تعجیل در رابطه با مصر نه عزت،نه حکمت و نه مصلحت

دیپلماسی ایرانی: آیا جریان اخوان المسلمین مصر را دچار تحولات سیاسی شگرف می کند یا چاره ای نخواهد داشت جز قدم زدن در همان مسیر قدیمی و یارگیری های سنتی؟ حسنی مبارک بر روی تخت بیمارستان حتی نمی تواند در خصوص محل درمان خود تصمیم گیری کرده یا برای انتقال به زندان مقاومت کند اما آنچه که در سه دهه سلطه او در دنیای سیاست مصر تبدیل به سنت شد همچنان قربانی های خود را پس از انقلاب میدان تحریر می گیرد.شورای نظامی مصر بر اریکه قدرت نشسته و ژنرال طنطاوی با یونیفورم نظامی با مهمان های خارجی متمایل به ارتباط گیری با مصر به اصلاح جدید از جمله هیات های امریکایی دیدار می کند. مصر هنوز رنگ آرامش را به خود ندیده و تنها چهره دیکتاتور از مردی کل و شلوار پوش به نظامیون تغییر کرده است. نقش اخوان در این روزهای مصر بسیار طلایی است. اخوان اخیرا خواهان تشکیل دولت ملی و کناره گیری شورای نظامی شده است. این گردش بدان معناست که اخوانی که بیشترین کرسی ها را در نخستین انتخابات پس از مبارک تصاحب کرد دیگر برابر با وزن خود در عرصه سیاسی نقش آفرینی می کند. دیپلماسی ایرانی با سیدهادی خسروشاهی، رئیس سابق دفتر سیاسی ایران در مصر درباره آینده انتخابات مصر و اخوان‌المسلین در مصر گفتگویی داشت که در زیر می‌خوانید:

آیا خبرهای رسیده مبنی بر درخواست اخوان در خصوص تشکیل دولت ملی به معنای فاصله گرفتن این جریان از شورای نظامی است که تا پیش از این کما و بیش با اخوانی‌ها مشکل خاصی نداشت و نوعی تعامل سیاسی را با این جریان تجربه می کرد؟

اخوان‌المسلین تمایلی برسرکار بودن ژنرال‌ها ندارد، اما شرایط مصر به نحوی است که یا باید انقلاب خونینی راه بیفتد که ژنرال‌ها را کنار بگذارند و مجددا قتل‌عامی شود، یا مردم مماشات کنند تا دوره‌ای که انتخابات ریاست جمهوری تا دو سه ماه دیگربرگزارشود. پس از این انتخابات این افراد یا به پادگان‌ها بازمی‌گردند و یا اکثر آنها به دلیل آنکه سن بالایی دارند، بازنشسته خواهند شد، چراکه تمامی این ژنرال‌ها سالخوردگان دوران حسنی مبارک هستند، از جمله آقای طنطاوی که همیشه دست راست آقای مبارک و مطیع وی بود. در نتیجه تازمانی‌که این ژنرال‌ها بر سر کار هستند، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی درباره اوضاع مصر و یا روابط آنها با ایران کرد، به دلیل آنکه همین ژنرال‌ها هستند که قدرت را در دست دارند.
 

آیا پیروزی جریان های اسلام گرا در انتخابات اولیه در مصر دست اخوان را برای مانورهای سیاسی بیشتر باز کرده و اگر اینطور است پیش بینی شما از حرکت های آتی اخوان چیست؟

قاعدتا همینطور است. این پیروزی نشان داد که اخوان‌المسلین علیرغم هشتاد سال سرکوب و کشتار از دوره سرهنگ عبدالناصر تا دوره حسنی مبارک همچنان سازمان‌یافته‌ترین حزب در مصر است. در همان دوران انتخابات برخی از تحلیل‌گران بر این باور بودند که اخوانی‌ها تنها ده درصد رای خواهند آورد، اما من در همان زمان نیز معتقد بودم که آنها اگر بخواهند 80 درصد آراء را بدست خواهد آورد. اما اخوان‌المسلمین تمایل نداشتند همانند الجزایر باشند که دو جریان پیروزی جبهه نجات اسلامی به رهبری آقای عباس مدنی در انتخابات پیروز شده اما در نهایت ژنرال‌های فرانکوفیل الجزایر سرکوب شدند. همانند چنین مسایلی در مصر هم تکرار می‌شد، به ویژه‌ آنکه هنوز نفوذ امریکا در منطقه وجود دارد، یعنی این نفوذ در منطقه عربی بر کسانی  همچون شاه اردن، آل قطر و آل سعود و دیگران ادامه دارد.

در نتیجه اخوان‌المسلمین هم احتیاط کرد و نخواست به پیروزی تظاهر کند و نتیجه هم نشان داد که آنها می توانستند پیروز باشند.

دو حزب اسلامی در مصر را پیروز اصلی می‌دانند که گروه دوم نیز سلفی‌ها هستند. همانطور که به یاد دارید در انتخابات 48 درصد اخوانی‌ها و 25 درصد دیگر نیز سلفی‌ها آراء مردم را به خود اختصاص دادند. باقی آراء به حزب وفد و حزب تجمع الیساری(چپگراها) و احزاب سکولاری که در مصر بوده و هستند، تعلق داشت. در نهایت باید گفت اخوان محبوبیت خوبی بدست آورده است.   

اخوا‌ان المسلین به آن اندازه سعه صدر دارند که معاون دوم حزب ‌الحریة و العدالة که حزب اصلی آنهاست، مسیحی (قبطی) است. بنابراین اخوان به این شیوه عمل نمی‌کند که اگر حزب اسلامی است، مسیحی به میان خود راه ندهند.
 

با توجه به سفر مقام های امریکایی به مصر در چند روز گذشته آیا قاهره پس از مبارک نزدیکی به واشنگتن را دوباره تجربه می کند؟

تجربه نمی‌کند، بلکه ادامه می‌دهد. مقام‌های امریکایی که امروز به این کشور سفر می‌کنند همان افرادی هستند که در گذشته به مبارک دستور می‌دادند و امروز هم به ژنرال‌ها دیکته می‌کنند. تا زمانی‌که دولت وحدت ملی تشکیل نشود این روند ادامه خواهد داشت. امریکا تهدید می‌کند که کمک نظامی حدود یک میلیاردی خود را قطع خواهد کرد. اما نفوذ آنها همچنان وجود دارد.
 

یعنی رابطه با امریکایی‌ها تفاوتی نکرده است؟

خیر، تمامی این افراد همچون احمد شبیع که در دوران مبارک هم وزیر بوده است. یعنی ایادی رژیم همچنان بر سرجای خود تکیه زدند. در ظاهر مبارک و حبیب‌ العدلی و چند نفر دیگر رفته اند. همانند دوران شاه که آقای هویدا و نصیری را گرفتند تا نشان دهند تغییرات و اصلاحاتی انجام دادند، در حالیکه اینگونه نبود. انشالله که دولت وحدت ملی تشکیل شود و ژنرال‌ها هم به پادگان‌ها برگردند.
 

نخست وزیر رژیم صهیونیستی نسبت به لغو معاهده کمپ دیوید هشدار داده است آیا امکان حرکت اخوان و سلفی های راه یافته به پارلمان در مسیر لغو این معاهده وجود دارد؟

از ابتدا مردم مصر این معاهده را قبول نداشته‌اند، این حاکمیت مصر بود که به زور چنین قراردادی را امضاء و اجراء کرد. این معاهده درنهایت به ضرر مردم مصر بود، چراکه طبق آن  مصر نمی‌تواند در صحرای سینا نیروی نظامی داشته باشد. به عبارت دیگر حاکمیت مستقلی است که نمی تواند در کشور خود نیروی نظامی داشته باشد و شرایط دیگری که  ذلت‌آور بود. بنابراین از ابتدا اخوان‌المسلمین هم چنین معاهده‌ای را قبول نداشت، امروز هم اخوانی‌ها و هم سلفی‌ها به دلیل آنکه می‌دانند سرکوب خواهند شد، این مساله را به مجلس واگذار کردند. مجلس نیز این مساله را قطعا تصویب نخواهد کرد. شرایط کشورها را با توجه به زمان و مکان باید سنجید، اولا همه ملت‌ها همانند ایرانی‌ها انقلابی نیستند و ثانیا رهبری همانند امام خمینی ندارند، در نتیجه اختلاف آراء و افکار در این کشور بسیار زیاد است و نمی‌توانند فشار آورند که فورا معاهده کمپ دیوید لغو شود، اما به طور یقین به تدریج لغو خواهد شد،چراکه مورد قبول مردم مصر نیست. این مساله هم که اعلام شده اخوان‌المسلمین قبول کردند، صحیح نیست.آنها تنها گفته‌اند که رای مجلس هرچه باشد قبول خواهند داشت.
 

آینده سیاسی اخوان‌المسلمین را با توجه به اینکه اعلام کرده‌اند برای انتخابات ریاست جمهوری فردی را معرفی نخواهند کرد، چگونه پیش‌بینی می کنید و در نتیجه آینده انتخابات و کاندیداها در مصر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آینده اخوان در انتخابات ریاست جمهوری نیز همانند انتخابات مجلس خواهد بود که کاندیدا معرفی نمی‌کنند و اعلام کرده‌اند مردم هر فردی را قبول داشتند ما هم  از او پشتیبانی خواهیم کرد. کسانی که خود را کاندیدا معرفی کردند جزو مکتب ‌الارشاد اخوان بودند، از جمله، دکتر محمد العوا و دیگران که سابقه اخوانی‌گری دارند،‌اما به ظاهر از نظر سازمانی امروزه اخوانی نیستند.

اگر افراد دیگری هم قصد شرکت در انتخابات را داشته باشند از چهره اخوان‌المسلمین استفاده خواهند کرد. به عنوان مثال البرادعی چند بار اعلام کرده است که با اخوانی ها همکاری خواهدکرد که البته آنها از البرادعی پشتیبانی نکردند، چراکه وجهه خوبی در مصر نداشته و سابقه‌ خاصی هم ندارد، جز اینکه پنجاه سال خارج از مصر بوده و امروز با شعار انا شریک آمده است. سابقه‌ البرادعی در خصوص انرژی هسته‌ای ایران هم که روشن است، وی هر اخلالی بود به نفع غرب انجام داد و در نهایت هم جایزه صلح نوبل گرفت و امروز هم کاندیدا شده است. به باور من البرادعی رای نخواهد آورد.

در نتیجه باید گفت آنها منتظر هستند تا شرایط چگونه خواهد شد و قصد ندارند تا فردی را اعلام کنند تا توطئه‌های دشمن ادامه پیدا کند و سرکوب شود. چراکه در تجربه الجزایر و تونس هم شاهد بودیم که رییس جمهور و رییس مجلس آنها سکولار است و تنها نخست‌وزیر آنها برای حزب النهضت و آقای راشد الغنوشی است. در مصر هم باید منتظر باشیم تا انتخابات برگزار شود.
 

ممکن است آقای عمر سلیمان که معاون حسنی مبارک بود به کرسی قدرت بازگردد؟

خیر، عمر سیلمان تمامی عملیات‌های ضدمردمی را هدایت می‌کرد و رئیس سازمان امنیت بود که تمامی سرکوب‌ها به عهده این افراد بوده است. عمرسلیمان هم زمینه‌ای برای به قدرت رسیدن دوباره نخواهد داشت. گفته می‌شود که وی هم اکنون مشاور شاه عربستان شده است.
 

روابط ایران را با مصر پس از این انقلاب چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اگر رابطه ایران و مصر بهبود پیدا کند، نیروی 350 میلیون نفری در منطقه می‌تواند کارساز و راه‌گشا باشد.عجله‌ برخی از افراد برای برقراری روابط با مصر به نظر می رسد نه عزت، نه حکمت و نه به مصلحت است. باید اجازه داده شود که حکومت و دولت در مصر تشکیل شود، اولین گروهی که اقدام به ایجاد رابطه با ایران خواهد کرد، اخوانی‌ها هستند. در نتیجه به مسئولان پیشنهاد می‌شود که در این زمنیه حکمت و مصلحت را رعایت کنند، سی سال صبر کردند، این مدت هم صبوری کنند.  

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14