دروزی‌ها محور معادله‌اند
نقش کلیدی سوریه در طرح صلح خاورمیانه‌ای ترامپ
دیپلماسی ایرانی: بر اساس گزارش‌ها، به نظر می‌رسد دشمنان دیرینه، اسرائیل و سوریه، به جای ورود به یک درگیری تازه، در مسیر عادی‌سازی روابط قرار گرفته‌اند. این دو کشور که تا کنون هشت دهه خصومت را تجربه کرده‌اند، ممکن است با میانجی‌گری ایالات متحده، توافقی امنیتی امضا کنند. در حالی که توجه جهانی بیشتر به جنگ غزه و حملات به تاسیسات هسته‌ای ایران معطوف است، تحولات سوریه می‌تواند معماری امنیتی خاورمیانه را به‌طور بنیادین بازتعریف کند.
دولت ترامپ و اسرائیل مدت‌هاست که شرایط جدید سوریه را فرصتی برای آغاز نظم نوین منطقه‌ای می‌دانند. به گزارش میدل ایست نیوز، در ماه مه گذشته، ترامپ در ریاض از احمد شرع رئیس‌جمهور سوریه، که پیش‌تر با نام محمد الجولانی فرمانده تحریر الشام شناخته می‌شد، خواست تا به توافقات ابراهیم بپیوندد و روابط خود را با اسرائیل عادی کند.
در ماه اوت، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل،، این موضوع را با توماس باراک و مورگان اورتگاس، نماینده های آمریکا مطرح کرد. همچنین گزارش شده که رون درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل و از نزدیکان نتانیاهو، با اسعد الشیبانی وزیر خارجه سوریه، در پاریس دیدار داشته است. الشرع نیز تأیید کرده که مذاکرات صلح پیشرفته‌ای در جریان است و گفته: «در اتخاذ هر تصمیمی که به نفع سوریه باشد، تردید نخواهم کرد».
گرچه تغییر چهره احمد شرع از یک تروریست سابق به یک سیاستمدار شیک‌پوش باعث تعجب برخی شده، اما این تحول می‌تواند قواعد جدیدی را برای تعاملات منطقه‌ای تعریف کند که در خدمت اهداف امریکا باشد. با وجود ادامه شکاف‌های مذهبی در خاورمیانه، نشانه‌هایی از رشد نیروهای عمل‌گرا در میان رهبران منطقه دیده می‌شود که ملاحظات ایدئولوژیک را در اولویت دوم قرار می‌دهند.
عامل دروزی‌ها
پس از کنار زدن بشار اسد، دیکتاتور پیشین و متحد ایران، الشرع در تلاش است تا جایگاه خود را به عنوان رهبر بلامنازع سوریه تثبیت کند. در داخل کشور، او در حال تشکیل ارتش ملی واحد از گروه‌های شورشی باقی‌مانده است و در خارج، با سفر به پایتخت‌های اروپایی و عربی، به دنبال کسب مشروعیت بین‌المللی است. حتی با رئیس‌جمهوری آمریکا ،کشوری که پیش‌تر او را در فهرست تروریست‌ها قرار داده بود و زندانی‌اش کرده بود، دست داده است.
الشرع بارها بر اولویت‌های خود یعنی وحدت ملی، بازسازی و ثبات تأکید کرده و گفته است: «شرایط خسته از جنگ سوریه اجازه درگیری‌های تازه را نمی‌دهد». با این حال، او همچنان در توضیح رفتار نیروهایش با اقلیت‌های آسیب‌پذیر، به‌ویژه جامعه دروزی، با چالش مواجه است. با وجود وعده‌هایی مبنی بر حمایت از دروزی‌ها و دیدار با رهبران لبنانی این قوم، حملات مکرر به آن‌ها باعث تنش‌هایی با اسرائیل شده که خود دارای جمعیت قابل توجهی از دروزی‌هاست.
در ماه آوریل، انتشار یک ویدئوی جعلی که در آن یکی از رهبران دروزی به‌ظاهر به اسلام توهین می‌کرد، منجر به حمله نیروهای دولتی به منطقه دروزی‌نشین جرمانا در نزدیکی دمشق شد که دست‌کم ۲۱ کشته برجای گذاشت. در ماه ژوئیه نیز در جریان درگیری‌های گسترده میان دروزی‌ها، بادیه‌نشین‌ها و نیروهای دولتی در منطقه سویدا، که اکثریت آن را دروزی‌ها تشکیل می‌دهند، بیش از ۱۱۰۰ نفر جان باختند.
ویدئوهای تکان‌دهنده‌ای که در فضای مجازی منتشر شد، نشان می‌داد نیروهای الشرع با تراشیدن اجباری ریش یک شیخ دروزی او را تحقیر می‌کنند یا به سوی غیرنظامیان دروزی شلیک می‌کنند و از آن‌ها می خواهند بگویند که چه دینی دارند. خبرنگاران تحقیقی محل وقوع این ویدئوها را ،که اغلب توسط عاملان جنایت ضبط شده بود ،تأیید کردند. سازمان ملل نیز نگرانی شدید خود را نسبت به موارد اعدام، آدم‌ربایی، غارت و خشونت جنسی علیه زنان ابراز کرد.
اسرائیل با وعده جلوگیری از خون‌ریزی بیشتر، کمک‌های بشردوستانه ارسال کرد و ارتش خود را مأمور حمله به مراکز نظامی، فرماندهی‌ها و حتی کاخ ریاست‌جمهوری سوریه کرد. نتانیاهو اعلام کرد که: «اسرائیل متعهد به جلوگیری از آسیب به دروزی‌ها در سوریه است». در مقابل، الشرع اسرائیل را متهم کرد که «خطوط تعامل در سوریه را نقض کرده» و موجب «تنش غیرضروری» شده است.
اولین دومینو یا جرقه انفجار؟
اگرچه دروزی‌ها تنها اقلیت آسیب‌دیده در سوریه نیستند، اما نقش آن‌ها امکان حضور در مذاکرات منطقه‌ای را به اسرائیل داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که اسرائیل خواستار ایجاد «دالان بشردوستانه» به منطقه دروزی‌نشین شده تا جایگاه خود را به‌عنوان حامی اقلیت‌ها تثبیت کند. این اقدام می‌تواند به اسرائیل فرصت دهد تا نفوذ خود را تا عراق گسترش دهد و «هلال شیعی» ایران را با حوزه نفوذ خود جایگزین کند. اسرائیل به الشرع هشدار داده که هر توافقی که دروزی‌ها را در معرض خطر قرار دهد، از همان ابتدا مردود است.
اسرائیل همچنین خواستار به‌رسمیت‌شناختن بلندی‌های جولان به عنوان خاک خود شده و وضعیت آن را «غیرقابل مذاکره» خوانده است. سوریه ممکن است با مدیریت مشترک منطقه جولان سوریه، که در نزدیکی مرز قرار دارد و پس از سقوط اسد به کنترل اسرائیل درآمده، موافقت کند. این منطقه اکنون به‌عنوان منطقه حائل بر اساس خطوط آتش‌بس سال ۱۹۷۴ تعریف شده است.
پیش از حمله حماس در ۷ اکتبر به جنوب اسرائیل، عربستان سعودی -نه سوریه- به‌عنوان گزینه اصلی برای پیوستن به توافقات ابراهیم بود. اما حملات چندجانبه ایران از طریق نیروهای نیابتی‌اش در منطقه، معادلات را تغییر داد و عربستان را به عقب‌نشینی و انتظار واداشت.
به‌عنوان متولی اماکن مقدس اسلامی، عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل، فراتر از یک توافق دوجانبه صلح، پیامدهای گسترده‌ای در سطح منطقه خواهد داشت. تا زمانی که بحران غزه به پایان نرسیده، ریاض پشت پرده به ایفای نقش خود ادامه خواهد داد. سعودی‌ها در سکوت، خواهان نتیجه‌ای روشن در غزه هستند که منجر به حذف حماس ،گروه وابسته به اخوان‌المسلمین ،شود.
عمل‌گرایی و تمایل شدید به هم‌سویی با پرزیدنت ترامپ ممکن است محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، را به سمت فشار بر همسایه‌اش برای آغاز عادی‌سازی روابط با اسرائیل سوق دهد تا مسیر برای خود او هموار شود.
چه اکنون و چه در آینده، نزدیکی اسرائیل و سوریه بازتابی از نیروهای محرکه پشت پرده است.
ترامپ نه‌تنها تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرد تا این کشور بتواند «درخشیدن» را آغاز کند، بلکه زمینه سرمایه‌گذاری در عربستان را نیز فراهم کرد تا از گرایش آن به سوی چین جلوگیری کند.
ترامپ (با چنین روندی) ممکن است موفق شود حوزه نفوذ ایران را با ائتلافی آمریکایی-اسرائیلی-عربی جایگزین کند و منطقه را از کانونی برای درگیری‌های ایدئولوژیک به بستری برای عمل‌گرایی و پیوندهای منطقه‌ای تبدیل کند.
منبع: میدل ایست اینترست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :