انتشار اسناد ویکی لیکس و ضرورت هوشیاری

انتشار صدها هزار سند درباره دستگاه دیپلماتیک ایالات متحده آمریکا توسط سایت ویکی لیکس بازتاب‌های مختلفی در سراسر جهان داشته است. این اسناد بسیاری از دولت‌های کوچک و بزرگ جهان را نشانه رفته است و این امر موجب نگرانی صاحب‌نظران شده است.

وظیفه ما به عنوان دیپلمات این است که بر اساس تجربیات به دست آمده در حوزه‌های مختلف، همراه با صبر و به دور از هرگونه شتاب‌زدگی به حل مسائل مبهم در رابطه با اسناد ویکی لیکس بپردازیم و تلاش کنیم از خطاهای احتمالی مصون بمانیم. ما باید با درایت و تفکر با مسائل برخورد کنیم و نباید چشم‌هایمان را بر واقعیت‌های امروز جهان ببندیم و متوجه نشویم که در اطراف ما چه می‌گذرد.

روزنامه ال پائیس چاپ اسپانیا که در تمام کشورهای اسپانیایی زبان نفوذ دارد، در کنار نشریاتی چون گاردین انگلیس، و اشپیگل آلمان از نشریات اروپایی هستند که نسخه‌ای از اسناد ویکی لیکس دریافت کرده‌اند و به انتشار آنها اقدام کرده‌اند.

بر اساس اسنادی که از سفارت آمریکا در مادرید از سال 2004 تاکنون در اسناد ویکی لیکس منتشر شده، دیپلمات‌های آمریکا مطالب منفی و نادرستی در مورد رئیس دولت سوسیالیست این کشور گفته‌اند. بر اساس این اسناد ديپلمات‌هاى آمريکایی «خوسه لوئیس رودریگز زاپاته‌رو» نخست وزیر سوسیالیست اسپانیا را، سياستمدارى دانسته‌اند که منافع عمومى‌ را فدای نتايج انتخاباتى می‌کند. بر اساس خلاصه سه هزار و 620 صفحه اسناد منتشره ازسوى ويکى ليکس، آمریکایی‌ها از آغاز زمامدارى زاپاته‌رو بر اسپانيا، او را يک مشکل اصلى‌ براى سياست خارجى‌ خود دانسته‌اند.

خروج نظاميان اسپانيايى ازعراق، بحران کوزوو، روابط اسپانيا با کوبا و ونزولا، روابط با کشورهاى مظنون به تروريست و برخى‌ موارد تحت پيگرد قضايى ازجمله علل ايجاد فاصله ميان دو کشور بوده است.

ال پاييس به نقل از اسناد فاش شده در اين باره همچنین اشاره می‌کند که پس از خروج نظاميان اسپانيايى از عراق روابط مادريد و واشنگتن آنچنان سرد شده بود که وقتى زاپاته‌رو براى تبريک به بوش به مناسبت انتخاب مجددش، با وى تماس تلفنى گرفت، بوش حاضر به گفت‌وگو با وى نشد.

در اسناد ویلکی لیکس همچنین از قول ملک عبدلله،پادشاه عربستان آمده که او ایران را مار سمی ‌بزرگی دانسته و خواستار قطع سر این افعی شده است. سوال اصلی که روزنامه القدس العربى نیز مطرح کرده بود این است که چه کسی قراراست سر این افعی را بزند؟ آمریکا یا اسرائیل یا هر دوى آنها؟ این موضوع قابل برداشت است که کشورهای عربی از اینکه مذاکرات ایران با 1+5 به سرپرستی آقای جلیلی به نتیجه برسد خشنود نیستند، این نگرانی خصوصا در کشورهای کوچک بیشتر است.

آنچه مشخص است این است که چه اسناد منتشر شده توسط ویکی لیکس واقعی باشد و چه ساختگی، انتشار این اسناد می‌تواند جهت‌دار و هدفمند باشد. طراحان انتشار این اسناد به دنبال تاثیرگذاری در فضای موجود بین کشورهای منطقه و اجرای سیاست‌های خودشان هستند. در حال حاضر آمریکا با مشکلات اقتصادی زیادی روبه‌رو است و به ويژه دموکرات‌ها می‌خواهند به هر صورتی از شر مشکلات اقتصادی رهایی پیدا کنند. آنها به دنبال این هستند که با ایجاد موج‌های این‌چنینى، بحران‌های خود را مدیریت و کنترل کنند و نوعی جدید از یک‌جابنه‌گرایی در جهان را برقرار کنند. از این رو آنها می‌خواهند دولت‌هایی که در مقابل این یک‌جانبه‌گرایی عمل می‌کنند را مهار کنند.

یکی از این کشورها که اجازه نمی‌دهد آمریکا قدرت خود را به خصوص در منطقه حاکم کند ایران است. در رابطه با جمهوری اسلامی ‌عموما القائات منفی بسیاری منتشر می‌شود. جمهوری اسلامی‌ ایران به عنوان یک قدرت ایدئولوژیک در منطقه در مسیر توسعه اقتصادی با جدیت راه خود را پیش می‌برد. ايران دارای برنامه‌ها، چشم انداز و رویکردهای 20 است و پس از پایان جنگ تحمیلی با موفقیت بازسازی کشور را دنبال کرده است و با تلاش‌های متخصصان خود توانسته است به تکنولوژی‌های پیشرفته دست یابد. از این رو تعدیل این نیرو در راس برنامه‌های آمریکا در منطقه قرار دارد و چالش هسته‌ای ایران بهانه‌ای برای مهار قدرت ایران محسوب می‌شود.

در این ارتباط و با توجه به انتشار اسناد ویکی لیکس یکی از سناریوهای احتمالی در این مورد این است که مناسبات ایران را با ديگران به خصوص در منطقه به مخاطره بیندازند. آنها به دنبال تخریب روابط ایران با کشورهای منطقه به‌ويژه همسایه‌های ایران هستند. از این رو رفع سوءتفاهمات موجود فیمابین از ضرورت بسیار بالایی برخوردار است. چرا که علی‌رغم اینکه جمهوری اسلامی ‌ایران از قدرت ویژه‌ای در منطقه برخوردار است در فضایی که سوء تفاهم‌ها حاکم باشد، پتانسیل‌های ایجاد مشکل بسیار زیاد خواهد بود. به هرحال کارکرد دیپلماسی کاهش سوء تفاهم‌ها و ازبین بردن فضای بی‌اعتمادی است. این موجب می‌شود که غرب از هدف خود که ایجاد اجماع علیه کشورمان است ناتوان باشد.

از سوی دیگر مراکز پژوهشی و امنیتی باید کار کارشناسی کافی بر روی این اسناد و اهداف انتشار آن انجام دهند. در موضع‌گیری‌ها نباید عجله کرد و باید پس از کار کارشناسی با هوشیاری با مسائل برخورد کرد، تا مبادا در دام‌هایی که دشمنان پهن می‌کنند نیفتیم. باید تمام تلاشمان را بکنیم و حواسمان جمع باشد تا راه و چاه‌های دنیای امروز را تشخیص دهیم. دشمنان ما هر روز خدعه و نیرنگی جدید برای ما طراحی می‌کنند ولی نباید فراموش کرد که خداوند بر خدعه و نیرنگ و برنامه‌های دشمنان آگاه است.