بعد از کناره‌گیری رئیس شین‌بت
عمق اختلافات باعث کودتا علیه نتانیاهو می‌شود؟
دیپلماسی ایرانی: رونن بار، رئیس سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل (شین‌بت)، به دلیل اختلافات عمیق با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که قصد دارد پیش از پایان دوره‌اش استعفا دهد. این اختلافات ریشه در چند موضوع کلیدی دارد
اتهامات علیه نتانیاهو: بار در نامه‌ای به دیوان عالی اسرائیل، نتانیاهو را به اقداماتی مانند درخواست برای «جاسوسی از معترضان اسرائیلی» و «اخلال در محاکمه فساد» متهم کرد. او همچنین گفت که نتانیاهو از او خواسته بود بدون دستیابی به توافق واقعی، مذاکرات آتش‌بس با حماس را ادامه دهد، که بار آن را رد کرده بود.
تحقیقات شین‌بت: شین‌بت تحت رهبری بار، تحقیقاتی را درباره نشت اسناد محرمانه ارتش به رسانه‌ها و ارتباط احتمالی دستیاران نتانیاهو با قطر (معروف به «قطرگیت») آغاز کرد. این تحقیقات به بازداشت دو نفر از نزدیکان نتانیاهو منجر شد، که خشم او را برانگیخت.
شکست امنیتی ۷ اکتبر: نتانیاهو بار را به دلیل ناتوانی شین‌بت در جلوگیری از حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ مقصر دانست و اعلام کرد اعتماد خود را به او از دست داده است. بار نیز ضمن پذیرش مسئولیت این شکست، معتقد بود که سیاست‌های نادرست دولت نتانیاهو به این شکست دامن زده است.
فشارهای سیاسی: بار ادعا کرد که برکناری‌اش به دلیل امتناع از وفاداری شخصی به نتانیاهو و مقاومت در برابر خواسته‌های سیاسی او، از جمله دخالت در پرونده قضایی نتانیاهو، بوده است. بار اعلام کرد که به دلیل این اختلافات و برای پذیرش مسئولیت شکست ۷ اکتبر، پیش از پایان دوره خود استعفا خواهد داد، اما این تصمیم در پی تنش‌های سیاسی و حقوقی به تعویق افتاد.
برکناری رونن بار و مواضع دیوان عالی اسرائیل
دیوان عالی اسرائیل در آوریل ۲۰۲۵ با صدور حکمی موقت، اجرای مصوبه کابینه نتانیاهو برای برکناری رونن بار را متوقف کرد. دلایل این اقدام عبارتند از:
نقض روند قانونی: ناظران و قانون‌گذاران مخالف استدلال کردند که برکناری بار غیرقانونی بوده و با انگیزه‌های سیاسی انجام شده است. دیوان عالی به این نتیجه رسید که روند برکناری با قوانین مطابقت ندارد.
تضاد منافع: مخالفان معتقد بودند که تصمیم نتانیاهو برای برکناری بار به دلیل تحقیقات شین‌بت درباره دستیاران او (قطرگیت) و پرونده فساد نتانیاهو، با تضاد منافع همراه است. دیوان عالی این موضوع را در حال بررسی دارد.
حفظ ثبات امنیتی: دیوان عالی احتمالاً به دلیل حساسیت نقش شین‌بت در امنیت ملی و تنش‌های جاری در منطقه، از برکناری فوری بار جلوگیری کرد تا از بی‌ثباتی در نهادهای امنیتی جلوگیری شود.
اعتراضات عمومی: تصمیم به برکناری بار با اعتراضات گسترده مردمی و سیاسی همراه شد که نتانیاهو را به تهدید دموکراسی متهم کردند. این فشارها ممکن است بر تصمیم دیوان عالی تأثیر گذاشته باشد.
دیوان عالی هنوز حکم نهایی خود را صادر نکرده و نتانیاهو دفاعیه‌ای برای توجیه اقدام خود ارائه کرده است.
بیانیه نتانیاهو و توصیف کردن بار به دروغگویی
نتانیاهو در واکنش به اتهامات رونن بار و جنجال‌های ناشی از تلاش برای برکناری او، بیانیه‌ای صادر کرد و بار را به دروغگویی متهم کرد. دلایل این اقدام عبارتند از:
دفاع از خود: بار در سوگندنامه خود نتانیاهو را به سوءاستفاده از قدرت، از جمله درخواست برای جاسوسی از معترضان و دخالت در پرونده قضایی، متهم کرد. نتانیاهو این اتهامات را «بی‌اساس» و «سیاسی» خواند تا از اعتبار خود دفاع کند.
رد ارتباط با قطرگیت: نتانیاهو ادعا کرد که برکناری بار به دلیل تحقیقات قطرگیت (ارتباط مالی ادعایی دستیارانش با قطر) نیست، بلکه به دلیل شکست امنیتی ۷ اکتبر و ناتوانی بار در مذاکرات گروگان‌ها بوده است. او تحقیقات شین‌بت را تلاشی برای جلوگیری از برکناری بار توصیف کرد.
کنترل افکار عمومی: با افزایش اعتراضات و انتقادات از نتانیاهو، او با صدور بیانیه و متهم کردن بار به دروغگویی، سعی کرد روایت خود را تقویت و مخالفان را تضعیف کند.
حفظ قدرت سیاسی: نتانیاهو با این بیانیه تلاش کرد تا خود را از اتهامات فساد و سوءمدیریت در بحران‌های امنیتی تبرئه کند و تمرکز را به سمت ناکامی‌های شین‌بت هدایت کند.
اختلافات امنیتی و احتمال دخالت جریان نظامی در اسرائیل
احتمال دخالت مستقیم جریان نظامی در اختلافات امنیتی بین نتانیاهو و شین‌بت کم است، اما تنش‌ها می‌توانند پیامدهای غیرمستقیمی برای نهادهای نظامی و امنیتی داشته باشند:
عدم دخالت مستقیم ارتش: ارتش اسرائیل (IDF) به طور سنتی از دخالت مستقیم در سیاست داخلی اجتناب می‌کند و به اصل اطاعت از دولت غیرنظامی پایبند است. با این حال، استعفای مقامات ارشد نظامی مانند هرتزی هالوی، رئیس ستاد کل ارتش، و یارون فینکلمن در ژانویه ۲۰۲۵ به دلیل شکست ۷ اکتبر، نشان‌دهنده نارضایتی در سطوح بالای نظامی است.
فشار غیرمستقیم نظامیان: نیروهای ذخیره و برخی مقامات نظامی سابق، مانند رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی، پیش‌تر نسبت به سیاست‌های نتانیاهو (مانند اصلاحات قضایی) هشدار داده‌اند و معتقدند که این سیاست‌ها به شکاف داخلی و تضعیف امنیت ملی منجر شده است. این فشارها ممکن است به صورت انتقادات عمومی یا حمایت از تحقیقات علیه نتانیاهو ادامه یابد.
بی‌ثباتی در نهادهای امنیتی: اختلافات بین نتانیاهو و شین‌بت می‌تواند به تضعیف هماهنگی بین نهادهای امنیتی و نظامی منجر شود، به‌ویژه در شرایطی که اسرائیل با تهدیدات منطقه‌ای مانند حماس، حزب‌الله و ایران مواجه است. این موضوع ممکن است به طور غیرمستقیم بر عملکرد نظامی تأثیر بگذارد.
اعتراضات عمومی و تأثیر بر نظامیان: اعتراضات گسترده علیه نتانیاهو، به‌ویژه پس از برکناری بار و ازسرگیری حملات در غزه، ممکن است نیروهای نظامی را در موقعیت دشواری قرار دهد، زیرا آن‌ها مسئول اجرای عملیات‌هایی هستند که با انتقاد عمومی مواجه شده‌اند.
با این حال، هیچ نشانه‌ای از کودتا یا دخالت نظامی مستقیم وجود ندارد، زیرا ساختار دموکراتیک اسرائیل و نظارت دیوان عالی چنین سناریویی را بعید می‌سازد. اما ادامه تنش‌ها می‌تواند به بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی دامن بزند.
سفر مقامات نظامی و امنیتی آمریکا به اسرائیل
سفر مقامات نظامی و امنیتی آمریکا به اسرائیل در این شرایط به دلایل زیر انجام می‌شود:
حمایت استراتژیک از اسرائیل: ایالات متحده متحد اصلی اسرائیل است و در بحبوحه تنش‌های داخلی و منطقه‌ای (جنگ غزه، تهدیدات ایران و حزب‌الله)، سفرهای مقامات آمریکایی برای اطمینان از ادامه حمایت نظامی و سیاسی انجام می‌شود. به عنوان مثال، آمریکا در مذاکرات آتش‌بس غزه و تبادل گروگان‌ها نقش میانجی داشته است.
مدیریت تنش‌های منطقه‌ای: با افزایش درگیری‌ها در غزه و کرانه باختری و تهدیدات ایران (مانند ادعای شین‌بت درباره توطئه ترور مقامات اسرائیلی)، آمریکا به دنبال هماهنگی با اسرائیل برای جلوگیری از تشدید درگیری‌ها در منطقه است.
نظارت بر اختلافات داخلی اسرائیل: اختلافات بین نتانیاهو و شین‌بت و اعتراضات عمومی ممکن است ثبات اسرائیل را به خطر اندازد. مقامات آمریکایی احتمالاً برای ارزیابی وضعیت و اطمینان از حفظ ثبات در این متحد کلیدی سفر می‌کنند.
هماهنگی در مورد ایران: گزارش‌هایی از دیدارهای نتانیاهو با مقامات نظامی برای بررسی حمله احتمالی به برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد. آمریکا به دلیل نقش محوری خود در مذاکرات هسته‌ای با ایران، از نزدیک این تحولات را رصد می‌کند و ممکن است برای هماهنگی یا جلوگیری از اقدامات یک‌جانبه اسرائیل، مقامات خود را اعزام کند.
تأمین تسلیحات و پشتیبانی نظامی: با وجود هشدارهای بایدن درباره محدود کردن تسلیحات در صورت تهاجم به رفح، آمریکا همچنان تأمین‌کننده اصلی تسلیحات اسرائیل است. سفرهای مقامات نظامی می‌تواند برای مذاکره درباره ادامه یا اصلاح این حمایت‌ها باشد./هوش مصنوعی و سیاست خارجی
نظر شما :