عرصه سياسى عراق تغيير مى‌کند
انتخابات استانداریهای عراق سرانجام برندگان خود را شناخت. در کمال ناباوری احزاب و جریانهای عمده عراقی کسانی که بیشترین شانس را برای خود تصور میکردند کمترین میزان آرا را بدست آوردند. جریان نزدیک به نوری مالکی توانست اکثریت آرا را در تمام استانهای شیعه نشین عراق به استثنای استانهای کربلا و مثنی از آن خود کند. پیروزی جریان نزدیک به مالکی به اندازهای گسترده بود که حتی شامل برخی استانهای سنی نشین عراق نیز شد.
شگفت آن که مجلس اعلای اسلامی عراق که با نام شهید محراب و گروه مستقلین در این انتخابات شرکت کرده بود، در حالی که انتظار داشت اکثریت آرای استانها را از آن خود کند به نتایجی خلاف آنچه تصور میکرد رسید و تنها در استان مثنی توانست پیروز اول انتخابات شود. این جریان حتی در نجف اشرف که پایگاه اصلی آن محسوب میشود، نتوانست در جایگاه نخست قرار بگیرد و رتبه اول را به طرفداران مالکی داد.
اما در این میان شاید تنها کسی که در کنار مالکی از نتایج آرا بسیار راضی باشد، ایاد علاوی است. وی توانست جریان نزدیک به خود را به خوبی هدایت کرده و در این انتخابات سومین جایگاه پیروز را کسب کند.
جریاناتی نیز لااقل برای مدتی کوتاه از صحنه سیاسی عراق حذف شدند. جریان نزدیک به ابراهیم جعفری نخست وزیر سابق عراق که بر روی این انتخابات حسابهای ویژهای باز کرده بودند، جریان وابسته به احمد چلبی موسوم به کنگره ملی عراق، حزب فضیلت و گروه نزدیک به سید محمد بحرالعلوم شکستهای سنگینی را متحمل شدند به گونهای که تا کنون گزارش نشده که در استانی کرسیای کسب کرده باشند.
تغییر با انتخاب مردم
اگر در ایالات متحده مردم امریکا با انتخاب اوباما دست به تغییر زدند و شعارهای او را راهکار خود برای تغییر وضعیت فعلی کشورشان دانستند، در عراق نیز تغییری پیشبینی نشده از سوی ملت عراق انجام شد. نخستین و شاید بتوان گفت، مهمترین تغییر "نه"ی مردم عراق به احزاب و جریانهایی بود که با نام و شناسنامه جریانهای مذهبی و دینی در عراق حضور داشتند. به گفته غالب کارشناسان مسائل عراق مردم این کشور با انتخاب خود به نوعی جریانهایی که پیش از این نفوذ قابل توجهی در عراق داشتند را به حاشیه راندند.
البته این به این معنا نیست که حزب الدعوه و جریان نوری مالکی جریان مذهبی نیستند. حزب الدعوه تلاش داشته خود را در کنار یک جریان سیاسی یک جریان مذهبی نیز معرفی کند. اما مردم عراق با انتخاب فهرست متمایل به مالکی در حقیقت تلاش کردند از جریانهای صرفا مذهبی دوری کرده و به جریانهای معتدل مذهبی عمدتا سیاسی رای دهند.
دلیل دیگری که برای این ادعا میتوان آورد، کسب رای نسبتا بالای جریان نزدیک به ایاد علاوی نخست وزیر سابق عراق است که با این انتخاب توانست خود را مجددا در عرصه سیاسی عراق مطرح کرده و از سایه به متن نزدیک شود. ایاد علاوی جریان سکولار شیعی محسوب میشود که تلاش دارند از جریانهای مذهبی به دور باشد.
در این میان جریانهای تندروی مورد حمایت مقتدی صدر بر خلاف آنچه تبلیغ میکنند و نشان میدهند شکت خوردند و آرای کمی را به خود اختصاص دادند. این جریانها در شهرهای بغداد، صدر و نجف اشرف بر خلاف انتظارشان رای بالایی نیاوردند و حتی جزء چهار برنده اصلی انتخابات نیز نشدند. جریان صدری از نتایج انتخابات نجف اشرف راضی نیست و گفته که نسبت به آن اعتراض دارد و به دادگاه عالی عراق شکایت خواهد کرد.
اما پرسشی که برای بسیاری از جریانهای سیاسی عراق باقی مانده و این روزها بسیار از خود میپرسند این است که چرا مردم عراق دست به چنین انتخابی زدند؟ آیا جریانهای مذهبی نزدیک به مجلس اعلا در عراق خدمترسانی نکردند و کارهای خدماتی انجام ندادند که مردم نارضایتی خود را این گونه نشان دادند؟ خدمات رسانی عبطان استاندار نزدیک به مجلس اعلا در نجف اشرف به اندازهای بالا بوده که میتوان گفت در طول حداقل 20 سال گذشته در عراق سابقه نداشته است. فرودگاه بین المللی نجف اشرف به همت وی راهاندازی شد. برای همین است که کارشناسان در کمال شگفتی میپرسند چرا مردم نجف در اوج خدمترسانی عبطان به کس و جریان دیگری رای دادند؟ چنین پرسشهایی زیاد مطرح میشود که هنوز پاسخی برای آنها یافت نشده است.
تغییر در معادلات سیاسی و ائتلافها
تا پیش از انتخابات استانداریها بسیاری از منتقدان نوری مالکی نخستوزیر عراق که دیگر اکنون شامل بیشتر احزاب سیاسی عراق میشود، منتظر بودند تا وی در انتخابات شکست بخورد تا تعامل سیاسی خود را با وی تغییر دهند. از کردها گرفته تا جریانهای فعال قدیمی در ائتلاف یکپارچه عراق که دیگر اکنون تنها نامی در حد یک فراکسیون پارلمانی از آن باقی مانده، از نوری مالکی ناخرسند بودند و بر سر مسائل مختلف از شیوه اداره ارتش، سازمان امنیت، هیات دولت و وزارتخانهها گرفته تا بازگرداندن بعثیها و گماشتن آنها به فعالیتهای حساس از وی گلایه داشتند. همه آنها در انتظار انتخابات استانداریها بودند و انتظار داشتند جریان وابسته به وی در انتخابات شکست بخورد تا آنها نیز پس از آن حسابهای خود را با وی پاک کنند. اما چنین نشد. انتخابات ثابت کرد که مردم طرفدار مالکی هستند. خدمات رسانی گسترده مالکی به ویژه در پروسه بازگرداندن امنیت به کشور و مهار خشونت بزرگترین عاملی بود که مالکی را توانست برنده بلامنازع انتخابات کند.
اکنون سناریوهای متعددی پیش رو است. در این میان یک قدرت تازهنفس به جمع مدعیان قدرت اضافه شده که پیش از این در عرصه سیاسی عراق به حاشیه رانده شده بود. آن هم جریان نزدیک به ایاد علاوی است که با پیروزی قابل قبول برای خود توانست نیروی تازهای کسب کند. بنا به گزارش شبکه الفرات وی دیدارهایی را با مجلس اعلا و شهید محراب داشته و حتی پیشنهاد ائتلاف با این جریان را نیز مطرح کرده است. در صورت ائتلاف این دو جریان ممکن است حزب الدعوه و جریان وابسته به مالکی نیروی تازهای را در برابر خود ببیند. کما این که نوری مالکی نیز با این پیروزی اکنون نیروی تازه ای برای به کرسی نشاندن حرفهایش دارد. با این حال در برخی از استانداریها به ویژه نجف استاندار و فرماندار و شهردار و غیره به نفع جریان مالکی تغییر خواهند کرد. این موضوع شاید چندان باب میل مجلس اعلا که این استانها را در اختیار داشت، واقع نشود.
در کربلا مالکی نتوانست، به پیروزی مطلق دست یابد. در آنجا جریان محدب العراق که یک جریان نوظهور است توانسته پیروز انتخابات باشد. این جریان مایل است در گام نخست با مجلس اعلا به جای جریان نزدیک به مالکی که سومین جایگاه پیروز در این استان را دارد، ائتلاف کند. گرچه هر گونه خبری در این زمینه را تکذیب کرده است.
در استان الانبار، مهمترین استان سنی عراق، حزب اسلامی که انتظار داشت به زور تزویر و تقلب هم که شده پیروز انتخابات شود، نتوانست پیروزی خود را جشن بگیرد و در مقابل، جریان وابسته به صالح مطلک که تمایلات نزدیک به بعثیها دارد پیروز انتخابات آن استان شد. مجلس صحوه نیز در جایگاه دوم قرار گرفت. بدین ترتیب پیشبینی میشود ائتلاف میان صحوهایها و جریان نزدیک به مطلک با یکدیگر ائتلاف کنند تا حزب اسلامی در آن استان تنها بماند. به ویژه این که با حزب اسلامی تحت کنترل طارق الهاشمی به شدت اختلاف دارند و ناخرسندی خود را از این حزب در انتخاب رئیس پارلمان و انتخابات درون استانی به خوبی نشان دادند. این دو جریان با متهم ساختن حزب اسلامی به تقلب در انتخابات جنجال های گسترده ای را علیه این حزب به راه انداختند.
صحنه سیاسی عراق شاهد تحولات تازهای است. برخی سایهنشینها به متن رسیدهاند و برخی نیز به طور کلی ناپدید شدند. جریاناتی که فعلا باید در انزوا و شاید هم حذف همیشگی به سر برند. مگر این که انزوای خود را با نزدیکی به جریانهای اصلی و نزدیک در قدرت از میان بردارند یا در انتظار آینده و تحولات آتی بمانند. به هر صورت هم در جبهه شیعیان و هم در جبهه سنیان شاهد تغییرات شگرفی خواهیم بود که پیش از این انتظار آن نمیرفت. تغییراتی که میتواند برای انتخابات آینده پارلمان عراق که آن نیز به تنهایی کلی حرف و حدیث به دنبال دارد، آینده ساز و مهم باشد.
نظر شما :