احمدى نژاد اولين رئيس جمهور پس از جورج بوش در عراق

محمود احمدی­نژاد رئیس جمهوری ایران صبح دوم مارس وارد عراق می­شود. این نخستین بار طی سی سال گذشته است که عالی­ترین مقام دولتی ایران به عراق سفر می­کند. همچنین آقای محمود احمدی­نژاد نخستین رئیس جمهوری آسیا و پنجمین مقام عالی رتبه دنیا پس از «گوردون براون» نخست وزیر کنونی بریتانیا، «تونی بلر» نخست وزیر سابق آن کشور، «جورج بوش» رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا و «هوارد دین» نخست وزیر استرالیا است که وارد عراق شده است.

 

وی همچنین نخستین مقام عالی یک کشور اسلامی است که به عراق سفر می­کند. سفر رئیس جمهوری ایران به عراق به ویژه پس از سقوط «صدام حسین» رئیس جمهوری مخلوع عراق از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

 

آقای احمدی نژاد خود سفرش به عراق را بسیار مهم توصیف کرده و معتقد است می­تواند تاثیر به سزایی در امنیت و آرامش عراق بگذارد.

 

رئیس جمهوری ایران که در یک مصاحبه مطبوعاتی با 12 خبرنگار عراقی در تهران یک روز قبل از عزیمتش به عراق شرکت کرده بود، در پاسخ به این پرسش که نظرش درباره این که گفته می­شود ایران در امور داخلی عراق دخالت می­کند، چیست، ضمن رد این اتهام­ها گفت: «دلیل ایراد چنین اتهام­هایی به ایران این است که آمریکا در اداره جنگ­ها از جمله عراق شکست خورده و بدین ترتیب تلاش می­کند سرپوشی بر شکست­های خود بگذارد.»

 

وی همچنین این ادعا که سفرش به عراق با رضایت آمریکا صورت گرفته و هدف از آن کاهش فشارهای سیاسی به ایران بویژه در مورد پرونده هسته ای است را به شدت رد کرد و گفت: «روابط ایران و عراق ذاتا به گونه­ای است که هم از لحاظ فرهنگی و هم از لحاظ اجتماعی دو ملت ایران و عراق را به یکدیگر نزدیک می­کند. سفر من به عراق با دعوت رسمی جلال طالبانی رئیس جمهوری عراق انجام شده و در راستای تلاش جمهوری اسلامی برای گسترش مناسبات با کشورهای اسلامی به ویژه کشورهای منطقه انجام می­شود­.»

 

احمدی­نژاد خود تاکید کرد، نخستین بار است که رئیس­جمهوری به عراق سفر می­کند گرچه پیش از این مسئولان عالی­رتبه آمریکایی و بریتانیایی به عراق سفر کرده بودند.

 

وی در ادامه افزود: «جمهوری اسلامی ایران تلاش می­_­کند هر چه بیشتر روابط خود را به عراق نزدیک کند و در کنار ملت عراق در سایه سختی­ها و تلخی­های کنونیش که در حال گذر از آن است، بایستد. در منطقه سفرهای مختلفی میان مقام­های عالی رتبه انجام می­شود که مورد توافق تمام طرف­ها است.»

 

رئیس جمهوری ایران همچنین ضمن تاکید بر این که مذاکرات ایران و آمریکا درباره عراق همچنان ادامه خواهد داشت، گفت: «آنچه در دیدارهای گذشته انجام شد تاثیر مستقیمی بر اوضاع امنیتی منطقه به طور کل و عراق به طور ویژه گذاشته است. همچنین کمک بسیاری کرد که دیدگاه آمریکایی­ها نسبت به عراق به طور کل تغییر کند. به گونه­ای که اگر به سخنان مقام­های آمریکایی طی دو سال گذشته بنگریم و آن را با زمان حال مقایسه کنیم این تغییر دیدگاه راه به وضوح می­بینیم. در عین حال ما باید به این نکته هم اشاره کنم که ما در طول گفت و گوها درباره هیچ موضوعی که خارج از مصالح ملت عراق باشد، صحبت نکردیم.»

 

وی در ادامه افزود: «ما آمادگی داریم مذاکرات بیشتری را برای حمایت از دولت عراق با آمریکایی­ها انجام دهیم. دولت ایران حمایت کامل خود بر اساس منطق احترام به رای ملت عراق که دولتش را خود انتخاب کرده، از دولت عراق ادامه می­دهد. ما از عراقی حمایت می­کنیم که استقرار داشته باشد و در آن تمام گروه­ها اعم از کرد و سنی و شیعه شرکت داشته باشند.»

 

وی ضمن رد این مسئله که عراق جایی برای تصفیه حساب­های منطقه­ای نیست، گفت: «عرصه عراق مکان مناسبی برای گفت و گو میان تمام طرف­های سیاسی است. در همین راستا کشورهای منطقه پشت میز مذاکرات می­نشینند تا درباره مصالح مشترک به گفت و گو بپردازند. مصالحی که آمریکا و کشورهای غربی تلاش می­کنند از طریق ایران و عراق و دیگر ملت­های منطقه به نفع خود بهره­برداری کنند.»

 

احمدی­نژاد همچنین ضمن ابراز مخالفت با تداوم حضور نیروهای آمریکایی در خاک عراق گفت: «موضع ایران در برابر تداوم حضور نیروهای آمریکایی در خاک عراق کاملا منفی است اما موضع ما تاثیری بر روابط میان ایران و عراق نمی­گذارد. هیچ کشوری مایل نیست نیروهای خارجی در خاکش حضور داشته باشند، به همین دلیل موضع ما چندان با موضع دولت عراق در تعارض نیست. بویژه این که امروز می­بینیم دولت عراق دیگر خود قادر است عراق را اداره کند و پس از این دیگر هیچ بهانه­ای برای حضور نیروهای خارجی در عراق وجود ندارد.»

 

احمدی­نژاد درباره جزئیات مذاکراتش با مقام­های عراقی گفت: «در این مذاکرات درباره چگونگی عملی ساختن همکاری­های اقتصادی و آغاز پروژه­های بازسازی عراق به ویژه پس از پیشرفتی که دولت عراق در زمینه امنیت به دست آورده بحث و تبادل نظر خواهیم کرد. همکاری­های علمی و فرهنگی نیز از دیگر موضوعاتی است که در این مذاکرات مورد بحث قرار خواهد گرفت.»

 

وی همچنین گفت: «همکاری­های اقتصادی ما با عراق روز به روز در حال رشد است. دولت ایران تلاش می­کند با وجود مشکلاتی که در داخل همچون موضوع سوخت مواجه است، نیازها و مطالبات ملت عراق را برآورده کند.»

 

احمدی­نژاد در ادامه افزود: «ما اعتبارهای مالی خوبی را برای بازسازی پروژه­های زیر بنایی عراق اختصاص داده­ایم در حالی که فوائدی که از آنها به ما می­رسد ناچیز است. ما در این سفر تلاش می­کنیم این پروژه­ها را عملی کنیم. بویژه در بخش­های برق، راه آهن و ایستگاه­های برق بین شهری که از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.»

 

از سوی دیگر «منوچهر متکی» وزیر امور خارجه ایران در دیداری جداگانه با خبرنگاران و روزنامه­نگاران عراقی گفت: «سفر رئیس جمهوری ایران به عراق تحول بزرگی در روابط ایران و عراق ایجاد خواهد کرد و افق­های تازه­ای را در روابط دو کشور به وجود خواهد آورد.»

 

 

از روز چهارشنبه گروهی ویژه از جمهوری اسلامی ایران رهسپار عراق شدند تا زمینه­های سفر رئیس جمهوری ایران به آن کشور را به ویژه در امور امنیتی فراهم کنند. این گروه شامل نمایندگانی از وزارت امور خارجه، نیرو، نفت و حمل و نقل بودند.

 

رئیس جمهوری ایران از همان ابتدا اعلام کرد بود که نمی­خواهد در منطقه سبز مستقر شود و مایل است یا در منزل «سید عبدالعزیز حکیم» رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق و رهبر ائتلاف یکپارچه که 140 کرسی مجلس را در اختیار دارد یا جلال طالبانی رئیس جمهوری عراق مستقر شود. وی همچنین خواسته بود که علاوه بر سفر به شهرهای بغداد، نجف اشرف و کربلا به شهرهای سامرا و بصره نیز سفر کند.

 

با خواسته نخست وی موافق شد و مقرر شد که وی در منزل جلال طالبانی رئیس جمهوری عراق مستقر شود. اما درباره سفر به شهرهای سامرا و بصره، دولت عراق اعلام کرد، به دلیل نبود امکانات کافی برای تامین امنیت رئیس جمهوری از وی خواستند از سفر به این شهرها منصرف شود.

 

«نصیر العانی» رئیس دیوان ریاست جمهوری عراق ضمن مهم توصیف کردن سفر رئیس جمهوری عراق به کشورش گفت: «ما آمادگی کامل داریم تا سفر آقای احمدی­نژاد به عراق با موفقیت انجام شود. ما اکنون در صددیم برنامه­های بسیار منظم و منسجمی را برای انجام سفر وی تدارک ببینیم.»

 

وی در ادامه افزود: «رئیس جمهوری ایران پس از استقبال رئیس جمهوری عراق در مقر ریاست جمهوری آقای جلال طالبانی مستقر خواهد شد و پس از آن به طور مرتب و منظم با مقام­های عالی­رتبه عراقی دیدار و گفت و گو خواهد کرد.» 

 

دکتر «علی دباغ» سخنگوی دولت عراق نیز در این باره گفت: «رئیس جمهوری ایران به همراه یک گروه بلندپایه متشکل از وزیران امور خارجه، دارایی، برق و شماری از مقام­های عالی­رتبه دیگر به عراق سفر کند.»   

 

وی همچنین ضمن رد مذاکره درباره قراداد 1975 الجزایر و موضوع مورد اختلاف درباره چاه­های نفت میان رئیس جمهوری ایران و مقام­های عراقی گفت: «در این سفر به هیچ وجه در این زمینه گفت و گویی انجام نخواهد شد و قرار است این موضوع­ها از طریق گروه­های تخصصی دو طرف مورد بررسی قرار گیرند.»

 

منابع نزدیک به دولت عراق اعلام کردند، رئیس جمهوری ایران به محض ورود با رئیس جمهوری عراق و نوری مالکی نخست­وزیر آن کشور دیدار و گفت و گو خواهد کرد. همچنین وی پس از آن با «عادل عبدالمهدی»، «طارق الهاشمی» معاونان رئیس جمهوری عراق و «برهام صالح» معاون نخست وزیر آن کشور نیز گفت و گو خواهد کرد.

 

پیش بینی می­­شود احمدی نژاد در سفرش به عراق و شهر نجف اشرف با مراجع عظام عراق از جمله آیت­الله سیستانی، آیت­الله سید محمد سعید حکیم و آیت الله فیاض نیز دیدار داشته باشد.

 

سفر رئیس جمهوری ایران به عراق از اهمیت بسیار ویژه­ای برخوردار است. به ویژه این که قبل از وی به فاصله یک هفته«محمد باقر قالیباف»شهردار تهران نیز به بغداد سفر کرده بود و درباره چگونگی همکاری­های بین شهری از جمله بازسازی بغداد و ساخت و ساز مکان­های ویران شده پایتخت عراق با شهردار بغداد به گفت و گو نشسته بود.

 

همان طور که گفته شد، محمود احمدی­نژاد نخستین رئیس جمهوری یک کشور اسلامی است که به عراق سفر می­کند. وی حتی نخستین رئیس جمهور دنیا پس از جورج بوش رئیس جمهوری آمریکا است که وارد عراق می­شود. از این رو سفر وی به عراق از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

 

اهمیت سفر وی زمانی دو چندان می­شود که می­بینیم هنوز نیروهای آمریکایی در عراق حضور دارند و همچنان آمریکایی­ها علیه منافع ایران حتی در عراق فعالیت می­کنند. اما رئیس جمهوری ایران به این کشور سفر می­کند زیرا به خوبی می­داند که اهمیت روابط ایران و عراق به ویژه در زمان کنونی فراتر از این ماجراها است.

 

دولت عراق اکنون یک دولت شیعه است که شیعیان نقشی اساسی در آن دارند. علاوه بر آن می­توان گفت در کنار کردها شیعیان هسته اصلی قدرت سیاسی و نظام عراق را تشکیل می­دهند. این بدان معنا است که پس از ایران، عراق دومین کشور دنیا است که شیعیان رسما و بدون هیچ ابایی در راس قدرت قرار دارند.

 

بنا بر این بسیار طبیعی است که ایرانی­ها برای گسترش روابط خود با عراق که دست بر قضا بلندترین خط مرزی زمینی را با ایران دارد، سرمایه­گذاری­های بسیاری چه از لحاظ سیاسی، چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ اجتماعی در این کشور مهم خاورمیانه کنند.

 

بر خلاف نظر منتقدان احمدی نژاد که در برخی موارد از سفرهای خارجی وی به ویژه سفرهای عربی او نیز انتقاد می­کنند، باید گفت، رئیس جمهوری ایران در این مورد راه صحیح را می­پیماید. بی­شک سفر وی به عراق و گسترش روابط با این کشور همسایه منافع بسیاری را برای ایران به ارمغان خواهد آورد. ائتلاف و اتحاد دو کشور شیعی منطقه می­تواند نه تنها بسیاری از تهدیدهای متوجه دو کشور به ویژه ایران را خنثی کند بلکه باعث خواهد شد تا بر قدرت و نفوذ ایران در منطقه نیز بیش از پیش بیافزاید.

 

سفر رئیس جمهوری ایران به عراق بی­شک بازتاب­ها و تاثیرات گسترده­ای را در سطح جهان خواهد داشت. نخست از جنبه کشورهای عربی، بسیار واضح به آنها نشان خواهد داد که ایران نفوذ و قدرت خود را در عراق تثبیت کرده و به طور صد در صد گوی سبقت را از آنها ربوده است. نزدیکی­های فرهنگی دو کشور و تقارب­های مذهبی باعث می­شود تا نزدیکی روابط ایران و عراق بیش از پیش افزایش یابد.

 

پیغام دیگر این سفر به کشورهای غربی بویژه آمریکا است. و آن این که ایران نه تنها از دولت و نظام جدید عراق حمایت می­کند بلکه خواهان تداوم روابط با آن و ایجاد پیمان مشترکت و طولانی مدت با بغداد متحد بلامنازع واشنگتن است. به ویژه این که منافع ایران ایجاب می­کند، در گسترش روابط با عراق کوشا باشد. موضوعی که آمریکایی­ها به خوبی بدان واقفند و باید به آن توجه داشته باشند. موضوعی که می­تواند علاوه بر کمک به استقرار دولت و نظام جدید عراق در موفقیت­های آنها در این کشور نیز تاثیر مستقیم بگذارد.

 

بویژه این که تا کنون هیچ کدام از کشورهای عربی نپذیرفته­اند دولت جدید و نظام نوپای عراق که مورد حمایت و تایید ایالات متحده است را به رسمیت بشناسند و این ایران است که در کنار بریتانیا و ایالات متحده آمریکا نظام جدید عراق را نظامی مشروع دانسته و بی­محابا از آن حمایت می­کند.

 

اکنون نفوذ ایران در عراق بی­­شک بسیار بالا است. این نفوذ به اندازه­ای است که می­توان گفت هیچ کدام از کشورهای اسلامی از آن برخوردار نیستند. نفوذ ایران در عراق حتی از کشورهای اروپایی حتی بریتانیا که نقش عمده­ای در سقوط رژیم بعث و جنگ عراق داشته نیز بالاتر است.

 

نکته­ای که در این میان نهفته است، این است که دیپلماسی ایران قصد دارد، این نفوذ را به چه ترتیب گسترش داده و تا کجا از آن استفاده کند. آیا فکری برای آینده دیپلماسی خود در عراق و افزایش جایگاه خود در آن کشور کرده است؟

 

شاید برخی رویا بدانند که اگر تصور شود روزی روابط ایران و عراق به اندازه­ای گسترش یابد که شهروندان دو کشور آزادانه در خاک یکدیگر تردد کنند و خاک ایران و عراق را در حقیقت خاک میهن خود بدانند. اما حقیت این است که چنین چیزی به هیچ عنوان رویا نیست به شرطی که سیاست جمهوری اسلامی به گونه­ای پیش رود که از ظرفیت­های موجود در عراق که اتفاقا از همه لحاظ اکنون کاملا به نفع ایران است، استفاده کرده و جای پای خود را در عراق مستحکم و مستحکم­تر کند. شرط اصلی این نزدیکی گسترش روابط تا حد اعلا منطبق با منطق سیاسی و دیپلماتیک است.

 

بی­شک در صورت گسترش این روابط این گفته سید عمار حکیم فرزند ارشد سید عبدالعزیز حکیم دور از ذهن نخواهد بود که می­گفت: «اگر ایران و عراق با ثروت­های کلانی که در اختیار دارند با یکدیگر متحد شوند از چنان قدرتی برخوردار خواهند شد که هیچ کدام از کشورهای منطقه حتی عربستان و مصر یارای رویارویی و رقابت با آنها را نخواهند داشت.»