفوذى ايجاد کند؛ بلکه پیوند خوردن اين تحولات با شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی جهانى بود که توانست اعتراضات نهفته در درون اين جوامع را شکوفا کند و چنين تغييراتى را برجاى بگذارد.
اين از اين رو نکته قابل توجه است که سال‌هاى سال در کشورهايى مثل مصر، تونس، یمن و بحرین، اعتراضات نهفته ای وجود داشت. دولت‌هاى رانتير که منابع داخلى کشور را در اختيار داشتند و به پيوندهاى مستحکم بين المللى اقدام کرده بودند و به هم پيمان‌هاى استرات‍ژيک قدرت‌هاى بزرگ تبديل شده بودند، مانع از بروز و ظهور اين اعتراضات می‌شدند؛ به نحوى که اين اعتراضات نهفته در اين جوامع از چشم بسيارى از تحلیل‌گران ناپیدا مانده بود. ولى پیوند خوردن اين اعتراضات با شبکه‌هاى اطلاعات و ارتباطات جهانى، باعث شد که تاثیر، عمق و ظهور این اعتراضات نهفته دو چندان شود.
پيش از اين نيزمعترضین مصری دست به تظاهرات زده بودند و در نقاط مختلف کشور تجمع کرده بودند ولى هيچ گاه چنين تاثيرى را به جا نگذاشته بود و به تغييرات منجر نشده بود. انعکاس اعتراضات مردم مصر به خصوص در ميدان تحرير در شبکه‌های جهانی به نحوى که دوربين‌هاى بيش از ده شبکه ماهواره اى به طور شبانه روزى براى تمام مردم جهان از اين ميدان خبر مى‌دادند و همچنين دسترسى جوانان به شبکه جهانی اطلاعاتى و ارتباطاتى به خصوص شبکه‌هاى اجتماعى باعث شده بود که هم در داخل کشور، ذهن‌هاى آنها به هم پيوند بخورد و هم جنبش اجتماعى آنها بتواند در عرصه جهانی نمودی داشته باشد که سیاستمداران را وادر کند که با آن حرکت کنند و گام به گام همراه با اعتراضات مردم پيش روند و مواضع خود را با اين اعتراضات هماهنگ کنند.
بنابراين ظهور و بروز شبکه‌های جهانی و نشان دادن این وجه از جهانی شدن که تا به حال کمتر به طور عملى و در حوزه سياست خود را نشان داده بود مهم‌ترین تحولی است که در سال گذشته رخ داده است.
هرچند بروز اصلی اين آگاهى جهانى در عرصه سياست در کشورهاى خاورميانه بود ولى ما در حوزه‌هاى ديگر هم شاهد ظهور جلوه‌هايى از اين شبکه‌هاى جهانى بوديم. مثلا در حوزه اقتصاد جلوه‌هايى از آن ديده شد که نتيجه آن پیوند خوردن سیاست‌های قدرت‌های متفاوت اقتصادى در عرصه جهانی و همچنين پیوند خوردن راه حل‌هایی است که کشورهای مختلف برای بحران‌های اقتصادی دنبال مى‌کنند. اين موضوع حتى باعث شد که در نقاط مختلف به کمک هم بشتابند و مانع از شکل گیری بحران‌های اقتصادى در کشورهاى مختلف شوند که نمونه‌هاى آن را در يونان و پرتغال و اسپانيا ديديم.
اين‌ها نمودهاى ديگر از به هم پيوستگى جهانى و شبکه‌های جهانى است. بنابراين برآمدن اين شبکه‌ها که در بسيارى از تحولاتى که به آن اشاره شد حادثه مهمی است که در سال 89 با آن مواجه بوديم.
طبیعتا این تحول بنیادینى که صورت گرفته ماهیت پديده‌های سیاسی، نوع تاثیرگذاری آنها و هویت‌های اجتماعی را در مناطق مختلف تحت تاثیر خود قرار داده است. هویت‌هاى اجتماعى و سياسى از به هم پیوستن ذهن‌هاى مختلف شکل مى‌گيرد و وقتى طريق جديدى براى به هم پيوستن ذهن‌ها و تجلی و بروز جهانى آن به وجود مى‌آيد طبيعتا تحولات ماهوى نه فقط در کشورها، نه فقط در سطح مناطقى مثل خاورميانه، که در عرصه جهانی ايجاد مى‌کند.
نظر شما :