یک سوال و دو احتمال

آقای رئیس‌جمهور سفر خود را به برزیل که برای روز 6 مه (16 اردیبهشت‌ماه) برنامه‌ریزی شده‌بود، لغو کرد. روز گذشته(15/2/1388)وزارت‌خارجه برزیل با اعلام این خبر خاطر نشان کرد که چند دقیقه پیش از آغاز کنفرانس مطبوعاتی در این وزارتخانه که قرار بود طی آن خبرنگاران با برنامه دیدار رئیس‌جمهورى ایران آشنا شوند، احمدی نژاد برای لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا رئیس‌جمهورى برزیل پیامی فرستاد که در آن تائید شده‌بود سفر به برزیل لغو می‌شود.

دراین‌باره هیچگونه خبری از سوی دفتر آقای احمدی‌نژاد و یا وزارت امور خارجه کشورمان تا این لحظه اعلام نشده‌است و این در حالی است که سه روز قبل دفتر رئیس‌جمهور خبر این سفر را در اختیار رسانه‌های خبری قرارداد و روز دوشنبه (14/2/1388)آقای قشقاوی سخنگوى وزارت خارجه نیز درباره واکنش رژيم صهيونيستى به سفر آقاى احمدى‌نژاد به برزيل در پاسخ به سوال يکى از خبرنگاران، برزيل را قدرت بزرگ اقتصادى، موثر و نافذ در آمريکاى لاتين خواند و اظهار داشت: در پى تبادل سفر وزراى خارجه دو کشور، زمينه اين سفر فراهم شد و قرار است در اين سفر تفاهم خوبى براى گسترش روابط در همه عرصه‌ها به‌خصوص اقتصادى صورت گيرد.
آقاى قشقاوى با تاکيد بر اينکه تبادل ارتباطات ايران و برزيل پيش از اين تحت تاثير طرف ثالث نبوده‌است، گفت: اين سفر هم تحت‌تاثير طرف ثالث نخواهد بود. مسئولين دو کشور منافع ملى خود را تشخيص مى‌دهند و براساس آن روابط دو جانبه را تنظيم مى‌کنند. حق مسئولين دو کشور است که روابط خود را گسترش دهند. لازم به ذکر است که چند روز قبل نیز وزیر خارجه برزیل نیز در واکنش به مخالفت اسرائیل نسبت به سفر احمدی‌نژاد به کشورش اعلام کرده بود که به رغم اعتراض و کارشکنی‌ها، احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران، چهارشنبه به برزیل سفر خواهد کرد.

در حالی‌که ابهامات مربوط به دلیل لغو این سفر همچنان بر اذهان کسانی‌که این رویداد مهم را تعقیب می‌کنند سایه افکنده و مشخص نیست چرا آقای رئیس‌جمهور با توجه به اهمیت برزیل به عنوان قدرت برتر اقتصادی آمریکای جنوبی و اعزام هیات مقدماتی متشکل از مقامات ارشد وزارتخانه‌های خارجه، بازرگانی ... و نمایندگان بخش خصوصی اقدام به لغو این سفر کرده‌است بویژه این‌که ایشان از هیچ فرصتی برای نمایش قدرت در حیات خلوت آمریکا غافل نمانده و تا کنون چندین سفر به کشورهای درجه 2 و 3 آن منطقه داشته است.

در اینخصوص دو احتمال را می‌توان مطرح کرد:

1) برزیل تحت فشارهای وارده از سوی کشورهای با نفوذ و همچنین  مخالفت‌های زیادی که طی روزهای گذشته در قالب تظاهراتی که در شهرهای مختلف این کشورانجام گرفت علی‌رغم موضع قبلی با عذر‌خواهی محترمانه خواستار لغو یا تعویق این سفر شده و دو طرف توافق کرده‌اند که با اعلام موضعی که به حیثیت هیچ‌یک لطمه‌ای وارد نشود، به شکلی که وزارت خارجه برزیل اعلام کرده به این ماجرا خط پایان بکشند. این یکی از روش‌های مرسوم جهان برای حفظ روابط حداقلی می‌باشد. دلایلی که قوت این احتمال را بالا می‌برد، موضع‌گیری چند روز قبل خانم هیلاری کلینتون در باره نفوذ ایران و چین در منطقه آمریکای لاتین و همچنین  نامه رئیس کنیست رژیم صهیونیستی به همتای برزیلی است که طی آن با ادعای تهدید‌آمیز بودن دولت ایران و احمدی‌نژاد خطاب به رئیس پارلمان برزیل نوشت: من معتقدم که جامعه بین‌الملل و برزیل می‌بایست آن را(دولت ایران) منزوی کند.

2) لغو سفر ابتکاری ایرانی بود و امیدواریم هر چه زودتر از سوی دستگاه دیپلماسی کشور در اقدامی شجاعانه دلایل آن بیان شود. همچنان‌که سخنگوی دستگاه دیپلماسی در مصاحبه مطبوعاتی هفتگی خود در روز دوشنبه با قدرت هر چه تمام مشت محکمی بر دهان یاوه سرایان صهیونیست کوبید و تاکید کرد "اين سفر هم تحت تاثير طرف ثالث نخواهد بود. مسئولين دو کشور منافع ملى خود را تشخيص مى‌دهند و براساس آن روابط دو جانبه را تنظيم مى‌کنند".

اما تاملی دقیق‌تر در بیانات و مواضع طرف ایرانی این مساله را غامض‌تر می‌کند. آقای قشقاوی سخنگوی محترم وزارت امور خارجه در دفاع از این سفر گفته بود: "البته هنوز قطعیت این سفر معلوم نیست و در صورتی‌که بخواهد صورت گیرد، زمان و جزئیات آن اعلام خواهد شد". به گمانم بوی لغو احتمالی سفر به مشام آقای قشقاوی رسیده بود کما‌اینکه ساعاتی پس از تاکید وزیر خارجه برزیل مبنی بر انجام این سفر، منابع خبری اعلام کرده بودند که احمدی‌نژاد به برزیل و آمریکای لاتین نخواهد رفت.

بعید است کسی در اشتیاق وافر آقای رئیس‌جمهور بر سفرهای خارجی تردید داشته باشد. ایشان تا کنون به اندازه همه اسلاف خود در جمهوری‌اسلامی به سفر خارجی همت گماشته‌است البته اگر گفته شود چرا فقط به چند کشور، فکر می‌کنم باید این سوال را از ایشان پرسید که چرا در کنار کمور و جیبوتی در قاره آفریقا به آفریقای جنوبی که قدرت فائقه این قاره است سفر نمی‌کنید و یا این‌که چرا ناگهانی و بی‌خبر سفر تنظیم شده خود به برزیل که ابرقدرت منطقه آمریکای جنوبی است را لغو می‌کنید.

جاوید قربان اوغلی مسئول کمیته سیاست خارجی ستاد میرحسین موسوی و سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی است