نشست جده و دهن‌کجی محمد بن سلمان به منتقدان

دیپلماسی ایرانی: عربستان سعودی با گرد هم آوردن دو طرف متناقض یعنی ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین و بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در کانون توجه قرار گرفت. این اقدام پیامی دوگانه بود که از یک سو نشان دهنده بی‌طرفی عربستان میان روسیه و ایالات متحده آمریکا و از سوی دیگر نشان دهنده انعطاف دیپلماتیک این کشور و توانایی‌اش برای تبدیل شدن به میانجی احتمالی برای حل بحران‌هاست.

در جریان نشست سران اتحادیه عرب که روز جمعه در جده برگزار شد، عربستان سعودی ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین و بشار اسد همتای سوری او و متحد مسکو را در یک سالن گرد هم آورد. این اقدام اشاره‌ای محکم به جاه طلبی‌های دیپلماتیک و بین‌المللی عربستان بود. شخص نخست به علت ایستادگی در برابر تهاجم روسیه به کشورش مورد احترام کشورهای غربی است. دومی  مدت‌هاست به علت جنگ داخلی سوریه در جریان کشمکشی که او را به مسکو متکی کرده مورد انتقاد قرار گرفته است.

تحلیلگران بر این باورند که حضور غیرمنتظره این دو نفر در جده به نظر می‌رسد با هدف برجسته کردن نفوذ محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان انجام شده است؛ یعنی شخصی که کمتر از پنج سال پیش به علت قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی در کنسولگری کشورش در استانبول در سطح بین‌المللی منزوی شده بود.

کریستین اولریشسن، پژوهشگر موسسه بیکر در دانشگاه رایس می‌گوید: «هدف اصلی رهبری عربستان این است که ولیعهد را به عنوان یک شخصیت کلیدی در چشم‌انداز ژئوپلیتیک در حال تغییر نشان دهد». او می‌افزاید که جنگ در اوکراین به انزوای ولیعهد پس از موضوع خاشقجی به طور کامل پایان داده است و عربستانی‌ها در حال حاضر تلاش می‌کنند خود را این گونه ثابت کنند که می‌توانند شکاف‌هایی را پُر کنند که دیگران خواب آن را هم نمی‌بینند.

علی‌رغم این‌که نشست سران جده به هیچ تصمیم‌گیری مهمی منجر نشد؛ اما عربستان سعودی می‌تواند به این مسئله مباهات ورزد که توانسته است نشستی آرام را میزبانی کند که طی آن تنش ناشی از حضور هم زمان اسد و زلنسکی حداقل برای یک روز پنهان ماند.

با این حال، تمام این اقدامات به این معنا نیست که بحران سوریه حل شده است به ویژه اگر پذیرش دوباره اسد باعث نشود مسائل مربوط به پناهندگان سوری و تجارت کاپتاگون، نوعی مواد مخدر رایج در کشورهای عربی، حل و فصل شود. رابحة سیف علام، کارشناس مرکز پژوهش‌های سیاسی الاهرام در قاهره معتقد است که «استقبال کشورهای عربی از سوریه بیشتر تشریفاتی است تا این‌که بتوان روی آن حساب کرد».

عمر کریم، کارشناس مسائل سیاسی عربستان سعودی در دانشگاه بیرمنگام نیز می‌گوید: «دعوت زلینسکی نشان می‌دهد که ریاض نمی‌خواهد تنها یک بازیگر منطقه‌ای باشد بلکه می‌خواهد یک بازیگر بین‌المللی هم باشد و در یک نظم جهانی چندقطبی در حال تغییر برای خود جایگاهی دیپلماتیک ایجاد کند».

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11