اتفاقی که دو طرف از آن سود بردند
اهداف بازی هوشمندانه نتانیاهو از سفر به عمان
نویسنده: اکبر قاسمی، سفیر سابق ایران در اوکراین و رئیس اسبق دفتر حفاظت منافع ایران در مصر
دیپلماسی ایرانی: برای شناخت و فهم درست انگیزه هاو نتایج سفر ناگهانی نتانیاهو به مسقط، باید واکاوی دقیقتری از اهداف واقعی نتانیاهو در لایه های چندگانه و آثار مورد نظر آن را در این حرکت ناگهانی برآورد و ترسیم کرد.
ذیلا اهداف او را از این بازی احصا خواهیم کرد:
اول
- نتانیاهو در شرایطی، بازی هوشمندانه سفر به مسقط را رونمایی کرد که تل آویو در چندین میدان درحال بازی چندگانه بوده است. ویژگی اصلی این بازیها این بوده که جوهره توافقات شکل گرفته قبلی که از کنفرانس مادرید تا توافق اسلو شکل گرفته بود و متاثر از بیداری عربی (دربازه زمانی بین ۱۹۹۰تا ۲۰۱۲) قضیه فلسطین را دچار فلجی شدید کرده بود و در دوره ترامپ، استخوان بندی و ساختارهای آنها را دچار دگرگونی اساسی به نفع حاکمیت عبری مورد نظر او شکل داده بود و عملا از محتوی واقعی، تهی ساخته بود با این بازی وارد فضای جدید عادی سازی و به سمت میانجگیری های نوینی سوق داد.
دوم
بازی نتانیاهو را می توان میدان دادن به میانجگیران جدید و جایگزین ساختن آنها با میانجگیران بزرگتر که هر کدام در یک صف بوده تا طرح ها و پروژه های مصالحه خود برای در دستور قرار دادن، اولویت بخشیده و نقشی را برای میانجی گری خود در این بحران اثر بخش در عرصه بین المللی را رونمایی کنند، دانست.
سوم
نتانیاهو با روکردن یک برگ و یک حرکت جدید، در ارتباط با یکی از کهنه ترین منازعات بین المللی که بازیگران فعال بین المللی و منطقه ای همچون امریکا، فرانسه، روسیه و یا درسطح منطقه ای مصر و اردن که هر کدام برای گشودن جاپای خود طراحی هایی داشته اند را با این حرکت جدید، همچنان با بازی تاخیری و آنچه سیاست رویکردهای انفرادی و جداگانه اسرائیلی خوانده می شود، و رویکرد بازی روانی و شکلی با اعراب بوده را به نفع بازیگران جدید وسوسه کند و نهایتا اهداف واقعی خودکه همان حاکمیت بخشیدن به قوانین عبری و نژادپرستانه تل آویو است را به پیش ببرد.
چهارم
نتانیاهو با فعال سازی حضور آشکار اشکال متنوعی از هئیت ها در محیط کشورهای عربی خلیج فارس در عمان، امارات و قطر هرکدام با شگردهای مختلفی درقالب مسابقات بین المللی، زمینه های عملی ساختن عادی سازی مراودات و روابط با موسسات دولتی این کشورها را که تاپیش از آن، در جوی پلیسی و پرهزینه و سختگیرانه نیز امکان مراوده با آنها میسر نبوده را به تدریج و به آرامی، شکلی طبیعی و بدون مخاطره آمیز به آن بدهد.
پنجم
درحالی که طرح جرد کوشنر و محمد سلمان به کارپردازی گرینبلات در قضیه فلسطین و اسرائیل، دچار موانع سخت و شکاف عمیق شده، از طریق رو کردن بازی جدید باعمان، وارد ساختن یک میانجیگر جدید و تازه نفس و فعال سازی میانجیگران در صف و پرتوقع تر، زمینه تحریک و تشویق طرفها را به نفع اهداف تل آویو تسریع و تقویت کند.
ششم
در عرصه کلیدی مناسبات روسیه و اسرائیل که بعد از سقوط ایل ۲۰ روسیه در منطقه لاذقیه، دریچه های فعالیت تل آویو با مسکو به گونه ای خسارت بار دچار انسداد شده را مجددا و به سرعت در پرتو این بازی به ویژه درست در هنگامه و قبل از این که مسکو در حال طراحی بوده تا پوتین به عربستان سفر کند و نقش میانجیگری جدید خود را در بحران یمن با بهره گیری از ظرفیت های عمان، رونمایی کند، سبقت گرفتن از بهره برداری زودهنگام، خود می تواند آثار و منافع خاصی بر بازیگران جدید در صحنه به همراه داشته باشد.
هفتم
نتانیاهو با بازی جدید در منطقه جدید خلیج فارس، خود فضای تنفسی موثری برای مطرح کردن یک جریان جدید و تخفیف و تعدیل فشارهای ناشی از بحران خاشقجی بر محمد سلمان و ایجاد یک فرصت همگام با منافع او را خلق کرده و زمینه تاثیرگذاری جانبی و اختفا سازی بحران خاشقجی راتسهیل و فراهم ساخته است.
هشتم
نتانیاهو در بازی کوچک تر اما به طور هم زمان با سفرخود به مسقط با فضادهی به مصالحه تاکتیکی و میدانی در خصوص کنترل بحران ناامنی ناشی از تظاهرات هفتگی بازگشت در مرز غزه، زمینه مهار ناامنی های هزینه ساز برای امنیت اسرائیل باحماس را ازطریق مصریها عملی کرد.
نهم
مسقط نیز به طور هوشمندانه ای در این میان در واقع با یک اقدام صرفا شکلی و تاکتیکی دریک بازی نمایشی گونه و با درک شرفای پیچیدگی های خاورمیانه و اینکه عمان رهیافتش از این خاستگاه نتانیاهو، صرفا تلطیف فضا باترامپ و کسب منافع خود در روابط منجمد با کاخ سفید است نیز به اهداف عمل گرایانه خود دست یافت.
دهم
نتنیاهو اگرچه در بازی هوشمندانه خود به طور مقطعی، توانست در صحنه های مختلف، زمینه بازی با اوراق متنوع مورد نیاز بازیگران گوناگون را فعال و تحریک و تشویق کند ولیکن در صحنه اصلی حل منازعه اسرائیل و فلسطین که سروکار اصلی آن با هسته و جوهره منازعه یک قرن باقی مانده و کهنه شده که همان مباحث حقوقی و مسائل دشوار و ریشه ای از قبیل: اعطای زمین، قدس، پناهندگان، حل معضل شهرک سازی ها.... بوده را فقط با بازی های نمایشی، تعقیب می کند.
نتیجه گیری:
نتانیاهو در بازی جدید در مسقط موفق شد به لحاظ تاکتیکی یک فضای جدید برای برداشتن به سمت مسیر پر سنگلاخ و دشوار عادی سازی در مناسبات خود با اعراب بردارد و همچنین بازیگران مختلف بین المللی و منطقه ای را در خصوص میانجیگری ها تحریک کند و عملا زمان را به نفع اهداف اصلی خود که کسب منافع بیشتر برای حاکمیت عبری در اراضی فلسطین است هموار سازد.
لیکن در صحنه واقعی، خاورمیانه و منازعه اسرائیل و فلسطین، همچنان در چشم انداز پر از پیچیدگی و ابهام ، هیچ افق روشنی فراروی تل آویو گشوده نشد و عمان نیز با نمایش یک عکس از دیدار نتانیاهو با سلطان قابوس در بهبود مناسبات مسقط و واشنگتن منتفع شد.
نظر شما :