چگونه شرکت‌هاى غربى ديکتاتور مى‌سازند

دیپلماسی ایرانی: کشورهای استبدادی همواره آداب و رسوم خاصی را ابداع و به اجرا گذاشته‌اند که در بیشتر مواقع یا مشمئزکننده بوده یا در خوشبینانه‌ترین حالت باعث خنده ناظران خارجی شده‌اند. اما از این کار بدتر که کار را به بیزاری می کشاند، خدماتی است که شرکت های خارجی به کشورهای دیکتاتوری نه برای کمک به رفاه مردم بلکه برای تحت فشار قرار دادن بیشتر آنها ارائه می دهند.

به گزارش دویچه وله، شرکت‌های مشهور آلمانی از قبیل زیمنس، مرسدس بنز و ده‌ها شرکت امریکایی، فرانسوی و ترکیه‌ای برای انعقاد قراردادهای سودآور در ترکمنستان مجبور شدند کتاب صفرمراد نیازاف را به زبان‌های مختلف ترجمه کنند.

مخالفین دولت ترکمنستان می‌گویند، این شرکت‌ها به جای توسعه ارزش‌های غربی با روش‌های غیر‌متعارف، رشوه‌خواری و تمجیدهای دروغین دیکتاتور ساختند.

بر اساس گزارش سالانه‌ سازمان جهانی مبارزه با فساد، ترکمنستان در زمان حیات نیازاف در فساد مالی و دولتی دومین کشور دنیا به حساب می‌آمد.

حال مراد سوینوف نماینده سابق پارلمان ترکمنستان شرکت‌های غربی را متهم می‌کند که آنها در زمان نیازاف برای سرکوب مخالفین دستگاه شنود در اختیار دولت ترکمنستان قرار داده‌اند و با این اقدام سیاست‌های سرکوب نیازاف را در داخل کشور تائید و حمایت کرده‌اند.

میشائل لاوبش رئیس بنیاد یورایزیشن ترانسیشن گروپ (Euroaisian Transition Group) که یک بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای مرکزی است، در این باره می‌گوید: «شرکت‌های آلمانی هم در شکل‌گیری رژیم نیازاف سهیم بودند. همه قراردادها از طریق احمد چالیک یک بازرگان ترک که از طریق تجارت با ترکمنستان میلیاردر شد، انجام می‌گرفت. معیار انعقاد هر قراردادی با نیازاف ترجمه‌ کتاب روح‌نامه‌ او بود.»

لاوبش همچنین می‌گوید: «نخست باید کاری نیک برای دیکتاتور انجام می‌دادی تا یک قرارداد می‌گرفتی. در اکثر کشورهای اروپایی ترجمه‌‌ کتاب نیازاف بوسیله شرکت‌های غربی انجام گرفته است».

ولی آگاهان به مسائل ایران و ترکمنستان می‌گویند، ترجمه‌ کتاب او به فارسی از سوی شرکت‌های تجاری نبوده است. نیازاف حتی شعری را در وصف برادری و دوستی جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان سروده است.

سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر از دولت‌ها و شرکت‌های غربی درخواست می‌کنند تا با رژیم‌های مستبد و دیکتاتور همکاری نکنند.

سازمان بین‌المللی و غير‌دولتی گلوبال ویتنس (Global Witness) که مقر آن در لندن است، برآورد می‌کند در حساب شخصی نیازاف در دويچه بانک آلمان حدود ۵ ميليارد دلار پول هست.

اين سازمان پس از مرگ نيازاف از دولت آلمان خواست حساب شخصی نيازاف را مسدود کند و پول وی را به دولت این کشور بازگرداند. ولی دویچه بانک آلمان تا به ‌حال درباره حساب شخصی نیازاف یا حمایت این بانک از او سکوت اختیار کرده است.

به نظر میشائل لاوبش سکوت درباره‌ حمایت از دیکتاتورها فقط روش دویچه بانک نیست بلکه اکثر شرکت‌هایی که در ترکمنستان فعالیت دارند تا به ‌حال این شیوه را اتخاذ کرده‌اند.

مخالفان دولت ترکمنستان همچنین شرکت آلمانى زيمنس را متهم می‌کنند که با فروش دستگاه شنود حاکمان اين کشور را حمايت می‌‌کند.

آق‌‌محمد ولساپار نویسنده ترکمنستانی مقیم سوئد به نقش به وجود آمدن رژیم دیکتاتوری و سود شرکت‌های غربی اشاره می‌کند و می‌گوید: «شرکت‌های مانس‌مان و مرسدس بنز کتاب نیازاف را به آلمانی ترجمه کردند و در کتابخانه‌ دانشگاه گوتینگن آن را در اختیارعلاقمندان آلمانی قرار دادند. کشور آلمان پس از روسیه و ترکیه سومین کشوری است که بیشترین تبادلات تجارتی را با ترکمنستان دارد».

ولساپار امیدوار است با توجه به از بین رفتن برخی آثار دیکتاتور در کشورش شرکت‌هایی که حکومت دیکتاتوری را در ترکمنستان تائید و پشتیبانی کردند، روش خود را تغییر دهند.

ولی میشائل لاوبش معتقد است، برداشته شدن مجسمه طلایی نیازاف برای شرکت‌های غربی اهمیتی ندارد و این شرکت‌ها از اشتباه خود درسی نگرفته‌اند. وی همچنین می‌گوید: «بردی محمداف که قبلا یک دندانپزشک بود، اثرعلمی‌اش اکنون در مدارس کشور به ‌جای کتاب رهبر قبلی ترکمنستان تدریس می‌شود».

این کارشناس تاکید می‌کند، در ترکمنستان ممکن است به‌جای دیکتاتوری قبلی یک کیش شخصیت جدیدی شکل بگیرد و شرکت‌های غربی این ‌بار هم بیکار نخواهند بود.

به نظر لاوبش حمایت شرکت‌های غربی از دیکتاتورها با سیاست‌های آنها در اروپای غربی مغایرت دارد. وی در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «اگر پشتیبانی از رژیم‌های مستبد ادامه یابد و ما چنین گزارش‌هایی را در اختیار افکار عمومی خود بگذاریم اعتبار این شرکت‌ها در میان مشتریان خود در غرب از بین می‌رود.»

لاوبش در ادامه صحبت‌هایش تاکید می‌کند، هم‌زمان این شرکت‌ها برای راهیابی به بازار یک کشور حاضرند دستگاه‌های شنود خود را هم صادر کنند و آن را در اختیار رژیم‌های دیکتاتور بگذارند تا مخالفین خود را تحت فشار قرار دهند. اما ادامه این فعالیت‌ها نظر افکار عمومی را درباره این شرکت‌ها را تغییرخواهد داد و به همین دلیل آنها سعی می‌کنند درباره‌ حمایت از دیکتاتورها سکوت کنند.

شرکت‌های غربی در توجیه حمایت از رژیم‌های دیکتاتور از سیاست تاثیرگذاری از طریق همکاری‌های بیشتر اقتصادی صحبت می‌کنند. میشائل لاوبش به این سیاست شرکت‌های غربی باور ندارد و دلیل می‌آورد: «تا وقتی قراردادهای کلان اقتصادی با شرکت‌های خارجی توسط مدیران ارشد یک رژیم امضا می‌شود و فقط یک نفر و مشاورین او در بستن آن قراردادها نقش دارند، این سیاست شرکت‌های غربی بی‌تاثیر خواهد بود.»

میشائل لاوبش اظهار امیدواری می‌کند که برداشته شدن مجسمه طلایی نیازاف نشانه‌ خوبی است و دولت‌های غربی نیز از این سیاست بردی محمداف حمایت می‌کنند. در عین حال میشائل لاوبش رئیس بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای مرکزی هشدار می‌دهد که شرکت‌های غربی نیز باید سیاست خود را در حمایت از رژیم‌های دیکتاتوری تغییر دهند.