گزارش آمانو تهدید زاست
آقای دکتر به نظر می‌رسد گزارش اخیر مدیر کل آژانس بین المللی اتمی موج جدیدی از فضا سازی علیه برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران را ایجاد کرده است. آیا برداشت درست است؟
من چنین برداشتی ندارم که یک فضای جدیدی در موضوع هسته ای ایجاد شده است. آنچه مشخص است چنین گزارشها قبلا هم داده شده است. تبلیغات و فضا سازی علیه برنامه هسته ایران هم بی سابقه نبوده است. تحریم‌ها علیه ایران نیز وجود داشته است. برداشت من این است که 1+5 به دنبال این است که هم دامنه تحریم‌هایی را که از قبل اعمال کرده گسترش دهد و هم اثربخشی آنها را افزایش دهد.
در این فضا، اگر چه نمی‌توان این را با قاطعیت گفت ولی به نظر می‌رسد آژانس هم بخشی از این سناریو است. به طور کلی باید گفت از زمانی که آمانو به جای محمد البرادعی مدیر کل آژانس شده است، تا حدی لایه‌های زیرین گزارش‌های پادمانی به مواضع 1+5 در مقابل برنامه هسته ای ایران نزدیک تر شده است. یعنی وی بیشتر از سلف خود گزارش‌های منفی‌تر در مورد اجرای توافق پادمانی ارائه کرده و در مورد گزارش حاضر نیز این نکته صادق است. از یک منظر بدبینانه شاید بتوان ادعا کرد وی در مسیری حرکت می‌کند که انتهای آن احتمالا طرح این ادعاست که ایران نیت انحراف داشته است.
در گزارش اخیر آمانو به چه نکات مهمی اشاره شده است؟
به طور کلی این گزارش یک بحث حقوقی در مورد الزام آور بودن در خواست‌های آژانس دارد. بحثی هم در مورد اطلاعات جدیدی در مورد مطالعات ادعایی در گزارش آمده که نسبتا از اهیمت برخوردار است و بخشی نیز به اجرای کد 1/3 می‌پردازد.
به بحث حقوقی اشاره کردید. این بحث حاوی چه مطالبی است و ضرورت بحث حقوقی در گزارش آژانس چیست؟
در ابتدای گزارش اخیر آمانو، همانند گزارش پیشین او، بحثی آمده به این موضوع می‌پردازد که گزارش‌دهی آژانس به شورای امنیت و درخواست از ایران برای تعلیق غنی‌سازی مبنای حقوقی دارد. یعنی بندهای یک و دو و سه اشاره می‌کند به این که درخواست‌های آژانس از ایران به این دلایل الزام آور است. در واقع این بحث‌ها پاسخی است به انتقادات ایران در این مورد که آژانس سیاسی عمل می‌کند. ایران همواره منتقد آژانس بوده و انتقاد می‌کند که آژانس از وظایف فنی تخصصی خود خارج می‌شود. گزارش‌های پادمانی از دو گزارش قبلی به این مسئله می‌پردازد و به انتقادات ایران پاسخ می‌دهد. به عبارت دیگر تکرار این نکته که درخواست‌های آژانس از جمهوری اسلامی‌ایران مبنای حقوقی دارد در پاسخ به این اعتراض ایران است که آژانس بیشتر از آنکه کار فنی و تخصصی انجام دهد کار سیاسی انجام می‌دهد.
موضوع اطلاعات جدید در مورد انحراف در برنامه هسته ای ایران حساسیت‌های زیادی را برانگیخته است. این مسئله چیست؟
در چند گزارش اخیر آمانو گفته به اطلاعات جدیدی در موردی مطالعات ادعایی دست یافته است. او در این گزارش نیز مطرح کرده است که به اطلاعات جدیدی در مورد مطالعات ادعایی دست پیدا کرده است. در بند 35 گزارش حاضر گفته شده آژانس اطلاعات بیشتری در مورد مطالعات ادعایی در فاصله ارائه گزارش قبلی تا گزارش فعلی دریافت کرده که تقویت‌کننده ادعای آژانس در مورد تلاش ایران برای تغییر شکل خرج یک موشک جهت حمل کلاهک هسته‌ای می‌باشد. آژانس ادعا می‌کند در حال بررسی و ارزیابی این اطلاعات جدید است. یعنی در حالی که بنا بر ادعای 16 نهاد اطلاعاتی آمریکا که در سال 2007 منتشر شد و اخیرا مورد تایید مجدد کلی قرار گرفت، ایران در سال 2003 برخی برنامه‌های هسته‌ای خود را متوقف کرده است، گزارش آمانو درست برخلاف این ادعا که هیچ‌گاه مورد تایید ایران قرار نگرفته، می‌گوید به شواهدی دست پیدا کرده مبنی بر اینکه احتمالا ایران پس از سال 2004 هم برخی اقدامات ادعایی را ادامه داده است. از این نظر دیدگاه آژانس در تعارض با ادعاهای خود آمریکایی‌هاست. آژانس تاکنون نگفته چگونه به این جمع‌بندی رسیده است.
این ادعای آژانس به چه معناست و واکنش ایران چیست؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید به اطلاعات جدید دست پیدا کرده ایم که در حال ارزیابی آنها هستیم و برای چندمین بار از ایران خواسته در مورد اسناد مربوط به اقدامات ادعایی توضیح دهد. جمهوری اسلامی‌ایران اسناد مزبور را جعلی می‌داند چون تاکنون اصل این اسناد به ایران داده نشده و فقط نسخه الکترونیکی آنها به مسئولان ایرانی نشان داده شده است.
بحثی که در مورد کد 1/3 در گزارش آمده شامل چه موضوعاتی است؟
این گزارش می‌گوید که ایران کد 1/3 را باید اجرا کند. یعنی آژانس در مورد تاسیسات غنی‌سازی فردو آژانس اصرار دارد که زمان‌بندی ارائه شده از سوی ایران نمی‌تواند مورد تایید آژانس باشد. در اینجا اختلاف اصلی بر سر اجرای کد الحاقی 1/ 3 است. جمهوری اسلامی‌ایران می‌گوید به دلیل عدم اجرای این کد تعهدی برای دادن اطلاعات مربوط به طراحی در فردو پیش از تزریق مواد هسته‌ای چشمه نداشته و ندارد و صرفا برای اعتمادسازی اطلاعاتی را در اختیار آژانس گذاشته است. لیکن آژانس می‌گوید براساس توافق پادمانی، ایران نمی‌تواند یکجانبه اجرای کد الحاقی 1/ 3 را متوقف کند. در واقع در مورد کد الحاقی ما تفسیری داریم که آژانس آن را نمی‌پذیرد. در مورد بازرسی از مراکز اعلام نشده نیز آژانس تفسیر جدیدی ارائه کرده که ایران آن را نمی‌پذیرد.
گزارش تازه آمانو در نشست دوره‌ای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که قرار است از روز ششم تا دهم ماه ژوئن برگزار شود، بررسی خواهد شد. شورای حکام چه تصمیمی ممکن است اتخاذ کند و مسیر پرونده هسته ای ایران به کدام سو می‌رود؟
در حال حاضر مسئله هسته ای ما منوط به تصمیمات آژانس و شورای حکام نیست. چرا که پرونده هسته ای ما از آژانس و شورای حکام به شورای امنیت منتقل شده است. اما آنچه مشخص است و در قطعنامه‌های شورای امنیت نیز به آن اشاره شده است، این است که یکی از مبانی تصمیم گیری‌های شورای امینت گزارشهایی است که مدیرکل و شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌دهند. طبعا وقتی این گزارشها منفی است در رفتار شورای امنیت تاثیر گذار است.
علاوه بر این به نظر می‌رسد این گزارشها بیشتر به عنوان ذهنیت سازی و فضا سازی استفاده می‌شود. باید به این نکته توجه داشته باشیم که برای آژانس مهم است که اعتبار و پرستیژ خود را حفظ کند. از این رو مشاهده می‌کنیم در گزارشها در مورد آن کاری که می‌خواهد انجام بدهد و آن حرفی که می‌خواهد بزند قطره چکانی می‌کند. این قطره چکانی به این دلیل است که نمی‌خواهد اعتبارش خدشه دار شود و به همین دلیل شاید هنوز هستند کسانی که فکر می‌کنند حرف آژانس کمتر سیاسی است و از این نظر برای حرف آژانس اعتبار بیشتری قائلند تا مثلا حرف بعضی کشورهای غربی. از این نظر ممکن است چنین گزارشهایی برای ما تهدید زا باشد.
در مجموع با توجه به این گزارش وضعیت کنونی فضای بین المللی به خصوص گروه 1+5 چگونه است؟
به نظر می‌رسد که 1+5 به دنبال پیگیری و تشدید فضای قبلی است که ایجاد کرده و عدم تمایل آنها به آغاز مذاکرات بعد از مذاکرات استانبول هم نشان می‌دهد که آنها احساس می‌کنند که در این مقطع بایستی آن تصمیماتی راکه از قبل گرفته اند بیشتر به مرحله اجرا در بیاورند تا این که بخواهند وارد تصمیمات جدیدتری بشوند. در این راستا ما شاهد هستیم که اروپا و آمریکا به دنبال تشدید و توسعه تحریم‌های یک جانبه علیه ایران هستند.
نظر شما :