کارین کلر-زوتر، رئیس‌جمهور سوئیس، گفته که امیدوار است این مذاکرات به کاهش تنش‌های جهانی منجر شود، زیرا تجارت دوجانبه آمریکا-چین تأثیر عمیقی بر اقتصاد جهانی دارد.
ادامه مطلب
وزارت خارجه ایالات متحده در ادامه سیاست «فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ، تحریم‌های جدیدی را علیه شبکه کشتیرانی مرتبط با ایران و نهادها و افراد مرتبط با برنامه هسته‌ای این کشور اعمال کرد. این اقدامات، که به موازات دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط انجام شد، با هدف قطع منابع مالی ایران و محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای و منطقه‌ای آن صورت گرفته است.
ادامه مطلب
سفر ترامپ فرصتی برای ایران است تا از شکاف‌های بین آمریکا، اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس بهره‌برداری کند. در سناریوی خوش‌بینانه، دور پنجم مذاکرات به توافقی منجر می‌شود که تحریم‌ها را لغو کرده و اقتصاد ایران را احیا می‌کند. این توافق، با کاهش خطر جنگ و تقویت روابط ایران با همسایگان، نظم منطقه‌ای جدیدی را شکل می‌دهد که تهران هم می‌تواند وزنی جدی در آن پیدا کند. حمایت کشورهای حوزه خلیج فارس از دیپلماسی، همان‌طور که برنارد هیکل در پرینستون اشاره کرد، به ایران اهرم فشار بیشتری می‌دهد.
ادامه مطلب
برخی مقامات اسرائیلی، مانند گیورا آیلند، معتقدند که آمریکا ممکن است پشت سر اسرائیل و مخفیانه به‌ویژه در مورد ایران با کشورهای عربی معامله کند.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره می نویسد: ترامپ اما واقع‌گراتر از آن است که بخواهد خود را در قواره شعارهای انتخاباتی و غرولندهای معمول بپوشاند. واقعیت‌های جهان امروز در نخستین صد روز دور دوم ریاست بر ایالات متحده، او را مجاب کرده که به سادگی تن به ماجراجویی بدون سرانجام روشن ندهد. ترامپ در گفت‌وگو با تهران دریافته که نمی‌تواند به تمامی آنچه می‌خواهد دست یابد، بلکه باید به آنچه می‌توان دست یافت، بسنده کند. تهران نیز به درستی و هشیارانه مراقب است که اگر قرار بر گفت‌وگوست، باید نگاه رادیکال را از رویکرد سیاست خارجی خود دور کند.
ادامه مطلب
سید رضا تقوی‌نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران باید با هوشمندی تمام، تعادلی ظریف میان حفظ منافع ملی خود در توسعه روابط با کشورهای مختلف و ضرورت حل و فصل مسئله هسته‌ای از طریق دیپلماسی ایجاد کند. در غیر این صورت سایه سنگین سوءظن و بدبینی ناشی از این روابط، همچنان بر میز مذاکرات سنگینی خواهد کرد.
ادامه مطلب
سفر دونالد ترامپ به کشورهای خلیج‌فارس که از امروز دوشنبه آغاز می‌شود، شامل عربستان سعودی، قطر، و امارات متحده عربی، نقطه عطفی در بازتعریف معادلات آمریکایی-عربی است. این سفر، به‌عنوان اولین سفر خارجی رسمی ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، در بستری از تحولات دیپلماتیک و تنش‌های منطقه‌ای، از جنگ غزه تا مذاکرات هسته‌ای ایران، رخ می‌دهد. برخلاف روسای جمهور پیشین آمریکا که اسرائیل را محور سیاست‌های منطقه‌ای خود قرار می‌دادند، چشم‌انداز منطقه‌ای ترامپ بر تقویت روابط با ریاض متمرکز است، که این تغییر اولویت به‌طور غیرمستقیم به نفع تهران عمل می‌کند. بهبود روابط ایران و عربستان پس از توافق مارس ۲۰۲۳، همراه با دیپلماسی فعال تهران در مذاکرات عمان و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جایگاه ایران را به‌عنوان بازیگری کلیدی در منطقه تثبیت کرده است.
ادامه مطلب
در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان، اظهارات تند استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، درباره سلب حق غنی‌سازی از ایران، این گفت‌وگوها را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده است. ویتکاف با تأکید بر برچیدن کامل تأسیسات هسته‌ای نطنز، فردو و اصفهان، موضعی حداکثری اتخاذ کرده که بسیاری از ناظران آن را غیرواقعی و مانع پیشرفت مذاکرات می‌دانند. برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند پافشاری واشنگتن بر این خط قرمز می‌تواند این دور (چهارم) را به آخرین گفت‌وگوی دو طرف تبدیل کند. این مذاکرات که در آستانه سفر ترامپ به خاورمیانه (۱۳ تا ۱۶ می۲۰۲۵) برگزار می‌شود، تحت تأثیر تنش‌های داخلی در تیم ترامپ و فشارهای نومحافظه‌کاران و از همه مهم‌‌تر اسرائیل و شخص نتانیاهو قرار دارد.
ادامه مطلب
در آستانه دور چهارم مذاکرات ایران و ایالات متحده در مسقط که قرار است روز یکشنبه (۲۰ می۲۰۲۵) برگزار شود، گزارش‌ها از تشدید اختلافات میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، حکایت دارند. این مذاکرات که کماکان با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکوف، نماینده ویژه کاخ سفید انجام می‌شود، در حالی پیش می‌رود که نتانیاهو فشار برای گزینه‌های نظامی علیه ایران را افزایش داده است. با این حال، رویکرد دیپلماتیک ترامپ که به دنبال توافقی بدون توسل به نیروی نظامی است، نشان‌دهنده تمایل واشنگتن به کاهش تنش‌ها و تقویت ثبات منطقه‌ای است.
ادامه مطلب
سفر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به عربستان سعودی و قطر که امروز شنبه و پیش از دور چهارم احتمالی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا و در آستانه سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه انجام می‌شود، نشانه‌ای از تحرک دیپلماتیک تهران برای مدیریت تحولات منطقه‌ای و پیشبرد منافع ملی است. این سفر که با دیدار با مقامات ارشد ریاض و حضور در اجلاس گفت‌وگوی ایران و جهان عرب در دوحه همراه شده، بی‌شک اهدافی چندوجهی را دنبال می‌کند. منابع العربی‌الجدید گزارش داده‌اند عراقچی در ریاض درباره تحولات فلسطین، جنگ غزه، لبنان، یمن و سوریه با مقامات سعودی گفت‌وگو خواهد کرد و آنها را در جریان مذاکرات تهران-واشنگتن قرار خواهد داد. اما حضور مسئول سیاست خارجی ایران در ریاض و دوحه با سه هدف مشخص صورت می‌گیرد؛ مدیریت تحولات منطقه‌ای با بهره‌گیری از ظرفیت کشورهای عربی، پیشبرد مذاکرات هسته‌ای با استفاده از پتانسیل منطقه‌ای و هشدار درباره موضوعات حساس مانند جعل نام خلیج فارس و ادعای مخرب درباره جزایر سه‌گانه ایرانی.
ادامه مطلب
مسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: دونالد ترامپ اعلام کرده که پیش از سفر خود به خاورمیانه، که قرار است هفته آینده (۱۳ تا ۱۶ مه ۲۰۲۵) با تمرکز بر دیدار از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و احتمالاً ترکیه انجام شود، «اعلامیه‌ای بسیار بزرگ و مثبت» منتشر خواهد کرد. این اعلامیه، که به گفته وی یکی از مهم‌ترین تحولات سال‌های اخیر خواهد بود، احتمال‌های گسترده‌ای را برانگیخته است.
ادامه مطلب
اکبر فیجانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: احتمال دارد حمله تروریستی اخیر به گردشگران در کشمیر و بعضی از عملیات ترورریستی در گذشته با هدف تشدید تنش بین هند و پاکستان توسط سازمان های اطلاعاتی اسرائیل، انگلیس و آمریکا طراحی شده باشد. ازاین رو با آگاهی از این واقعیت و اینکه صرفا غول های ثروت و استعمارگران از جنگ و بحران سود می برند، ملت و دولتمردان هند و پاکستان باید با خویشتنداری و هوشیاری، از افتادن در تله سوداگران جنگ پرهیز کنند.
ادامه مطلب
توقف حملات نظامی آمریکا علیه انصارالله یمن که به گزارش سی‌ان‌ان، پس از مذاکرات با میانجیگری عمان و هدایت استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا محقق شد، فضایی برای دیپلماسی منطقه‌ای ایجاد کرده است. در این بین نیویورک‌تایمز مدعی است ایران با استفاده از نفوذ خود بر حوثی‌ها، به‌عنوان بخشی از تلاش‌های عمان، در این آتش‌بس نقش داشته است. این ادعا، اگرچه توسط اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران رد و انصارالله به‌عنوان گروهی مستقل معرفی شده، نشان‌دهنده جایگاه تهران در معادلات منطقه‌ای است. بقائی تأکید کرد اقدامات یمن نتیجه تصمیمات مستقل آنها در حمایت از فلسطین و دفاع از خود در برابر تجاوزات آمریکاست، نه دستور از ایران.
ادامه مطلب
سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی که قرار است از ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ آغاز شود، هم‌زمان با دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان است. به گزارش آسوشیتدپرس (هفتم می۲۰۲۵)، ادعاها درباره تصمیم ترامپ برای تغییر نام خلیج فارس به «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» از سوی منابع ناشناس آمریکایی مطرح شده است. این اقدام که عباس عراقچی آن را «سیاسی و خصمانه» خوانده، می‌تواند ضربه‌ای جدی به مذاکرات هسته‌ای وارد کند. مذاکرات جاری که با میانجیگری عمان و هدایت عباس عراقچی و استیو ویتکاف در جریان است، به گزارش رسانه‌ها پیشرفت‌هایی داشته و فضای مثبتی برای گفت‌وگو ایجاد کرده است. اما جعل نام خلیج فارس که ریشه‌ای عمیق در تاریخ و هویت ایرانی دارد، می‌تواند این فضا را متشنج کند.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره می نویسد: هیچ چیز بدتر از بی‌تصمیمی در سیاست نیست. تهران و واشنگتن یا باید به سرعت به توافقی درخور دست یابند، یا تن به ورطه‌ای دهند که دشمنان هرگونه تنش‌زدایی و تعامل سازنده میان این دو خواستار آن هستند. اعلام تعلیق در ادامه گفتوگوهای تهران _ واشنگتن توانست تأثیر فوری بر خوش‌بینی‌ها به سه دور گفتوگوهای انجام شده بگذارد، اما اکنون همه آنچه فضای عمومی دیپلماسی را در خود فرو برده، نگرانی از آینده مسیری است که تنها امیدواری به کشف حل مسالمت‌آمیز اختلافات و رسیدن به نقطه توافق باقی مانده است.
ادامه مطلب
پس از یک هفته ابهام در خصوص چرایی توقف مذاکرات، استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا، دوشنبه شب در گفت‌وگو با اکسیوس اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای با ایران در مسیر مثبتی پیش می‌رود و دولت ترامپ به دنبال حل دیپلماتیک این پرونده است. او افزود که دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم برای آخر هفته جاری (شنبه یا یکشنبه) برنامه‌ریزی شده، اما ممکن است به دلیل سفر احتمالی دونالد ترامپ به منطقه به تعویق بیفتد. نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران هم خبر داد که این دور (چهارم)، روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت در مسقط برگزار خواهد شد.
ادامه مطلب
معصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تحلیل کنش‌های ایران و آمریکا در این مرحله، مستلزم فهم دقیق از سازوکارهای تصمیم‌سازی در هر دو کشور و ادراکات امنیتی آنها از یکدیگر است. واشینگتن، به‌رغم اولویت دادن به بحران اوکراین و تقابل با چین، همچنان برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی خزنده علیه نظم هژمونیک خویش در غرب آسیا تلقی می‌کند. در مقابل، تهران نیز تجربه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام را نه‌تنها شکست یک توافق بلکه زوال اعتبار تعهدات حقوق بین‌الملل می‌داند و از همین‌رو، رویکرد بازگشت به توافق سابق را فاقد ضمانت اجرایی ارزیابی می‌کند.
ادامه مطلب
باید اذعان داشت که شاهد یک معمای چندضلعی صلح در شبه قاره قاره هستیم. در این بین عراقچی با تأکید بر خویشتنداری و دیپلماسی، گامی مهم در این مسیر برداشته است، اما مسیر پیش‌رو نیازمند صبر و هماهنگی گسترده‌تر است. در نهایت، صلح در جنوب آسیا نه‌تنها به نفع هند و پاکستان، بلکه به سود کل منطقه و جهان است، و ایران می‌تواند با تداوم دیپلماسی فعال خود، نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا کند.
ادامه مطلب
در حالی که مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن، ذیل توقف موقت در مراحل حساسی قرار دارد، موضع‌گیری‌های اخیر ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، و رویکرد کلی اروپا نشان‌دهنده ایفای نقش پلیس بد در این فرآیند دیپلماتیک است. اظهارات مسئول سیاست خارجی پاریس، که با اتهامات بی‌اساس علیه تهران، تهدید به بازگشت تحریم‌ها، و اصرار بر گسترش دامنه مذاکرات به مسائل غیرهسته‌ای همراه بوده، نه‌تنها فضای اعتماد را تضعیف کرده، بلکه به پیچیدگی‌های مذاکرات افزوده است. این پالس مخرب الیزه، که در تضاد با حمایت ظاهری از دیپلماسی قرار دارد، همراه با عدم برگزاری نشست پیشنهادی با ایران به دلایل لجستیکی، نشان‌دهنده رویکردی تقابلی است که می‌تواند مذاکرات را به بن‌بست بکشاند.
ادامه مطلب
اگرچه خروج مایک والتز از کابینه دونالد ترامپ در پنجشنبه گذشته به‌ظاهر تغییری در ساختار سیاسی کاخ سفید بود، اما پیامدهای این تصمیم و لایه‌های پنهان آن همچنان در محافل دیپلماتیک و راهبردی جهان موج می‌زند. به گزارش واشنگتن‌پست، اخراج والتز، مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا، با هماهنگی‌های فشرده او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای پیشبرد گزینه نظامی علیه ایران گره خورده است. این رویداد، که در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن رخ داد، نه‌تنها شکاف‌های عمیق در تیم سیاست خارجی ترامپ را آشکار کرد، بلکه فشارهای نتانیاهو برای ممانعت از دیپلماسی با ایران را برجسته ساخت.
ادامه مطلب
با وجود توقف موقت مذاکرات، همچنان شاهد تداوم دیپلماسی هسته‌ای تهران و کانال‌های باز سیاست خارجی هستیم. در این راستا، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، عصر روز جمعه در تماس تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، آخرین تحولات مرتبط با گفتوگوهای غیرمستقیم ایران و ایالات متحده را تشریح کرد و بر تعهد ایران به مسیر دیپلماتیک تأکید کرد. این تماس، که در بحبوحه مذاکرات حساس هسته‌ای و واکنش‌های منطقه‌ای رخ داد، نشان‌دهنده تلاش تهران برای حفظ و تداوم دیپلماسی در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی است.
ادامه مطلب
گرچه دونالد ترامپ به‌تازگی مشاور امنیت ملی خود را تغییر داده، اما مشورتی که بیش از همه برایش ارزش دارد، نظر خودش است. با وجود تعهد به سیاست «اول آمریکا»، او در پایان‌دادن به درگیری خونین اوکراین و تضمین آزادی گروگان‌های باقی‌مانده در غزه، با چالش مواجه بوده است. او همچنین برای مذاکره بر سر یک توافق هسته‌ای پیچیده با ایران، در چارچوب مهلتی که خودش تعیین کرده، تلاش کرده است. در تمام این مدت، او حملات هوایی آمریکا علیه حوثی‌ها در یمن را افزایش داده است؛ گروهی که به گفته او در یک کارزار تقریبا ۵۰روزه که نشانه چندانی از پایان آن دیده نمی‌شود، «نابود» شده‌اند. کنار‌گذاشتن مایک والتز، پیروی ترامپ از غرایز خود را ساده‌تر می‌کند، اما لزوما دستیابی به پیروزی‌های سیاست خارجی را آسان‌تر نخواهد کرد.
ادامه مطلب
در حالی که قرار بود دیروز جمعه مذاکرات ایران با تروئیکای اروپایی در رم کلید بخورد و امروز شنبه شاهد دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا باشیم، به ناگاه از عصر پنجشنبه فضای جدیدی به دلیل تعویق مذاکرات بر سیاست خارجی حاکم شده است. هرچند اخبار و گزارشات متناقضی درباره دلایل این تعویق منتشر شده است، اما همزمانی آن با تحولاتی در کابینه دونالد ترامپ این شائبه را تقویت می‌کند که دلیل هرچه باشد در طرف عمانی و ایرانی نیست، بلکه فعل و انفعالات سیاسی در کاخ سفید شرایط را مبهم کرده است. اظهارات مقامات ایرانی، آمریکایی، عمانی، و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، همراه با گزارش‌های رسانه‌ای و واکنش‌های منطقه‌ای، تصویری چندوجهی از وضعیت کنونی ارائه می‌دهد.
ادامه مطلب
نقش مخرب اسرائیل در خاورمیانه می‌تواند مذاکرات را به سمت بن‌بست سوق دهد، جنگ اوکراین و مذاکرات روسیه -آمریکا می‌تواند فضای دیپلماتیک را پیچیده‌تر کند، و رقابت چین – آمریکا می‌تواند ایران را به سمت وابستگی بیشتر به چین سوق دهد.
ادامه مطلب
صد روز از آغاز دولت دوم دونالد ترامپ گذشته و این مقطع حساس با اعلام دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در رم هم‌زمان شده است. تهران که با جدیت به دنبال احیای دیپلماسی هسته‌ای و رفع تحریم‌های اقتصادی است، هم‌زمان با گفتوگوهای اصلی با واشنگتن، مذاکراتی با تروئیکای اروپایی را در حاشیه پیش می‌برد. اظهارات متناقض مقامات آمریکایی، از خوش‌بینی به توافق تا تهدید به اقدام نظامی، همراه با نگرانی‌های فزاینده اسرائیل از حاشیه‌نشینی در این فرایند، فضای دیپلماتیک را پیچیده کرده است.
ادامه مطلب
کوروش احمدی می نویسد: در پی به قدرت رسیدن مجدد ترامپ دوباره با این بحث که آیا نظم بین‌المللی جدیدی در حال شکل‌گرفتن است، مواجه شده‌ایم. اقدامات ترامپ در فاصله‌گرفتن از تعهدات امنیتی در قبال متحدان اروپایی، نزدیک‌شدن به روسیه و نظام‌های اقتدارگرا و نیز راه‌انداختن نوعی جنگ تجاری و... بار دیگر بحث درباره شکل‌گیری یک نظم بین‌المللی جدید را به میان آورده است.
ادامه مطلب
در حالی که پس از سه دور، هم چنان مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در عمان با میانجیگری این کشور در جریان است، رایزنی‌های گسترده مقامات غربی، از جمله مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و وزرای خارجه فرانسه و بریتانیا، نشان‌دهنده حساسیت مقطع کنونی در پرونده هسته‌ای ایران است. اظهارات رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، دیوید لمی، وزیر امور خارجه انگلستان و گزارش‌های دیپلماتیک از مذاکرات مسقط، همگی بر ضرورت دستیابی به توافقی پایدار و قابل راستی‌آزمایی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران تأکید دارند. این تلاش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در مهر ۱۴۰۴ و خطر فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه، انگلستان) به نگرانی کلیدی تهران تبدیل شده است.
ادامه مطلب
اندیشکده‌های آمریکایی پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به سابقه دیپلماسی موفق (مانند بحران کارگیل)، فشارهای بین‌المللی (به‌ویژه از سوی آمریکا، چین و روسیه) احتمالاً تنش‌ها را در کوتاه‌مدت کاهش می‌دهد.
ادامه مطلب
ناصر پورحسن در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظرمی رسد به رغم ارتباط وسیع آمریکا و اسرائیل، روابط آنها عموم و خصوص من وجه است. منافع آنها به‌طور مطلق با هم انطباق ندارد و در موارد بسیار فراوانی با هم تزاحم منافع دارند.
ادامه مطلب
گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای، هرچند قابل‌توجه، ممکن است با واقعیت فاصله داشته باشد. تجربه مذاکرات گذشته نشان داده که تغییرات در زمان‌بندی یا ترکیب تیم‌ها اغلب تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی متعددی قرار دارد. برای ایران، تداوم مذاکرات در فضایی سازنده و مبتنی بر احترام متقابل، از اولویت برخوردار است. سخنان بقائی نیز بر این نکته تأکید دارد که تهران به دنبال پیشبرد مذاکرات در چارچوب توافقات قبلی است. در مقابل، اگر تیم آمریکایی تصمیم به تغییر ترکیب خود بگیرد، این اقدام می‌تواند نشان‌دهنده عزم واشنگتن برای تسریع در رسیدن به توافق باشد، هرچند ممکن است با پیچیدگی‌های جدیدی همراه شود. در مجموع، دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا، چه از نظر زمان‌بندی و چه از منظر ترکیب تیم‌ها، در روزهای آینده با حساسیت‌های بیشتری همراه خواهد بود. پیشرفت‌های اخیر امیدها را برای دستیابی به توافقی پایدار افزایش داده، اما همچنان نیازمند مدیریت دقیق و دیپلماسی هوشمندانه از سوی هر دو طرف است.
ادامه مطلب