الجزیره هیزم اختلاف میان بحرین و قطر

در ابتدای تحولات خاورمیانه و اعتراض‌های مردم در کشورهای حوزه خلیج فارس، شش کشور عضو اصرار بر حفظ حاکمیت حاکمان این کشورها داشتند. به این دلیل که شورای همکاری خلیج فارس متشکل از کشورهای حوزه خلیح فارس هستند که در دوران جنگ ایران جمع شدند تا خود را در مقابل ایران حفظ کنند و با طرحی همچون سپر جزیره سعی کردند که خود را در مقابل هرگونه تهدید و چالش خارجی حفظ کنند.

در این شرایط مجموعه حوادث و عوامل دلالت می‌کند که شورای همکاری خلیج فارس همچنان بر حفظ حکومت‌ها و دولت‌های شش‌گانه فعلی این شورا تاکید دارد.

اما آنچه مسلم است، این است که در این حوزه در برخی از مسایل اتفاقاتی رخ می‌دهد که نشان دهنده آن است که تفاوت دیدگاه برخی از کشورها نه در حفظ حکومت بلکه در اقدامات و فعالیت‌های برخی از حکومت‌هاست، همانند آنچه که شبکه الجزیره هفته پیش در رابطه با بحرین انجام داده است. این شبکه درباره نقض حقوق بشر در بحرین سخن گفته است که از طرف دیگر بحرین به اندازه‌ای از چنین رویکردی شاکی شده که تا قطع روابط میان قطر و بحرین هم پیش رفته‌است. البته این قطع روابط انجام نشده، اما با توجه به این امر که حکومت بحرین تحت فشار است، اگر بنا باشد که یک رسانه معروف در دنیای عرب همچون الجزیره نیز موضوع حقوق بشر را مطرح کند، مسلما مورد پرخاش حاکمان بحرین قرار خواهد گرفت. به همین جهت به نظر نمی‌رسد که شورای همکاری خلیج فارس دچار گسست و یا تفکیک شده، بلکه کلیت حفظ جکومت و اعضا در برنامه این شورا وجود دارد، اما اختلاف‌نظرهایی در برخی حوزه‌ها وجود دارد که این مباحث در رسانه‌ها مورد بررسی قرار بگیرد تا جایی که نه جهت‌دهی و نه تهدیدسازی شود. بر هیمن اساس این رویکردی که در شبکه الجزیره نسبت به بحرین بوده و باعث شکایت و اختلاف دو کشور شده است، نباید برداشتی به عنوان یک اقدام جدید و طرحی جهت حمایت از مردم معترض و مخالف حکومت بحرین تلقی شود.

نقش رسانه‌ها به ویژه شبکه الجزیره در تحولات اخیر

به نظر می‌رسد در منطقه خاورمیانه جدای از آنکه هدف این باشد که به شکبه خاصی اشاره کنیم، به طور کلی ظرفیت رسانه در حال افزایش است. بدین معنا که مردم منطقه با واقعیتی به عنوان تعدد مراکز خبررسانی مواجه هستند و دسترسی مردم به تکنولوژی‌ها و فناوری‌های جدید سبب شده است که رسانه مورد توجه جدی قرار بگیرد و این جدیت نیز بر این اساس است که علاوه بر افزیش فناوری و تکنولوژی، تعدد رسانه‌ها نیز در منطقه مورد توحه است.

به همین دلیل است که در این فضا جایگاه رسانه، جایگاهی مضاعف و تصاعدی است و رسانه‌هایی که دارای قدرت مانور بیشتری هستند و توان این را دارند که خبرها را زودتر از رسانه‌های دیگر در اختیار مردم قرار داده و یا دارای سابقه طولانی‌تری هستد، مسلما بیشتر می‌توانند در این تحولات نقش‌آفرینی کنند که شبکه الجزیره از دیگر رقبای خودش در منطقه جلوتر است. به سه دلیل:

1. استفاده از تکنیک‌های متفاوت
2. اطلاع‌رسانی
3. جهت‌گیری‌هایی که تلاش می‌کند انصاف خبری را رعایت کند

در مجموع به نظر می‌رسد که آنچه که تا کنون این شبکه درباره بحرین داشته است، نوعی جهت‌گیری رسانه‌ای خاص مرتبط با جهان عرب بوده که به نظر بیشتر در جهت مباحث قومیتی عرب قابل طرح است تا کار حرفه‌ای در حوزه اطلاع رسانی.

باید در توضیح این مطلب گفت، شاید کار شبکه‌ الجزیره کار حرفه‌ای بوده اما این رویکرد آغشته به ملاحظات قومی، مذهبی و ناسیونالیستی است که تاثیر آن را به عنوان یک رسانه حرفه‌ای کم کرده است. به همین جهت شاهد هستیم که در انقلاب‌ها و قیام‌های مردمی در منطقه، این شبکه در مورد مصر و یا تونس رویکردی متفاوت با بحرین دارد. علت این است که موضوع بحرین به چالش‌های قومی و مذهبی برمی‌گردد.

رسانه‌های ایران در رقابت

حضور رسانه‌های ایران در میان این رسانه‌ها نیز محسوس است. عملکردی که رسانه‌های ایران نیز به جهت کار حرفه‌ای داشتند قابل توجه است. شکبه العالم و پرس تی وی، با توجه به اینکه نسبت به الجزیره و العربیه و یا دیگر شبکه‌ها موجوداتی با سن پایین‌تر هستند، با استفاده از ظرفیت‌هایی که داشتند،بخشی از کارکرد الجزیره را تحت تاثیر قرار داده اند. شاید در جریان تهاجم امریکایی‌ها به عراق شبکه الجزیره توانست نقش مهمی ایفا کرده و جایگاه اساسی در میان این رسانه‌ها پیدا کند، اما در تحولات اخیر مخاطب با تعداد زیادی از رسانه‌ها برخورد دارد و این تنوع سبب خواهد شد که دیگر همانند تهاجم به عراق، شبکه الجزیره تنها بلندگوی تحولات در منطقه نباشد.