امریکا جایگزین فرانسه شد؟

گفت و گوهای فنی در وین به روز سوم خود رسید، عصر روز سه شنبه نهایتا کلیه طرف‌ها برای یک ساعت بار دیگر به میز مذاکره بازگشتند. این پس از آن بود که نمایندگان امریکا و ایران در دفتر آقای البرادعی دیدار کردند. جزئیات کمی از این ملاقات‌ها منتشر شده است.

اینجاست که تحلیل بسیاری از صاحب نظران مبنی بر این که مساله اصلی در ادامه مذاکرات هسته‌ای، رو در رویی ایران و امریکا و بستر سازی برای رفع اختلافات است؛ خودنمایی می‌کند.

در حالی که فرانسه همراه روسیه به عنوان دو همکار برای ادامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران بر طبق توافقات ژنو معرفی شدند و تهران نیز این توافق را پذیرفت و برای مشخص شدن جزییات با گفت و گوهای فنی در بیست اکتبر و در محل آژانس موافقت کرد؛ حالا گفته می‌شود که امریکا و ایران در پشت درهای بسته و در دفتر میزبان این مذاکرات یعنی محمد البرادعی با یکدیگر به گفت و گو نشستند که البته از محتوای این گفت و گوها اطلاعات دقیقی در دست نیست.

نکته قابل توجه اصرار ایران به حذف فرانسه از چارچوب این مذاکرات است. در این خصوص هر چند دلایل مختلفی از سوی تهران مطرح شد اما در آخرین اعلام نظر، منوچهر متکی در کنفرانسی مطبوعاتی در تهران اظهار داشت که در نامه آژانس به ایران نامی از فرانسه برده نشده بود: "در نامه آژانس به ايران نام امريکا و روسيه به عنوان کشورهای فروشنده سوخت هسته‌ای به ايران اعلام شده بود و بر همين اساس ايران فقط با اين دو کشور مذاکره می‌کند."

این اعلام صریح البته مانع از مذاکرات دو جانبه هیات‌های ایرانی و فرانسوی در طول مدتی که مذاکرات چهارجانبه برای توافق نهایی طرفین و امضای قرارداد تنظیم شده به تاخیر می افتاد، نشد. این دو هیات همانند دیگر هیات‌ها به طور دو جانبه با یکدیگر گفت و گو و تبادل نظر داشتند اما ظاهرا یکی از دلایل اصلی تاخیر مکرر جلسه اصلی میان چهار طرف مذاکره همانا حضور یا عدم حضور فرانسه در مذاکرات بود، تهران با رد حضور فرانسه در نشست چهارجانبه، برای اولین بار تاخیر در مذاکرات را در روز سه شنبه سبب شد و این تاخیر چند بار دیگر رخ داد. سرانجام آن چه حاصل اصلی رایزنی‌های روز سه شنبه بود. "مذاکرات مستقیم نمایندگان ایران و امریکا در دفتر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی" بود و پس از آن چهار هیات مذاکره کننده گردهم آمدند."

بر اساس گزارش رسانه‌های دولتی ایران این اطلاع در دست است که گفت‌وگوی نمایندگان فنی ايران و امريکا با حضور کارشناسان آژانس پیرامون نوسازی تجهيزات پيرامونی، کنترلی و الکترونيکی راکتور تحقيقاتی تهران بوده است و طبیعتا این گفت و گوها برای عملیاتی شدن به همکاری فنی ایران و امریکا نیازمند است. به این ترتیب می‌توان پیش بینی کرد که بر خلاف توافق ژنو که از همکاری ایران، روسیه و فرانسه در انتقال اورانیوم، غنی سازی اورانیوم و تبدیل اورانیوم غنی شده به سوخت هسته‌ای و تحویل آن به تهران حکایت می‌کرد، در آینده باید شاهد همکاری فنی ایران و امریکا به عنوان محور و اساس همکاری‌های هسته‌ای ایران با کشوری خارجی باشیم.

این یعنی که علی رغم برگزاری نشست چهارجانبه در ساعات پایانی روز سه شنبه، احتمالا امریکا جایگزین فرانسه می‌شود و حتی امکان دارد امریکا زمینه همکاری ایران و روسیه در مباحث فنی و هسته‌ای را نیز خود بر عهده بگیرد. هنوز هیچ تصمیم قطعی در این مورد اتخاذ نشده و مذاکرات ادامه دارد و با توجه به ظرافت‌های دیپلماتیک می‌توان انتظار هر نوع تغییر و تحول مواضع را تا خاتمه مذاکرات از سوی طرفین داشت.

اما بر طبق گفته‌های يک منبع آگاه در وين که به دومين پيش نويس قرارداد تامين سوخت راکتور تهران دسترسی پیدا کرده بود. در متن صريح اين پيش نويس فرانسه طرف قرارداد جمهوری اسلامی ايران در اين موضوع نيست و حذف فرانسه از پيش نويس قرارداد تامين سوخت راکتور تهران قطعی است. اگر این موضوع صحت داشته باشد می‌توان با قوت بیشتری بر تحلیل فوق تاکید کرد.

اکنون باید صبر کرد تا مذکرات به سرانجام رسد، هر چند به عقیده البرادعی مذاکرات وین بیش از حد انتظار کند پیش می‌رود اما بلاخره خاتمه خواهد یافت، اهمیت مذاکرات در توفیق طرفین برای پیشبرد اهداف مورد نظرشان است، باید دید کدام طرف برنده و کدام طرف دست خالی است.