ابومازن به دنبال باز کردن پای روسیه به مناقشه خاورمیانه

محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی، به سفر سه روزه خود به روسیه و مذاکره با مقام­های ارشد روسی پایان داده است.

 

در این سفر سه روزه که ظاهرا با استقبال بسیار گرم مقام­های روسی مواجه شده محمود عباس علاوه بر ملاقات با پوتین، با دیمتری مدودوف، رئیس جمهوری جدید روسیه نیز دیدار کرده است. وی همچنین در دانشگاه ملی روسیه ضمن دریافت دکترای افتخاری از این دانشگاه به سخنرانی پرداخت.

 

هدف از سفر عباس به مسکو پیگیری نتایج نشست کنفرانس آناپلیس، مذاکرات صلح فلسطینیان با اسرائیل و نشست آتی صلح اعراب و اسرائیل که قرار است بزودی در مسکو برگزار شود، اعلام شده است.

 

هنوز تاریخ برگزاری نشست صلح اعراب و اسرائیل در مسکو بصورت رسمی اعلام نشده اما نبیل شعث، نماینده ویژه عباس در روابط خارجی، که در این سفر رئیس حکومت خودگردان فلسطینی را نیز همراهی می­کرد، گفت:« این نشست به احتمال زیاد در ماه ژوئن در مسکو برگزار خواهد شد.»

 

این در حالی است که محمود عباس قبل از رفتن به روسیه با شرکت در یک کنفرانس خبری به خبرنگاران گفت:« کنفرانس آتی صلح اعراب و اسرائیل از اهمیت بسیاری برخوردار است و من تلاش می­کنم هر چه سریعتر این کنفرانس در روسیه برگزار شود.»

 

وی درباره زمان مقرر برای برگزاری این نشست گفت:« هنوز زمان آن مشخص نشده و قرار است در دیدارم با مقام­های ارشد روسی زمان برگزاری این نشست مشخص شود.»

 

در همین حال محمود عباس در یک موضع­گیری صریح برای نخستین بار طی دو سال گذشته به انتقاد شدید از دولت اسرائیل پرداخت و گفت:« متاسفانه اسرائیل تلاش می­کند از کودتای حماس علیه حکومت خودگردان فلسطینی که باعث جدایی غزه از حکومت خودگردان شده سوء استفاده کرده و با طراحی توطئه­ای آن منطقه را به اسرائیل ضمیمه کند.»

 

نکته حائز اهمیت در این مذاکرات این است که پوتین زمان دیدار خود با عباس را بلافاصله پس از دیدارش با معمر قذافی رئیس جمهوری لیبی ( دشمن سرسخت اسرائیل و یکی از ضدصهیونیست­های عرب ) در طرابلس انجام داده و عباس نیز قرار است به فاصله یک هفته پس از دیدار با پوتین به واشنگتن رفته و با رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا دیدار کند.

 

نبیل شعث درباره سفر عباس به مسکو در گفت و گو روزنامه الشرق­الاوسط چاپ لندن گفت:« این دیدار در راستای ایجاد زمینه­های لازم برای برگزاری نشست بین­المللی صلح اعراب و خاورمیانه که قرار است ماه آینده در مسکو برگزار شود، انجام شد.»

 

وی در ادامه افزود:« نشست بین­المللی مسکو از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا اسرائیل تا کنون به مطالبات بین­المللی عمل نکرده و طبیعتا در این کنفرانس در برابر این شانه خالی کردن از مسئولیت­ها پاسخگو خواهد بود.»

 

شعث در ادامه افزود:« دیدار ابومازن با رئیس جمهوری روسیه اهمیت بسیاری هم برای ما و هم برای اسرائیلی­ها داشت. زیرا در این دیدار درباره ارسال کمک­های نظامی و مالی روسیه به فلسطین تصمیم­گیری شد. این کمک­ها شامل سلاح­های نیمه سنگینی است که مسکو برای حمایت از توانایی­های دفاعی حکومت خودگردان فلسطینی به فلسطین خواهد فرستاد.»

 

عباس در دانشگاه ملی روسیه ضمن دریافت نشان افتخاری دکترا از این دانشگاه گفت:« روسیه نقشی محوری در تحولات خاورمیانه بازی می­کند و این خود نشان از اهمیت فزاینده کنفرانس مسکو دارد.»  

 

وضعیت غزه و مسائل موجود در آن از مهمترین محور گفت و گوهای عباس با پوتین بود. عباس در گفت و گو با مقام­های روسی در این باره گفت:« اوضاع غزه در حد انفجار است و تلاش­هایی که تا کنون در این زمینه شده در حد کفایت نیست.»

 

پوتین نیز ضمن تایید اظهارات عباس اوضاع جاری در غزه را بسیار سخت توصیف کرد.

 

در همین حال یک مقام ارشد فلسطینی که نخواست نامش فاش شود در گفت و گو با خبرگزاری نووستی در این باره گفت:« عباس در دیدار خود با پوتین تلاش کرد اوضاع جاری در فلسطین بویژه در مورد مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل را بطور مفصل برای رئیس جمهوری روسیه توضیح دهد و وی را وادار کند که وارد مذاکرات صلح فلسطین و اسرائیل شود و در روند آن بصورت پررنگ نقش­آفرینی کند. وی به پوتین تاکید کرد، نشست بین­المللی مسکو می­تواند زمینه­های لازم برای حضور پررنگ و تاثیرگذار روسیه در مذاکرات اعراب و فلسطین را فراهم کند.»

 

روزنامه الشرق­الاوسط همچنین گزارش داده است که عباس از دولت روسیه خواسته برای حل اختلاف­های موجود میان فتح و حماس وارد عمل شده و نهایت تلاش خود را به کار گیرد.

 

این روزنامه به نقل از منابع نزدیک خود همچنین گزارش داده، عباس همچنین از مقام­های ارشد روسی خواسته فشارهای بیشتری به اسرائیلی­ها وارد کنند تا روند شهرک­سازی­ها که در روزهای اخیر روند سریعتری به خود گرفته متوقف شود.

 

این در حالی است که برخی منابع نزدیک به وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرده­اند، تلآویو چندان تمایل ندارد نشست آتی مذاکرات صلح اعراب و فلسطین تشکیل شود زیرا از این بیم دارد که این نشست باعث تقویت روسیه در روند تحولات خاورمیانه شود. به اعتقاد مقام­های اسرائیلی حضور پررنگ روسیه در تحولات خاورمیانه باعث ایجاد رقابت میان مسکو و واشنگتن می­شود و این موضوع سبب خواهد شد، اسرائیلی­ها از برخی خواسته­های خود چشم­پوشی کرده یا مجبور به اعطای یک سری امتیازها شوند.

 

در همین حال پوتین در مذاکرات خود با عباس تاکید کرده، ما از وضعیت درونی اسرائیل مطلعیم زیرا برخی کانال­های ما در درون اسرائیل اطلاعات لازم درباره اوضاع جاری آن کشور را به اطلاع ما می­رسانند.

 

طراحی معادله­ای تازه برای خاورمیانه؟  

برای بررسی سفر عباس به روسیه بهتر است محتویات گزارش فوق را از آخر به اول بررسی کنیم.

 

پوتین به عباس گفته است، ما از اوضاع درونی اسرائیل کاملا آگاهیم زیرا دوستان ما در درون اسرائیل اطلاعات لازم را در اختیار ما قرار می­دهند.

 

با کنار هم گذاشتن این گفته پوتین با آنچه وزارت امور خارجه روسیه درباره بی­میلی اسرائیل برای میزبانی صلح فلسطین و اسرائیل اعلام کرده، بوضوح می­توان نگرانی اسرائیلی­ها را از رفتار روسیه تشخیص داد.

 

بنا به آمار سازمان مهاجرت اسرائیل یک سوم یهودیانی که به اسرائیل مهاجرت کرده­اند روسی هستند یا از کشورهای بلوک شرق به اسرائیل آمده­اند یا به نوعی وابستگی به روسیه دارند. غالب این افراد زبان روسی را بخوبی بدانند یا با آن آشنایی دارند. همچنین بسیاری از آنها تمایل بسیاری به سرزمین مادری خود یعنی روسیه و کشورهای اقماری آن دارند و حتی تماس­های خود را با آن مناطق حفظ کرده­اند. این موضوع سبب شده دولت روسیه برای دریافت اطلاعات از درون اسرائیل به آنها اعتماد کند.

 

این موضوع نگرانی شدید دولت اسرائیل را موجب شده زیرا در وهله نخست، روس­ها از دیر باز روابط نزدیکی با گروه­های مقاومت فلسطینی همچون حماس و جهاد اسلامی دارند و در کنار آن بسیار اهل معامله و داد و ستد هستند. این بدان معنا است که ممکن است بسیاری از اطلاعات سری و مخفی اسرائیلی­ها در اختیار گروه­های مقاومت قرار گیرد.

 

دیگر این که اسرائیلی­ها از آینده سیاسی خاورمیانه بسیار نگران هستند. زیرا بخوبی می­دانند با پرکارتر شدن محور روسی - اسرائیلی از کانال­های غیر دولتی پای روسیه به خاورمیانه باز می­شود و آن گاه مطالبات تازه­ای بوجود می­آید که می­تواند در تقابل و رقابت با مواضع آمریکا باشد و امتیازهایی را از اسرائیلی­ها بطلبد.

 

بویژه این که جوامع بومی عربی بشدت تحت تاثیر اندیشه­های روسی نیز قرار دارند.

 

اسرائیلی­ها انتقاد صریح دولتمردان روسی در گسترش سرزمین­های اسرائیلی و شهرک­سازی­ها که بارها از سوی مقام­های روسیه مورد نکوهش قرار گرفته را دلیلی بر این ادعاها می­دانند.

 

حال در این میان محمود عباس رئیس حکومت خودگردان فلسطینی پا به سرزمینی گذاشته که علی­رغم میل اسرائیلی­ها مصر است در تحولات خاورمیانه دخالت کرده و میزبان نشست صلح اعراب و اسرائیل باشد.

 

در این میان به نظر می­رسد اختلاف­های موجود میان فلسطینیان و اسرائیلی­ها بر سر میز مذاکرات نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم یافته است. زیرا محمود عباس برای نخستین بار اسرائیلی­ها را آن هم در آستانه سفرش به روسیه مورد انتقاد شدید قرار داده و آنها را متهم به سوء استفاده از معضلات پیش آمده در نوار غزه کرده است.

 

اما انتقاد محمود عباس دو پیام مهم در بر دارد. نخست این که بوضوح عمق اختلاف­ها میان حکومت خودگردان فلسطینی با تل­آویو را نشان می­دهد. دیگر آن که تهدیدی برای اسرائیل و آمریکا است که اگر بخواهند در روند مذاکرات سنگ اندازی کرده و نخواهند این مذاکرات را به نتیایج ملموسی برسانند، پای روسیه را که برای نقش­آفرینی در معادلات صلح خاورمیانه اشتیاق بسیاری دارد، به میان خواهد کشاند حتی اگر معادلات صلح پیچیده­تر از همیشه شود.

 

بویژه این که عباس بسیار مصر است بر اساس آنچه در آناپلیس توافق شده و همگان نیز بر آن مهر تایید زدند بسیاری از مسائل اساسی از جمله تقسیم بیت­المقدس، بازگشت مهاجران و غیره میان فلسطین و اسرائیل تا پایان سال 2008 حل و فصل شود.

 

عقد قرارداد تسلیحاتی میان روسیه و حکومت خودگردان فلسطینی آن هم برای خرید سلاح­های نیمه سنگین می­تواند دلیل مضاعفی برای این موضوع باشد.

 

در کنار این موضوع باید تقاضای تلویحی محمود عباس از ولادیمیر پوتین برای پا درمیانی میان وی و جنبش حماس در کنار سوریه برای حل اختلاف­ها را نیز افزود.

 

در این میان عباس تصمیم تازه­ای نیز گرفته است. وی قصد دارد علی­رغم تهدید اسرائیلی­ها به خانواده­های پنج تن از رهبران فلسطینی در بند در یک مراسم ویژه مدال افتخار دهد. موضوعی که جنجال گسترده­ای را در مطبوعات اسرائیلی بوجود آورده و حتی اعتراض وزارت امور خارجه آمریکا را نیز برانگیخته است.

 

عباس آخر هفته به واشنگتن می­رود تا با مقام­های ارشد آمریکایی درباره تحولات جاری در عرصه سیاسی کشورش و آنچه میان حکومت خودگردان با دولت اسرائیل گذشته به مذاکره بپردازد. طبیعتا سفرش به روسیه نیز مورد موشکافی سران کاخ سفید قرار خواهد گرفت و از تصمیم­های تازه­اش نیز گلایه خواهد شد.

 

به نظر می­رسد عباس نکته­ای را بخوبی دریافته و آن این که به دلیل فضای دموکراتیک در آمریکا بازی سیاسی در آن کشور می­تواند به سرعت تغییر یابد اما در روسیه به دلیل روحیه پوتینیسم حاکم بر آن تغییر سیاسی چندان محتمل نخواهد بود. آیا واشنگتن می­پذیرد معادله سیاسی جدیدی بوجود آید و احتمالا روسیه سنبه پر زور فلسطینیان شود؟