تلاش رایس در عراق و بحرین برای متفاوت شدن نشست کویت

کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا، در سفری ناگهانی وارد بغداد شد تا قبل از شرکت در نشست کشورهای همسایه عراق درباره اوضاع امنیتی این کشور با مقام­های ارشد عراقی دیدار و گفت و گو کند.

 

با وجود این که سفر رایس به عراق کوتاه بود اما می­توان این سفر را مهم و تاثیرگذار توصیف کرد. بویژه این که وی پس از این سفر مستقیما به بحرین رفت و با وزیران امور خارجه کشورهای عربی دیدار داشت و پس از آن نیز به کویت آمد تا در نشست امنیتی وزیران امور خارجه کشورهای همسایه عراق، نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه عرب، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، کشورهای عضو اتحادیه اروپا و جی 8 شرکت کند.

 

رایس در بغداد با جلال طالبانی، رئیس جمهوری عراق و نوری مالکی، نخست وزیر آن کشور، دیدار و گفت و گو کرد.

 

وی در دیدار با مالکی گفت:« عراق نیازمند وحدت بیشتری است. باید تلاش­های بیشتری در این زمینه صورت گیرد.»

 

مالکی نیز در پاسخ به اظهارات رایس گفت:« ما مذاکرات گسترده و جدی­­ای را با گروه­های مختلف سیاسی انجام داده­ایم و حتی توافق شده جبهه توافق نیز به کابینه دولت وحدت ملی باز گردد. اوضاع امنیتی عراق بسیار بهبود یافته که این پیشرفت کاملا مشهود است.»

 

وی حتی در بیانیه­ای گفت:« احزاب سیاسی دیگر نیز رغبت خود را برای شرکت در دولت ابزار داشته­اند و بزودی شاهد تحرک سیاسی دیگر احزاب نیز خواهیم بود.»

 

رایس قبل از رسیدن به بغداد در ایرلند توقف کوتاهی داشت. وی در آنجا در گفت و گو با خبرنگاران از کشورهای عربی خاورمیانه خواست به تعهدات خود در قبال عراق پایبند باشد و سفارت­خانه­های خود را در بغداد بازگشایی کنند.

 

رایس از تحرکات سیاسی کنونی دولت عراق ابراز رضایت و خشنودی کرد و گفت:« ایالات متحده آمریکا از فعالیت­های مثبت دولت عراق حمایت می­کند.»

 

وی همچنین از سیاست­های دولت عراق در مبارزه با گروه­های خارج از قانون حمایت کرد و پس از مذاکرات خود با رئیس جمهوری عراق با شرکت در یک کنفرانس خبری گفت:« هدف از سفر به عراق تایید سنیان و کردها برای حضور پررنگ در کابینه نوری مالکی که اکثریت آن را شیعیان تشکیل می­دهند، است.»

 

وی در ادامه افزود:« ما اکنون از مرحله فرصت­ها عبور می­کنیم. این فرصت­ها از قبل تصمیم­های شجاعانه نخست­وزیر عراق و رهبران هم­پیمان عراقی حاصل شده است.»

 

رایس همچنین گفت:« نیروهای عراقی بخوبی و شجاعانه توانستند با شورشیان مبارزه کنند. گرچه هنوز تا رسیدن به آشتی ملی باید گام­های مهمتر دیگری نیز برداشته شود. روند بازسازی عراق هنوز کند است و عملیات زیربنایی هنوز توسعه نیافته است. باید این روند نیز سریعتر شود تا ملت عراق فواید حکومت یکپارچه را احساس کند.»

 

رایس همچنین به نشست امروز خود در بحرین اشاره کرد و گفت:« من به بحرین می­روم تا با مسئولان عالی­رتبه شورای عالی همکاری خلیج فارس، مصر، اردن به همراه عراق دیداری داشته باشم. این نشست بسیار مهم است و من می­خواهم قبل از شرکت در نشست کویت اطلاعات لازم را از کشورهای همسایه عراق و موسسان اتحادیه عرب دریافت کنم.»

 

پیش از این رایس گفته بود:« بنا به اطلاعاتی که بدست آمده، مبارزه ارتش عراق با شبه­نظامیان خارج از قانون توانسته نزدیکی بسیار نژادها و طائفه­های عراقی را به دنبال داشته باشد.»   

 

رایس در منامه  

سفر رایس به بحرین نیز از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. وی در این دیدار با وزیران امور خارجه کشورهای بحرین، مصر، اردن، عراق و اعضای شورای عالی همکاری خلیج فارس دیدار و گفت و گو می­کند.

 

رایس از کشورهای عرب خواسته است که سفارتخانه­های خود را در عراق بازگشایی کنند و مجددا سفیران خود را به بغداد بفرستند.

 

رایس در نشست بحرین به اطلاع وزیران امور خارجه کشورهای عربی رسانده است که رهبران شیعه عراق برای بهبود وضعیت امنیتی کشور و دفاع از آشتی ملی بدون در نظر گرفتن مصالح طایفه­ای نهایت سعی و تلاش خود را به کار گرفته­اند.

 

رایس در این باره گفت:« انصافا دولت عراق به تعهدات خود عمل کرده و اکنون این کشورهای همسایه عراق هستند که باید به تعهدات خود عمل کنند.»

 

رایس همچنین از رهبران سنی کشورهای عرب خواست، بدهی­های عراق را بخشیده یا حداقل آن را کاهش دهند.

 

در همین حال شیخ محمد الصباح، وزیر امور خارجه کویت، اعلام کرد، کشورش آمادگی دارد سفیر خود را به بغداد بازگرداند.

 

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این کار در پی فشارهای آمریکا صورت می­گیرد، گفت:« این تصمیم، تصمیم دولت کویت است و ما هیچ نیازی به این نداریم که کسی به ما یادآوری کند که بازگشایی سفارتمان در عراق از چه اهمیتی برخوردار است.»

 

الصباح در ادامه افزود:« ما منتظریم دولت عراق نیز سفیر خود را در کویت معرفی کند. ما همچنین قصد داریم سفارت تازه­ای را در درون منطقه خضرا خریداری کنیم تا بتوانیم سفارتخانه خود را در آنجا افتتاح کنیم.»

 

پیش از این دولت بحرین اعلام کرده بود، قصد دارد بزودی سفارت خود را در عراق بازگشایی کند. کشورهای مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز اعلام کرده­اند، سفارت­خانه­های خود را در عراق بازگشایی خواهند کرد.

 

در همین حال عمرو موسی، دبیر کل اتحادیه عرب، نیز اعلام کرد:" بزودی یک مسئول بلندپایه به عنوان ریاست دفتر اتحادیه عرب در بغداد به عراق اعزام خواهد شد."

 

وی دلیل این که چرا تاکنون اتحادیه عرب نماینده خود را به عراق ارسال نکرده بوده، گفت:« دلایل این کار عمدتا مسائل امنیتی است و هیچ دلیل سیاسی ندارد.»

 

نشست کویت  

وزیر امور خارجه آمریکا درباره نشست کویت گفت:« به کشورهای عرب همسایه عراق نهایت فشار را خواهم آورد تا برای حمایت از دولت مالکی سفارتخانه­های خود را در بغداد بازگشایی کنند.»

 

وی در ادامه افزود:« در این نشست قطعا به کشورهای حاضر بویژه کشورهای عربی یادآوری خواهم کرد، به تعهدات خود در زمینه­های دیپلماسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که به دولت عراق تعهد آن را داده­اند، پایبند باشند.»

 

رایس همچنین مدعی شد:« کشورهای عرب عراق باید سنیان عراق را حمایت کنند تا نقشی فعالتر در عملیات سیاسی عراق ایفا کنند. آنها باید همچنین حمایت کامل خود را از عراق به عمل آوردند تا بتواند در برابر تاثیرات آزاردهنده ایران مقاومت کند.»

 

از سوی دیگر دولت عراق اعلام کرد، نوری مالکی نخست وزیر عراق قصد دارد در نشست کویت خود شخصا شرکت کند.

 

همچنین گفته می­شود، دولت عراق قصد دارد در نشست کویت بصره را به عنوان پایتخت اقتصادی عراق معرفی کند.

 

بزرگترین رزمایش آمریکا

در همین حال بزرگترین رزمایش چهار کشور عربی و آمریکا در جنوب خلیج فارس از امروز، دوم اردیبهشت، آغاز شد.

 

این رزمایش یکی از بزرگترین رزمایش های آمریکا در خارج از مرزها محسوب می شود. این رزمایش که قرار است دو هفته به طول بیانجامد در آستانه نشست کویت برگزارمی شود.

 

در این رزمایش که عنوان « قاطعیت عقاب های 2008» را بر خود دارد علاوه بر نظامیان آمریکایی، نظامیانی از کشورهای بحرین، کویت، قطر و کشور میزبان یعنی امارات متحده عربی نیز حضور دارند. در عین حال ناظرانی از عربستان، عمان، اردن و مصر نیز در این رزمایش شرکت کرده اند. 

 

نمی توان انجام این رزمایش را با نشست کویت و گردهمایی کشورهای عرب در بحرین با وزیران امور خارجه آمریکا و عراق مرتبط دانست اما به هر صورت هم زمانی آن با نشست کویت کمی تامل برانگیز است. 

 

پیش­بینی­ها از نشست کویت

سفر ناگهانی رایس به عراق سپس به بحرین و دیدارش با همتایان عربش در آن کشور گواهی از آن دارد که نشست امنیتی وزیران امور خارجه عرب درباره عراق با نشست­های مشابه قبلی عراق تفاوت­های شگرفی خواهد داشت.

 

از آنجا که رایس صریحا اعلام کرده به کشورهای عرب همسایه عراق فشار خواهد آورد تا سفارتخانه­های خود را در عراق بازگشایی کنند، از این رو می­توان پیش­بینی کرد، بازگشایی سفارتخانه­های کشورهای عرب در عراق محور گفت و گوها خواهد بود.

 

این موضوع به اندازه­ای برای آمریکایی­ها اهمیت دارد که رایس رسما گفته به کشورهای عرب نهایت فشار را برای تحقق این هدف خواهم آورد. وی حتی گفته منتظرم تا با سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، دیدار کنم و به وی بگویم باید سفارتخانه­شان را در عراق بازگشایی کنند.

 

یکی از دلایل این اصرار همان طور که رایس و سفیران نظامی و سیاسی آمریکا مدعی شده­اند، جلوگیری از نفوذ روز افزون ایران در عراق است.

 

موضوعی که پیش­بینی می­شود در کنفرانس کویت نیز بطور صریح به آن اشاره شود و احتمالا ایران را در برابر خیلی از پرسش­ها قرار دهند. طبیعتا ایران هم پاسخ­هایی برای این پرسش خواهد داشت و ادعاهای آمریکا را رد خواهد کرد.

 

ایران دلایل بسیاری دارد که به همگان نشان دهد که از دولت عراق حمایت می­کند و همواره تلاش کرده عراق را در حل مشکلات امنیتی و سیاسی­اش یاری رساند.

 

تقاضای مذاکره آمریکایی­ها با ایران که تاکنون نیز سه بار پای میز مذاکره نشسته­اند، فعال بودن سفارتش در عراق به رغم بسته بودن بسیار سفارتخانه­های کشورهای جهان، سفر رئیس جمهوری ایران به عراق و اظهارات روز گذشته حسن کاظمی قمی، سفیر ایران در عراق، که حمایت جمهوری اسلامی ایران از عملیات تحت فرماندهی نوری مالکی، نخست وزیر عراق، در مبارزه با گروه­های شبه نظامی را اعلام کرد، دلایلی بر این ادعا است.

 

از این رو می­توان گفت، ممکن است نشست کویت به زور آزمایی ایران و آمریکا برای نشان دادن مقبولیت خود به دیگران نیز تبدیل شود.

 

در کنار این موضوع بخشش بدهی­های عراق از سوی کشورهای عرب دیگر موضوعی است که آمریکا قطعا به آن خواهد پرداخت. افزایش قیمت نفت، تعلق این بدهی­ها به دوران صدام حسین و اوضاع نابه سامان امنیتی و اجتماعی که عراق دچار آن شده عمده دلایلی است که آمریکا برای بخشش یا کاهش بدهی­های عراق مطرح می­کند.

 

به نظر نمی­رسد این موضوع با استقبال چندانی در نشست کویت مواجه شود. کشورهای عربی معتقدند اگر قیمت نفت بالا رفته فواید آن شامل عراق نیز شده، از این رو نمی­توان انتظار داشت که عراق را مستثنا بدانیم.

 

دیگر این که کشور عراق کشور فقیری نیست که بگوییم چون ثروت ندارد، بیاییم برای آن دلسوزی کنیم. آخر این که کشورهای عربی معتقدند تنها ارفاقی که باید برای عراق در نظر گرفت، تعیین جدول زمان­بندی شده برای اعطای بدهی­های عراق به کشورهای عربی است.

 

با این حال باید نشست و دید نشست کویت چگونه خواهد بود. اتفاقات پیرامونی آن خبر از موفقیت­آمیز بودن آن می­دهد. باید دید آیا این پیش­بینی­ها تا پایان نشست نیز ادامه خواهد داشت.