آمادگی کویت برای میانجیگری میان تهران و ریاض

«ما هم با همسایگان و هم غیر همسایگانمان در جهان، روز به روز روابطمان بهتر می شود و تحول خوبی را با همسایگان در زمینه اقتصادی و سیاسی شاهد خواهیم بود.» این شاه بیت سخنان رئیس جمهوری ایران در برنامه گفت وگوی تلویزیونی با مردم درخصوص رویکرد سیاست خارجی دولت یازدهم است که از زمان استقرار در تابستان 92 تاکنون توانسته است به بهبود و تقویت مناسبات خارجی کمک کند.

به گزارش دنیای اقتصاد، تاکید ویژه حسن روحانی بر روابط با همسایگان به ویژه روابط با عربستان سعودی موضوعی است که به زعم ناظران و تحلیلگران سیاسی، می تواند در بحبوحه تحولات خاورمیانه، ضمن تقویت روابط دوجانبه به تقویت جبهه منطقه ای به عنوان بازوی دیپلماسی هسته ای ایران نیز کمک شایانی کند.  بنابراین در این مدت شاهد بودیم که برخی پایتخت های منطقه آمادگی خود را برای میانجیگری در روابط تهران- ریاض اعلام کردند و برخی رسانه های خارجی نیز از رایزنی ها و گفت و گوهای سری طرفین خبر دادند و گفتند که باراک اوباما، رئیس جمهوری طی سفر اخیر خود به ریاض، سعودی ها را به گفت وگو با تهران تشویق کرده است و پس از آن گفت وگوهایی میان یوسف الادریسی رئیس جدید اطلاعات عربستان و همچنین غرمان الشهری سفیر جدید این کشور در تهران با مقامات ایرانی صورت گرفته است. موضوعی که دو طرف نه آن را رد و نه تایید کردند.

در این میان به نظر می رسد که همچنان مقامات سعودی آمادگی لازم برای گفت و گوهای دوجانبه را نداشته باشند. موضوعی که روحانی در گفت وگوی خود به آن اشاره کرد و گفت: «مانعی برای روابط از سوی ایران وجود ندارد و مشکل آنها در ارتباط با منطقه است که امیدواریم آنها شرایط منطقه را درک کرده و بدانند که راه حل مسائل منطقه، برادری، صلح، امنیت و مقابله با تروریسم است؛ در این صورت مشکلی برای روابط نخواهیم داشت.»

در مقابل، اما برخلاف آماده نبودن مقامات ریاض برای تن دادن به گفت و گوهای دوجانبه، اعلام آمادگی مقامات عربی منطقه برای میانجیگری میان ایران و عربستان در ماه های اخیر موضوعی است که نشان از تمایل دیگر همسایگان به نزدیک شدن روابط تهران و ریاض به عنوان دو قدرت تاثیرگذار در منطقه و جهان اسلام است؛ از اعلام آمادگی مسقط تا آمادگی وزیر امور خارجه کویت برای میانجیگری میان تهران و ریاض.

در همین ارتباط و در جدیدترین تحول، شیخ صباح الخالد وزیر امور خارجه کویت در همایش رسانه های عربی در کویت درباره میانجیگری این کشور بین تهران و ریاض گفت: «ما هر آنچه را که موجب نزدیکی میان کشورهای منطقه و از بین رفتن اختلافات میان آنها شود، انجام می دهیم. همچنین هر زمان که شرایط مهیا شود، ما هم آماده ایم.»

بنابر گزارش روزنامه کویتی الانباء، شیخ خالد درباره مذاکرات ایران با کشورهای 1+5 نیز گفت که امید است جامعه جهانی به توافق نهایی دست یابد به ویژه اینکه با وجود بحران هایی که در منطقه از مدت ها پیش آغاز شده، زمان آن رسیده که منطقه به ثبات برسد.

شیخ صباح افزود: «ایران دولت مهم و بزرگی در منطقه است که منافعی در منطقه دارد و ما منافع و این نقش آن را به رسمیت می شناسیم، اما ما هم منافعی در این منطقه داریم و ایران باید به این منافع احترام بگذارد و بین ما تفاهم برقرار باشد.»

ریاض: تهران به کشورهای منطقه اطمینان خاطر دهد
اگرچه مقامات ریاض همچنان برخی ملاحظات را برای برقراری تماس های علنی با تهران دارند، اما هراز گاهی می توان برخی نشانه های مثبت را در اظهارات مقامات این کشور رصد کرد. در این ارتباط نماینده و سفیر عربستان در سازمان ملل با انتقاد از رژیم صهیونیستی اعلام کرد که رژیم صهیونیستی عامل ناکامی تلاش های بین المللی در عاری سازی منطقه خاورمیانه از سلاح های هسته ای و سلاح های کشتار جمعی است.

خبرگزاری رسمی عربستان به نقل از عبدالله المعلمی نماینده عربستان از ایران خواست تا درباره مسالمت آمیز بودن برنامه هسته ای اش و عمل به معیارهای ایمنی و سلامت هسته ای به واسطه اجازه به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی جهت بازرسی از تاسیسات هسته ای ایران، به کشورهای منطقه و جامعه جهانی اطمینان خاطر دهد.

گفت وگوهای سری ایران و عربستان در عمان
از سوی دیگر برخی رسانه های بین المللی مدعی شده اند، مقامات ایران و عربستان در عمان گفت وگوهایی مخفیانه داشته اند. برخی رسانه های بین المللی، از جمله المانیتور از گفت وگوهای مخفیانه بین مقامات عربستان و ایران در عمان خبر می دهند. این رسانه ها مدعی شده اند احتمال دارد حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران به زودی به عربستان سعودی دعوت شود.

روابط ایران و عربستان سعودی در مسیر بهبود؟
در چند دهه اخیر همواره این نکته مورد اشاره تحلیلگران اوضاع خاورمیانه بوده که ماهیت روابط ایران و عربستان سعودی به عنوان دو کشور مهم و تاثیرگذار، یکی از مهم ترین عناصر تعیین کننده ساختار سیاسی و امنیتی این منطقه به شمار می رود.

در همین راستا، روزنامه لبنانی السفیر به تحلیل وضعیت جاری روابط این دو کشور پرداخته و بهبود روابط میان آنها را روندی اجتناب ناپذیر دانسته است. روزنامه لبنانی «السفیر» در مطلب خود اشاره می کند که از دید عربستان سعودی، توافق ایران و آمریکا بر سر موضوع هسته ای، راه را برای برداشته شدن تحریم های اقتصادی موجود علیه ایران هموار کرده و دست ایران را در منطقه باز خواهد کرد.

از سوی دیگر، این توافق راه را برای قدرت گرفتن «میانه رو» ها در ایران هموار خواهد کرد. به ویژه که پیش از این، بسیاری از مشکلات عربستان سعودی با ایران، در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی حل و فصل شد و در دوره ریاست جمهوری خاتمی نیز دو طرف توانستند در مجموعه ای از موضوعات به تفاهم برسند.

در همین راستا، کاهش تنش های منطقه ای، یکی از راه هایی است که می تواند چنین زمینه ای برای ایران فراهم کند. در اوضاع کنونی، عربستان سعودی با مساله تحولات قدرت در داخل و در سطح منطقه نیز با چالش های مهمی روبه رو است و در عرصه بین المللی، مساله اصلی عربستان با آمریکا است. این مجموعه مسائل، همکاری عربستان با ایران را ضروری ساخته است.

البته باید اشاره کرد، هیچ کس انتظار ندارد سردی موجود میان ایران و عربستان یک شبه گرم شده و روابط دو کشور حالی دوستانه پیدا کند؛ در این چارچوب، به نظر می رسد که شیوه حل و فصل بحران سوریه، کلید تنش زدایی در روابط ایران و عربستان باشد، به توافق رسیدن دو کشور بر سر شیوه حل و فصل بحران سوریه، می تواند راه را برای حل اختلافات آنها در دیگر بخش های منطقه نیز هموار کند.