بندر به توصیه امریکایی‌ها رئیس سازمان امنیت شد؟
مردی برای جبران شکست‌ها
بندر چهره عادی‌ای نزد شاهزادگان عربستانی محسوب نمی‌شود. وی فردی است که روابط بسیار نزدیکی با امریکایی‌ها داشته و بیش از 23 سال سفیر عربستان در امریکا بوده است، یعنی از سال 1983 تا 2005. این دوران از آن بابت مهم است که وی در طول این دوره شاهد تحولات بزرگی در عرصه سیاست بین الملل بود که عربستان در تمامی آنها نقشی موثر و مهم داشته است. در طول این مدت جنگ‌های خلیج فارس اول و دوم یعنی جنگ ایران و عراق و حمله رژیم بعث به کویت رخ داد، همچنین حملات 11 سپتامبر، حمله غرب به افغانستان و حمله امریکا به عراق رخ دادند که در تمامی آنها بندر سردمدار اداره امور کشورش در عرصه دیپلماتیک بود. به ویژه روابط بسیار نزدیکی با بازهای امریکایی از جمله خاندان جورج بوش، رئیس جمهوری سابق امریکا و دیک چنی، معاون سابق رئیس جمهوری این کشور داشته است. دوران حضور او در سفارت عربستان در امریکا از نگاه بسیاری از تحلیلگران نقطه عطفی در روابط امریکا و عربستان محسوب می‌شود. زمانی که بندر بن سلطان توانست روابط نزدیکی با لابی صهیونیست‌های امریکا، آیپک برقرار کند و رابط آنها با ریاض شود.
باب وودود، نویسنده امریکایی درباره میزان اهمیت و نفوذ او می‌گوید: «هنگامی که در سال 2003 جورج بوش تصمیم به حمله به عراق را گرفت، وی از کاولین پاول، وزیر امور خارجه وقت خود خواست که به اطلاع بندر برساند که امریکا طرح حمله به عراق را نهایی کرده و قصد حمله دارد. همچنین برای اعلام پایان جنگ در لبنان و وساطت در حل بحران لاکربی در سال 1989 بندر از چهره‌های کلیدی این دو واقعه بزرگ تاریخی بود.»
بندر همچنین سابقه ریاست بر شورای امنیت ملی عربستان و سازمان امنیت را نیز داشته است. رابرت گوردن، سفیر سابق امریکا در ریاض در این باره می‌گوید: «وقتی که ریاست شورای امنیت ملی کشورش را بر عهده گرفت به سرعت توانست حساسیت‌های دستگاه امنیتی را درک کرده و به طور شگفت‌آوری در مسائل امنیتی متبحر شود. وی در بسیاری از مسائل امنیتی عربستان طی 10 سال گذشته به طور مستقیم دخالت داشته است.»
وی همچنین می‌گوید: «من از نزدیک با امیر بندر کار کرده‌ام، انتخاب او به عنوان رئیس سازمان امنیت و دبیر شورای عالی امنیت ملی عربستان باعث تقویت روابط واشنگتن با ریاض خواهد شد و حتی پیش‌بینی می‌کنم که روابط واشنگتن با دیگر هم‌پیمانان عرب خود به کمک عربستان تقویت شود.»
جمال خاشقجی، تحلیلگر عربستانی و از افراد نزدیک به خاندان سلطنتی نیز در این باره می‌گوید: «نزد خاندان سلطنتی عربستان این نیاز به شدت احساس می‌شود که کشور نیاز به یک دستگاه امنیتی قدرتمند دارد، برای همین بندر را برای ریاست سازمان امنیت انتخاب کرده‌اند چرا که وی سابقه‌ای طولانی در مسائل امنیتی دارد.»
وی در ادامه می‌افزاید: «عربستان شاهد خاورمیانه جدیدی است که در صورت کناره‌گیری بشار اسد از قدرت در سوریه دگرگونی‌های بیشتری را نیز به روی خود خواهد دید. برای همین آنها از آینده به شدت نگرانند به خصوص درباره اردن و لبنان به شدت احساس نگرانی می‌کنند.»
روزنامه وال استریت ژورنال اخیرا گزارش داده بود که مقرن بن عبدالعزیز، رئیس سابق سازمان امنیت عربستان پشت درهای بسته مورد انتقاد شدید دیپلمات‌ها قرار گرفته بود. وی همچنین از سوی مقام‌های عربستانی متهم به ناتوانی در اداره امور نهاد امنیتی کشور شده بود. اما انتخاب بندر به جای مقرن نشان می‌دهد که عربستان تمایل بسیار دارد که نقشی اثرگذارتر در تحولات منطقه و خاورمیانه ایفا کند، به ویژه در سوریه که عربستانی‌ها احساس می‌کنند از سرعت تحولات جاری در آن عقب مانده‌اند.
عبدالله الشمری، کارشناس عربستانی مسائل سیاسی در این باره می‌گوید: «در این لحظه‌های حساس در عرصه سیاست خارجی عربستان ما نیاز به فردی مثل بندر بن سلطان داریم. مردی که برای لحظات آتشین تربیت شده باشد. در این لحظات حساس است که چنین مردی می‌تواند با لحظات آشتین رو در رو شود.»
وی همچنین به روابط نزدیک بندر با امریکا اشاره می‌کند و می‌گوید: «به یاد بیاورید در دهه هشتاد که امریکا و عربستان چگونه علیه اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان با یکدیگر همکاری می‌کردند. الآن مشابه همان وضعیت در سوریه پیش آمده است. در آن‌جا نیز هد دوی آنها با روسیه مواجهند که با هر گونه تحرکی علیه اسد مخالفت می‌کند.»
مایکل استیونز، تحلیلگر مسائل سیاسی در مرکز خدمات مالکیت متحده در قطر نیز می‌گوید: «اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی عامل اصلی نزدیکی روابط بندر با چینی‌ها بود. آنها اگر می‌خواهند در سوریه نیز اوضاع را به نفع خود تغییر داده و طرح‌های جدید و کارامد ارائه دهند، می‌توانند از بندر استفاده کنند.»
وی همچنین می‌گوید که سازمان امنیت عربستان سازمان سنتی‌ای است که نمی‌تواند به راحتی اهداف سیاست خارجی‌اش را پیش ببرد.
درباره ضعف سازمان امنیتی در زمان ریاست امیر مقرن، یک منبع آگاه از درون خاندان سلطنتی عربستان که این روزها با عنوان مجتهد در حال افشای اسرار و اتفاقات جاری در درون خانواده سلطنتی در تویتر است، می‌گوید: «دستگاه امنیتی عربستان در مصر، عراق، ایران و حتی قضایای ساده حکومتی مثل امور مرتبط با خانواده سلطنتی شکست خورده است. گزارشی به دست پادشاه رسیده که نشان می‌دهد افراد نظامی و غیر نظامی‌ای در نهادهای امنیتی به کار گرفته شده‌اند که مقرن هیچ آگاهی و شناختی از آنها ندارد. مقرن فقط با زنها و مشروبات الکلی سرگرم است. گفته می‌شود او به طور کامل امور سازمان امنیت را به رئیس دفتر خود، الحواس سپرده است، آن قدر به او اختیارات داده که حتی اختیاراتش از صلاحیت‌های عبدالعزیز بن بندر نیز بیشتر شده است. جایگاه عبدالعزیز تا آن اندازه ضعیف شده که نمی‌تواند به طرف‌های دیگر دستوری صادر کند مگر از طریق الحواس که خود را همه جا فردی غیر وابسته به آل سعود معرفی می‌کند.»
همچنین به گفته مجتهد اطلاعات به دست آمده حاکی از آن است که کارکنان سازمان امنیت از بسیاری از مزایا و حقوق خود که در زمان امیر نایف به آنها داده می‌شد، محروم مانده‌اند. یکی از این افراد می‌گوید: «ترکی فیصل آدم جدی و میهن پرستی بود اگر چه اموال زیادی را دزدید، نواف هم کریم بود و از لحاظ مادی خیلی به کارکنان می‌رسید اما مقرن نه کریم بود، نه جدی و نه میهن‌پرست.»
گفته می‌شود سفرهای اخیر مقام‌های ارشد امریکایی از جمله دیوید پترائوس، رئیس سازمان امنیت امریکا، سی‌آی‌ای به عربستان نقش به سزایی در تغییرات ایجاد شده داشته است. اخیرا تصاویر بسیاری در رسانه‌های عربستان از بندر با مقام‌های امریکایی منتشر شده بود که برخی از تحلیلگران در تحلیل این عکس‌ها می‌گویند که این نشان می‌دهد امریکایی‌ها تا چه اندازه به بندر تمایل داشته و به او اعتماد دارند. همچنین گفته می‌شود که انتصاب بندر نشان از آغاز تغییرات جدید در حکومت عربستان است.
نظر شما :