دیدار رییس‌جمهور کره جنوبی و نخست‌وزیر ژاپن
کره شمالی، بهانه‌ای برای گریز از اختلافات تاریخی
لی میونگ‌باک، رییس جمهور کره جنوبی، که اوایل هفته جاری اولین میهمان جرج بوش، همتای آمریکایی‌اش بود، رهسپار ژاپن شد تا با یاسئو فوکودا، نخست‌وزیر ژاپن دیدار و گفت و گو کند. در این دیدار مساله فعالیت‌های هسته‌ای کره شمالی در صدر موضوعات مورد بحث دو طرف قرار داشت.
لی میونگ‌باک، رییس جمهور کره جنوبی که اوایل هفته جاری اولین میهمان کره‌ای کمپ‌دیوید، استراحتگاه ویژه ریاست جمهوری آمریکا بود، پس از دیدار با جرج بوش همتای آمریکایی‌اش رهسپار ژاپن شد تا با یاسئو فوکودا، نخست‌وزیر ژاپن دیدار و گفت و گو کند. در این دیدار همانگونه که از قبل پیش‌بینی می‌شد مساله فعالیت‌های هسته‌ای کره شمالی در صدر موضوعات مورد بحث دو طرف قرار داشت.
کره شمالی که در سال 2006 اولین انفجار هسته‌ای خود را آزمایش کرده و صاحب فن‌آوری موشکی بالستیکی است که از اتحاد جماهیر شوروی سابق به میراث برده است با استفاده از فن‌آوری موشک‌های رودونگ و تائه‌پودونگ تهدیدی عملی برای ژاپن و کره جنوبی محسوب می‌شود. تقریباً سراسر خاک هر دو کشور در برد موشکی پیونگ‌یانگ قرار دارند. از سوی دیگر هر دو کشور به نوعی در دهه‌های اخیر در خط مقدم مبارزه و مقاومت با رژیم کمونیستی کره شمالی قرار داشته‌اند. ژاپن و کره جنوبی در واقع دو کشوری بوده‌اند که رژیم پیونگ‌یانگ از آغاز دهه 1950 در دستگاه تبلیغات خود آن‌ها را به عنوان عمال استکبار جهانی و نوکران ایالات متحده معرفی کرده است.
جنگ داخلی شبه‌جزیره کره بین دولت‌های سئول و پیونگ‌یانگ که در فاصله سال‌های 1950 تا 1953 جریان داشت (و با حمله نظامی کره شمالی آغاز شد) و همچنین پرونده ربودن 16 ژاپنی در فاصله سال‌های 1977 تا 1983 توسط سازمان‌های اطلاعاتی پیونگ‌یانگ از جمله ریشه‌های تاریخی اختلافات سئول و توکیو با پیونگ‌یانگ به شمار می‌رود و به دلیل این سابقه و سو‌ظن تاریخی ژاپن و کره جنوبی همیشه کره شمالی را به مثابه یک تهدید بالقوه جدی تلقی کرده‌اند.
اکنون در حالی که ژاپن همچنان به خاطر مفتوح بودن پرونده ربوده شدگان (به رغم بازگشت شمار معدودی از آن‌ها) و عدم اطلاع یا اطمینان از سرنوشت اکثر آن‌ها همچنان روابط کاملاً تیره‌ای با پیونگ‌یانگ دارد و کمتر از سایر کشورها در سیاست‌های تشویقی برای منصرف کردن پیونگ‌یانگ از برنامه‌های هسته‌ای خود شرکت کرده است، لی، رییس‌جمهور جدید کره جنوبی نیز که از ماه فوریه وارد کاخ آبی ریاست‌جمهوری سئول شده است بر خلاف رو موهیون، سلف خود، با اتخاذ موضع سخت‌تری در برابر پیونگ‌یانگ به سیاست‌های توکیو در این زمینه نزدیک‌تر از قبل شده است.
این نزدیکی سیاست‌ها مساله‌ای بود که در کنفرانسی مطبوعاتی مشترک لی و فوکودا در پایان گفتگوهای سران سیاسی دو کشور بیش از هر چیز مورد تاکید قرار گرفت. فوکودا در این مصاحبه اعلام کرد: «درباره مساله هسته‌ای [کره شمالی] هر دو طرف به این نتیجه رسیدیم که کره شمالی باید هر چه سریعتر وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای خود را به صورت جامع و کامل منتشر کند ... و همچنین موافقت کردیم که کره جنوبی و ژاپن مشترکاً در این زمینه با هم کار کنند.» فوکودا همچنین به الزام همکاری‌های بیشتر واشینگتن، سئول، و توکیو برای مهار فعالیت‌های هسته‌ای پیونگ‌یانگ تاکید کرد.
این سه کشور در کنار کره شمالی و دو کشور چین و روسیه اعضای کنفرانس شش جانبه‌ای را تشکیل می‌دهند که مسئولیت رسیدگی و حل بحران هسته‌ای کره شمالی به عهده آن است. این شورا بر اساس موافقتنامه دور قبلی اجلاس شش جانبه زمانی تشکیل جلسه خواهد داد که تمامی مفاد موافقتنامه پیشین اجرا شده باشد. از این مفاد هنوز مساله انتشار گزارش جامع فعالیت‌های هسته‌ای گذشته و حال پیونگ‌یانگ مورد مناقشه طرفین به ویژه آمریکا و پیونگ‌یانگ است. آمریکا مدعی است که گزارشی که پیونگ‌یانگ بعد از انقضای ضرب‌الاجل تعیین شده تحویل داده کامل نیست و فاقد قسمت‌هایی است که فعالیت‌های کره شمالی برای غنی‌سازی اورانیوم و همچنین انتقال فن‌آوری هسته‌ای به کشورهایی نظیر سوریه را در بر می‌گیرد. پیونگ‌یانگ در عوض تاکید می‌کند که این گزارش کامل است. در حال حاضر ایالات متحده مشغول بررسی آخرین گزارش جامعی است که کره شمالی تحویل داده است.
کره شمالی سلاح‌های هسته‌ای خود را تا امروز با استفاده از پلوتونیوم غنی شده‌ای ساخته است که در تاسیسات یانگ‌بیون تولید می‌شده است. این تاسیسات که از میراث اتحاد جماهیر شوروی سابق برای رژیم کمونیستی پیونگ‌یانگ بود در فاز اول توافقات شش جانبه توسط دولت پیونگ‌یانگ و تحت نظارت بازرسان آژانس انرژی هسته‌ای غیر فعال شدند. پیونگ‌یانگ در برابر این اقدام از کمک‌های بشر دوستانه سئول (که در زمان رو به طور موقت و برای بازه زمانی کوتاهی قطع شده بود) برخوردار شد و علاوه بر آزاد شدن بخشی از دارایی‌های دولت کره شمالی که در بانک‌های ماکائو ضبط شده بودند کمک‌های اقتصادی در قابل محمولات سوختی دریافت کرد. اما آمریکا مدعی است که فعالیت هسته‌ای – نظامی پیونگ‌یانگ تنها محدود به پلوتونیوم نبوده و این کشور طرح موازی برای غنی‌سازی اورانیوم برای کاربردهای نظامی داشته است که از جهان مخفی نگه داشته است. این ادعای آمریکا موجب اخراج اولین گروه بازرسان آژانس انرژی هسته‌ای از کره شمالی در سال 2003 و تعویق دو ساله آغاز مذاکرات چند جانبه شد.
یک روزنامه ژاپنی همزمان با دیدار لی و فوکودا از اختلاف جدیدی در گزارش پیونگ‌یانگ خبر داد و نوشت پیونگ‌یانگ در آخرین سندی که به عنوان گزارش نهایی به ایالات متحده ارائه داده است میزان پولتونیوم غنی شده‌ای را که به صورت ذخیره در اختیار دارد حدود 30 کیلوگرم ذکر کرده است و این در حالی است که تحلیل‌گران و متخصصان آمریکایی با توجه به ظرفیت تاسیسات، مدت زمانی فعالیت و گستردگی فعالیت‌هایشان و همچنین با استناد به گزارش‌های محرمانه میزان پلوتونیوم ذخیره شده کره شمالی را بالغ بر 50 کیلوگرم تخمین زده بودند.
فوکودا شاید با اشاره تلویحی به این مساله در کنرفانس مطبوعاتی مشترک با لی از کره شمالی خواست تا در این زمینه شفاف عمل کند و گفت پاک کردن شبه‌جزیره کره از سلاح‌های هسته‌ای به سود خود کره شمالی است. فوکودا با توجه به تغییر موضع سئول پیش‌بینی کرد که اکنون موقعیت برای تغییر سیاست‌های پیونگ‌یانگ از پیش مساعدتر شده باشد. او گفت: «سیاست‌های کره جنوبی به طور بنیانی مشابه موضعی است که کشور ما در این زمینه اتخاذ کرده است و هر دو کشور موافقت کرده‌اند که که پس از حل معضل هسته‌ای و مشخص شدن سرنوشت اتباع ژاپنی که ربوده شده‌اند کمک‌های اقتصادی به کره شمالی را سربگیرند و روابط دیپلماتیک خود را با پیونگ‌یانگ به حالت عادی بازگردانند.»
لی نیز در تایید سخنان فوکودا گفت:«ما نیز تایید می‌کنیم که کره شمالی هسته‌ای نه فقط تهدیدی برای شبه‌جزیره کره بلکه تهدیدی برای سراسر ناحیه شمال شرق آسیاست و به همین خاطر کانون گفتگوهایمان را بر چگونگی همکاری در قالب کنفرانس شش جانبه برای حل بحران هسته‌ای کره شمالی متمرکز کردیم.»
اما به رغم تمام این گفته‌ها که حاکی از موضع مشترک دو کشور ژاپن و کره جنوبی در تازه‌ترین دیدار سران سیاسی دو کشور است، بسیاری از تحلیل‌گران بر این عقیده‌اند که کره شمالی در واقع بهانه‌ای بوده برای گریز از اختلافات تاریخی که بین کره جنوبی و ژاپن وجود دارد. کره جنوبی به عنوان بخشی از شبه‌جزیره کره از سال 1910 تا پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945 در اشغال نظامی ارتش امپراتوری ژاپن قرار داشت و هنوز خاطرات تاریخی نسل‌هایی از اتباع امروز کره جنوبی حاکی از جنایت‌ها و ستم‌هایی است که ژاپنی‌ها منشا آن بوده‌اند.
لی در کنفرانس خبری مشترک با نخست‌وزیر ژاپن به اشاره‌ای به این مشکلات گفت: «وقتی به روابط کره و ژاپن فکر می‌کنیم بی‌تردید نمی‌توانیم آن چه را که در گذشته رخ داده فراموش کنیم اما از سویی دیگر نباید بگذاریم که گذشته مانع حرکت ما به سوی آینده شود.»
لی و فوکودا طی این دیدار بر سر گسترش روابط فرهنگی بین دو ملت از طریق سیاست‌هایی مانند افزایش تبادل دانشجو و تعطیلات فرهنگی مشترک به توافق رسیدند که شاید در حقیقت تمهیدی بوده در جهت زدودن خاطرات تیره تاریخی از ذهن مردم دو کشور و به ویژه کره‌ای‌ها. رییس‌جمهور کره جنوبی همچنین در این دیدار خواستار از سرگیری دیدارهای سالانه سران دو کشور شد که از سال 2004 با سیاست‌های افراطی جونیچیرو کوئیزومی، نخست‌وزیر وقت ژاپن و واکنش تند رو مو هیون، سلف لی، قطع شده بود. کوئیزومی در این سال با دیدار از معبدی شینتو در توکیو که به ارواح کشته شدگان جنگ جهانی دوم اختصاص دارد نه تنها خشم کره‌ای‌ها را برانگیخت بلکه بسیاری از کشورهای دیگر را نیز متاثر کرد. در فهرست افرادی که این معبد به آرامش ارواح آن‌ها اختصاص داده شده است نام چند تن از جنایتکاران جنگی ژاپنی به چشم می‌خورد که در پایان جنگ محاکمه شدند. سیاست‌های افراطی وطن‌پرستانه کوئیزومی به طبع واکنش تند رو را که شخصیتی چپ‌گرا بود به دنبال داشت. لی از حزب راستگرای «حزب بزرگ ناسیونال» کره جنوبی اولین رییس‌جمهور کره جنوبی به شمار می‌رود که از آن زمان تا کنون (و به رغم دوران نخست‌وزیری شینزو آبه) به توکیو سفر می‌کند.
لی همچنین در این سفر اعلام کرد سئول آماده استقبال آکیهیتو، امپراتور ژاپن است. در صورتی که او بتواند احساسات ناسیونالیستی کره‌ای‌ها را مهار کند (به رغم این که در دیدگاه‌های حزبی خود یک ناسیونالیست است) و پذیرای آکیهیتو شود، آکیهیتوی 75 ساله اولین امپراتور ژاپن خواهد بود که پس از پایان اشغال شبه‌جزیره کره و استقلال آن در سال 1945 تا کنون به این مستعمره سابق ژاپن سفر می‌کند.
نظر شما :