از امریکا اصرار، از سوریه انکار

بیش از یک سال از روزی می‌گذرد که باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده جامه اصلاح طلبی بر تن کرد و به صراحت اعلام کرد که واشنگتن قرار است با دوستی با سوری‌ها و فراموش کردن گذشته این کشور را از ایران و حزب الله لبنان دور کند. در سیصد و شصت و پنج روزه گذشته هر آنچه که واشنگتن انجام داد در حقیقت ابزاری بود برای نزدیکی بیش از پیش دمشق به تهران و حزب الله لبنان. حزب الله لبنان از منظر امریکایی‌ها گروهی تروریستی است. سوریه در یک سال اخیر نه تنها از این نهاد فاصله نگرفته است بلکه بر حجم مراوده‌های خود با حرب الله افزوده است. در این بازه زمانی بر حجم معامله‌های نظامی‌ میان دمشق – حزب الله افزوده شده است. یک سال پیش بود که گزارش‌هایی منتشر شد دال بر آموزش نیروهای حزب الله در خاک سوریه و فروش موشک‌های ضدهوایی سوریه به حزب الله لبنان.

در ماه آوریل بود که اسرائیل ادعایی تازه مطرح کرده و اعلام کرد که سوریه موشک‌های بالستیک اسکاد را در اختیار حزب الله لبنان قرار داده است. چند روز پیش نیز وال استریت ژورنال در گزارشی مدعی شد که تهران نیز سیستم پدافند هوایی را در اختیار سوری‌ها قرار داده است. بر اساس این گزارش سوریه می‌تواند هرگونه حرکت موشک از اسرائیل به سمت ایران را با این پدافندهای هوایی رهیابی کند.

آندرو تابلر کارشناس مسائل سوریه در موسسه تحقیقاتی شرق نزدیک در این خصوص می‌گوید: در یک سال گذشته مقام‌های امریکایی 14 بار در قالب هیات‌های متفاوت به سوریه رفته اند اما حرکت سوری‌ها بیانگر تغییر در سیاست‌های خارجی‌اش نیست.

مقصر کیست؟

با وجود آنکه باراک اوباما برای ارتباط‌‌ گیری با سوریه پیشقدم شده است، برخورد سرد دمشق با این استقبال بی‌سابقه امریکایی‌ها را سرد کرده است. حقیقت این است که واشنگتن نمی‌تواند سوریه را به ایستادن در مقابل حزب الله لبنان، حماس و دور شدن از ایران وادار کند. در این میان نمی‌توان این همه ناکامی‌ را تنها به یک عامل وابسته دانست. باراک اوباما این روزها سخت درگیر افغانستان و بحران‌های مالی داخلی است. تندروها در اسرائیل با رهبری بنیامین نتانیاهو چندان به برقراری رابطه و مذاکره با سوریه تمایل نشان نمی‌دهند. دمشق برای مقابله با اسرائیل و ایالات متحده حزب الله را در کنار خود علم کرده است. خصومت‌ورزی‌های جدید ترک‌ها با اسرائیل بر سر محاصره غزه در سطح کلان به نفع سوری‌ها تمام شد.

باراک اوباما سفیر پیشنهادی خود برای حضور در سوریه را راهی سنا کرده است اما هنوز نه دموکرات‌ها و نه جمهوری خواهان تمایلی به رای‌گیری در خصوص صلاحیت این فرد ندارند. باراک اوباما یک سال پیش در قاهره با مخاطب قرار دادن مسلمانان امید عادی سازی و بهبود رابطه میان واشنگتن و جهان اسلام را در اذهان زنده کرد، اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد. بخشی از این عادی سازی رابطه، کنش و واکنش میان سوریه و  اسرائیل را شامل می‌شود که بیش از ده سال است تنش و دوری را تجربه می‌کنند. آخرین بار ترکیه در سال‌های 2007 و 2008 واسطه شد تا شاید بتواند میان دو طرف میانجی‌گری کارسازی را به نام خود سند بزند که با موفقیت همراه نبود. باراک اوباما عمیقا به این باور رسیده است که عادی سازی نسبی رابطه میان کشورهای همسایه است که می‌تواند صلح در خاورمیانه را تضمین کند. امریکا با دست درازی به سمت سوریه در حقیقت به دنبال کاهش از نفوذ ایران بر منطقه نیز بود. همزمان امریکا باید اسرائیل را به سمت مصالحه با فلسطین نیز پیش ببرد. موفقیتی که بسیار سخت محقق می‌شود چرا که رابطه نزدیک سوریه با دشمنان اسرائیل، مساله‌ای نیست که به این راحتی از ذهن تندروها در اسرائیل محو شد. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که سوریه تنها زمانی می‌تواند حس نیت امریکا را باور کند که سفیر این کشور در دمشق استوارنامه خود را به بشار اسد تحویل دهد.

دنیا به امریکا ختم نمی‌شود

شاید سوری‌ها نیز در دل به دوستی با امریکا فکر کنند اما حقیقت این است که بشار اسد اخیرا مورد استقبال رهبران بسیاری در غرب و البته شرق قرار گرفته و همین مساله امریکا را تبدیل به اولویت چندم دمشق می‌کند. تا چند سال پیش سوری‌ها در سطح جهانی منزوی شده بودند. ترور رفیق حریری نخست وزیری فقید لبنان و انگشت‌های اتهامی‌که به سمت خاندان اسد در سوریه نشان رفت، این کشور را برای چند سال در کما سیاسی فرو برد . در همین برهه زمانی بود که ایران با ایستادن در کنار سوریه تبدیل به تنها دوست این کشور در منطقه شد . این روزها اما سوریه با چندین کشور عربی نیز رابطه حسنه خوبی پبدا کرده است . سفرا و نمایندگان کشورهای اروپایی به دمشق رفت و آمد دارند . حرکت اسرائیل در کشتن نه فعال صلح سوار بر ناوگان آزادی برای رفع محاصر ه غزه بر رونق جریان جبهه مقاومت که سوریه بخشی از آن بوده است منتهی شد.

کریستین ساینس مانیتور