اقتصاد ایران

در آستانه ورود به دوره جدید مذاکرات

نشانه هایی از بهبود اقتصاد ایران مشاهده می شود

انتظار می رود با افزایش قیمت نفت خام درآمدهای دولت ایران هم افزایش یابد. هر چند آمریکا تحریم فروش نفت خام را دنبال خواهد کرد، ولی با این حال انتظار می رود که ایران نفت خام را به محصولات پتروشیمی تبدیل و به کشورهای همسایه صادر کند. شمار مبتلایان به ویروس کرونا در ایران که در ماه اوت بیش از پنجاه هزار نفر در روز بوده به زیر ده هزار نفر رسیده است. ترافیک در ساعات عصر در مناطق تجاری در شمال تهران بار دیگر افزایش یافته و حتی مراکز خرید هم مملو از جمعیت شده و برندهای لوکس خارجی هم به فروشگاه ها بازگشته است.

ادامه مطلب

عذاب سیاست برای اقتصاد

چه بخواهیم چه نخواهیم همه چیز به مذاکرات گره خورده است

سید قائم موسوی در یادداشتی می نویسد: ناگفته نماند که اقتصاد ایران بیشتر از آنکه از فقدان مسیرِ تئوریک و نظریه‌های متناقض وارداتی در رنج باشد، از سیاست در عذاب است. اساسا اقتصاد ایران طفیلیِ سیاست و بازیچۀ آن است. این وجهه اقتصاد برای سیاست در هر دو جبهۀ داخلی و خارجی ایفای نقش می‌کند. بر همین اساس، اقتصاد کشور به دریاچه‌ای می‌ماند که از هر دو سو، سرچشمه‌هایش در مضیقه قرار گرفته‌اند. در بُعد خارجی تحریم‌ها سرچشمۀ منابع را خشکانید و در بُعد داخلی نیز دست دولت در جیب مردم، فلاکت و فقر را دامن زده است.

ادامه مطلب

با وجود تحریم ها و بحران های تودرتوی اقتصادی

دست و پای ایران برای توجه به تغییرات اقلیمی بسته است

در حالی که دولت ایران رسماً تغییر اقلیم را به عنوان یک تهدید وجودی به رسمیت می شناسد، ولی مبارزه با آن را در اولویت قرار نداده است. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ایران یکی از آخرین مقاماتی بود که از سوی رئیس جمهوری ایران منصوب شد.

ادامه مطلب

حتی اگر احیای برجام کوتاه مدت باشد

مزایای خودبه‌خودی لغو تحریم‌ها

این مزایا به هیچ عنوان به پای مزایای عادی‌سازی روابط اقتصادی بین طرفین، آن گونه که در برجام پیش‌بینی شده است، نمی‌رسد. اما مزایای خودبه‌خودی لغو تحریم‌ها آن قدر چشمگیر هست که ایران را به مذاکره پیرامون تعهدات هسته‌ای‌اش تحت یک توافق احتمالی تشویق کند.

ادامه مطلب

چگونه اقتصاد بیاموزیم؟

ظلم اقتصادی

محمد طبیبیان در یادداشتی می نویسد: چون نرخ دستمزد در کشور ما پائین است، پائین تر از سطح جهانی، قاعدتاً قیمت های حامل های انرژی هم نباید در سطح قیمت های جهانی قرار گیرد. این می شود ظلم. در سال های گذشته هرگاه دولتی قصد حذف یارانه کالایی را مطرح کرده عده ای این سرود را خوانده اند. چون سطح دستمزد در کشور ما پایین است قیمت سایر کالاها هم باید پائین باشد!

ادامه مطلب

کشوری که به علت تحریم ها، سرمایه گذاران خارجی را از دست داده است

بیم و امیدهای اقتصاد ایران

ایران به داشتن اقتصاد قابل توجه و متنوع مفتخر است که طبق برآورد صندوق بین المللی پول در سال ۲۰۲۱ تولید ناخالص داخلی آن معادل ۶۸۲ میلیارد دلار بوده است که از اسرائیل، امارات، نروژ، مالزی و سنگاپور بیشتر است. گستردگی اقتصاد ایران شامل  تولیدات داخلی و بنگاه های خانگی در زمینه های کشاورزی و معادن و بخش انرژی علت دوام آوردن ایران حتی تحت تحریم ها بوده است.

ادامه مطلب

انرژی نقش محوری دارد

چهار دلیل برای سیاست تهاجمی ترکیه به ایران

ابوالفضل پازوکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اقدامات تحریک آمیز باکو که با بازداشت دو راننده ایرانی به اوج خود رسید دو کشور ایران و آذربایجان  را در آستانه برخورد نظامی قرار داد. بی تردید، ردپای آنکارا در این عمل ضد ایرانی قابل مشاهده و رصد است. اما پرسش انتقادی مطرح این است: چه عللی باعث شده است تا آنکارا این چنین بی پروا علیه تمامیت ارضی و منافع ملی ایران دست به یک چنین اقداماتی بزند؟ 

ادامه مطلب

سناریوهایی که در میان مدت مطرح است

سه سناریوی پیش روی اقتصاد ایران

هرچند تحریم‌ها، سوءمدیریت و همه‌گیری کرونا ویروس در عملکرد منفی اقتصادی چند سال گذشته نقش داشتند اما تردیدی نیست که لغو تحریم‌ها راهی مناسب برای احیای اقتصادی ایران خواهد بود. در میان‌مدت، برای توسعه اقتصادی ایران سه سناریو مطرح است: الف) بازگشت به برجام؛ ب) یک توافق موقت برای کاهش فشار تحریم‌ها؛ ج) ادامه نظام کنونی تحریم‌ها.

ادامه مطلب

رئیسی و بحران اقتصادی گره خورده با تحریم

روسیه و چین در دازمدت توانایی کمک به اقتصاد ایران را ندارند

رئیسی کارگزاران سیاست خارجی خود را برای پیگیری به اصطلاح دیپلماسی اقتصادی بسیج کرده است چون می داند برای احیای اقتصادی کشور، گزینه داخلی چندانی در اختیار ندارد. تحریم های آمریکا، اقتصاد ایران را به آستانه فروپاشی کشانده و برجسته ترین نشانه چنین وضعیتی تورم ۵/۳۶ درصدی در سال ۲۰۲۰ است. به گزارش بانک جهانی، در ژوئن سال جاری نرخ تورم به ۴۳ درصد رسیده است.

ادامه مطلب

خوشحالی ایران از رفتن امریکا از افغانستان

چگونه ایران از صعود طالبان بهره‌ اقتصادی می برد؟

دولت ایران روی ثبات در افغانستان برای درو کردن چهار مزیت اصلی اقتصادی در دوره آتی حساب می‌کند که عبارت است از: باز شدن فضای اقتصادی گسترده بدون نظارت آمریکا با کشورهای آسیای مرکزی و نیز کاهش فشارهای تحریم‌های تجاری و اقتصادی آمریکا. در نتیجه می‌تواند در حالی وارد مذاکرات لغو تحریم‌ها با آمریکا شود که در وضعیت تجاری بهتری در مقایسه با قبل از خروج آمریکا از افغانستان قرار دارد. مزیت بعدی افزایش حجم تجارت ایران با افغانستان است که از نظر تکنولوژیکی عقب افتاده است و از تنگنای بین المللی مالی در زمان کنونی رنج می‌برد. مزیت چهارم نیز بهره‌برداری از مرزهای جغرافیایی افغانستان با چین برای عبور کامیون‌های تجاری این کشور به صورت مستقیم به چین است.

ادامه مطلب

سناریوهای پیش رو

درباره عملکرد اقتصادی دولت رئیسی چه می توان گفت

محمد طبیبیان در یادداشتی می نویسد: از آنجا که اطلاعات دقیقی در مورد رجحان های سیاست گذاری و موضع دولت در مورد پاردایم های اصلی و تعیین کننده در دسترس نیست، اگر بخواهیم بر مبنای عینی قضاوت کنیم به ناچار باید سناریوهایی را مطرح و تحت هر سناریو نتایج حاصل را بررسی کنیم.

ادامه مطلب

وعده ابراهیم رئیسی به اشتغال زایی، کاری دشوارتر از صرف پیوستن به برجام

رئیس جمهوری جدید ایران می تواند اقتصاد را نجات دهد؟

در فارسی معادل دقیقی برای مثل «مراقب آرزوهایتان باشید، ممکن است به حقیقت بپیوندند» نداریم، ام این مثل مناسب ترین توصیف برای مخمصه ای است که محافظه کاران ایران با کنترل نهاد ریاست جمهوری در آن افتاده اند. 

ادامه مطلب

در عصری که همه چیز در دهکده جهانی تعریف می شود

چالش میان اقتصاد و سیاست در دیپلماسی اقتصادی

پرهام پوررمضان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: شهروند کنونی جامعه جهانی دیگر فردی تک بعدی نخواهد بود و با اتکا به همین امر توانسته مفاهیمی مرکب را خلق کند، دیپلماسی اقتصادی به مفهوم نوین خود محصول تفکر شهروند این جامعه است. این امر یک مسئله مهم، راهبردی و استراتژیک است که سبب می شود دولت ها با زبان اقتصاد با یکدیگر سخن بگویند. در جمهوری اسلامی ایران نیز این مهم از اواخر دهه ۷۰ شمسی و اوایل دهه ۸۰ به کرسی های مطالعاتی اضافه شد و با شدت گرفتن تحریم های ظالمانه دولت آمریکا توانست در کشور به عرصه عمل روی بیاورد.

ادامه مطلب

از مایه خوردن بی انتها نیست!

خوره تحریم بر اقتصاد ایران

غلامرضا مصدق در یادداشتی می نویسد: سیاهه پرداخت هزینه‌های نجومی جزء به جزء تحریم چنان بلند بالا و متنوع است که امکان محاسبه تقریبی تمامی آن  وجود ندارد. سوال: این هزینه‌های سرسام‌آور از چه منبعی پرداخت می‌شود؟ چطور یک تولید کننده ایرانی در شرایطی که سود معمول کسب و کار در دنیا حدوداً ۵٪ است در قیاس با رقبای خارجی این همه هزینه اضافی پرداخت می‌کند و همچنان سرپاست؟ جواب: پرداخت زیان از مایه چطور؟

ادامه مطلب

تغییر روند در غرب آسیا؟

اقتصاد، پاشنه آشیل ایران در منطقه

نجمه پوراسمعیلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران جمهوری اسلامی ایران باید آگاه باشند که رفع نکردن تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی کشور، به عبارتی دور ماندن از بهره‌های اقتصادی و تأکید بیش از اندازه بر مسائل نظامی- امنیتی از طریق باز کردن صحنه بازی‌های جدید مثلاً در افغانستان، نمی‌تواند نفع بلندمدتی را نصیب ایران کند و قطعاً بازیگری مثبت و نظم‌ساز ایران در سطح منطقه را تضعیف خواهد کرد.

ادامه مطلب

جابه‌جایی بحران از مسائل سیاسی به تغییرات اقلیمی

انباشت بحران‌ها در آسیای جنوب غربی و هشدار انقلاب اقلیمی برای ایران

اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تغییرات اقلیمی، آب و هوایی منطقه‌ای و جهانی علاوه بر خسارات جانی و مالی فراوان، سپهر سیاسی جهانی را نیز دستخوش تغییرات اساسی کرده و چالش‌های بیشماری در داخل کشورها و روابط میان دولت‌ها به وجود آورده است. 

ادامه مطلب

در صورت احیای برجام

اروپا تجارت اقتصادی با ایران را جدی بگیرد

به نظر می رسد پتانسیل عظیم اقتصاد ایران در کوتاه مدت توسط اکثر شرکت های کشورهای اروپایی نادیده گرفته شود. با این وجود، اروپایی ها باید دیپلماسی اقتصادی خود را گسترش دهند و شرکت هایی که تجارت با ایران را از سر می گیرند مستحق پشتیبانی کامل کشورهای خود هستند. بدون آن، چهره های طرفدار توافق در داخل ایران برای دفاع از حفظ توافق در بلندمدت با دشواری روبه رو خواهند شد.

ادامه مطلب

در مورد احتمال توافق وین

بندهایی درباره دلار در احیای برجام که باید روشن شوند

محمد طبیبیان در یادداشتی می نویسد: در یک بند که در آن امکان صادرات فرش ایران به آمریکا قید شده هم، به دلیل منتفی بودن موسسات مالی آمریکایی از این معاملات امکان بازگشت دلار منتفی و این امر نیز بی اثر خواهد بود.

ادامه مطلب

رشدی که قابل توجه است

شکوفایی میلیونرهای ایرانی در میانه تحریم ها، کووید و انتخابات

اگرچه ایران تحت تحریم های ایالات متحده است و از آسیب های همه گیری کووید ۱۹ رنج می برد، اما شمار میلیونرها در این کشور افزایش قابل توجهی داشته. در سال ۲۰۲۰، شمار افراد با ارزش خالص بالا در ایران رشدی ۲۱.۶درصدی داشته که از میانگین ۶.۳ درصدی جهانی بالاتر بوده است. ثروت جمعی این میلیونرها به دلار هم رشدی ۲۴.۳درصدی داشته که رقم قابل توجهی است.

ادامه مطلب

اقتصاد در انتظارِ سیاست

وضعیت اقتصادی که در انتظار رئیس جمهوری بعدی است

مسعود نیلی در یادداشتی می نویسد: دولت بعد یا باید فروض سیاسی پیرامونی بودجۀ ۱۴۰۰ و سال‌های بعد از آن را تغییر دهد یا فروض اقتصادی آن را دگرگون کند یا به بودجۀ ریاضتی تن دهد و یا کشور را گرفتار تورم‌های بالا کند و مجدداً شاخص‌های بدتری را برای مورد نقد قرار گرفتن توسط افکار عمومی و رقبای بعدی خود در انتخابات ۴ سال بعد آماده کند.

ادامه مطلب

به دلیل فشارهای شدید اقتصادی

ایران به توافق نیاز دارد

ین توافق می تواند خطرات بسیاری را رفع کند: آمریکا و ایران در سال گذشته فاصله بسیار اندکی با جنگ داشتند به علاوه این که، بقای اقتصادی جمهوری اسلامی نیز در معرض خطر است. حکومت ایران راه پیش و برگشت ندارد و بدون لغو تحریم های گزنده اقتصادی و مالی، خطر سقوط اقتصادی آن وجود دارد. از این نظر، تمایل تهران برای ورود به مذاکرات جدید به هیچ وجه تعجب آور نبود.

ادامه مطلب

سریال ناتمام انتشار فایل صوتی به خان مجلس رسید

ظریف در محکمه فردا چه خواهد گفت و چه خواهد شنید؟

جلال میرزایی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی تصریح کرد که بسیار بعید است حضور محمدجواد ظریف در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس برای ارائه توضیحات پیرامون انتشار فایل صوتی و گفته های او در این فایل به معنای آماده شدن مجلس برای دادن کارت زرد سوم و یا کلید خوردن طرح استیضاح ظریف باشد. 

ادامه مطلب

ایران تحت تحریم (بخش ششم)

ایران در کاهش فقر موفق بوده اما در کاهش نابرابری نه

ارزیابی تاثیر تحریم ها بر نابرابری درآمد به اندازه فقر ساده نیست. ایران به طور کلی در کاهش فقر، و نه در کاهش نابرابری موفق بوده است. جای تعجب هم ندارد چون توزیع سرمایه انسانی و در نتیجه درآمد کار نابرابر است. به علاوه، ایرانی ها درآمد حاصل از رانت نفت- برخی از طریق انتقال نقدی و یارانه و برخی از طریق دسترسی به قراردادهای دولتی و اعتبار یارانه ای- دارند. سازوکارهای توزیع پیچیده هستند، اما دست کم در دو مورد آخر، افراد با ارتباطات سیاسی از مزیت برخوردار هستند. این شرایط قبل از انقلاب وجود داشت و امروز هم ادامه دارد. نابرابری در دسترسی سیاسی، نابرابری در درآمد حاصل از رانت نفت ایجاد می کند.

ادامه مطلب

ایران تحت تحریم (بخش اول)

تحریم ها چگونه بر رفاه خانوارها و اشتغال تاثیر گذاشتند؟

هدف از تحریم های شدید علیه ایران ایجاد فشار بر رهبران این کشور از طریق دشوار کردن زندگی برای شهروندان آن است. این تحریم ها تاکنون در ایجاد بحران اقتصادی و آسیب رساندن به رفاه ایرانی های عادی موفق عمل کرده اند. در این مقاله به تاثیر تحریم ها از سال ۲۰۱۰ بر مصرف خانوار و اشتغال پرداخته شده و طبق نتایج آن، در حالی که درآمد و مصرف خانوار متحمل به شدت آسیب دیده، اما وضعیت اشتغال انعطاف بیشتری داشته است.

ادامه مطلب

ابزارهای مهمی که می توانیم از آنها بهره ببریم

لابی گری اقتصادی، کلید توسعه دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران

ایمان صمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نفوذ و اهرم اقتصادی در روابط بین المللی، یکی از عناصر تعیین کننده و پیش برنده روابط میان کشورها محسوب شده و کشورها برای کسب این نفوذ و افزایش اهرم اقتصادی از راهکارهای مختلفی استفاده می کنند. یکی از این راهکار ها لابی و لابیگری اقتصادی است و کاربردهای گسترده ای در دنیای تجارت جهانی دارد. 

ادامه مطلب

چالش های ساختاری توسعه صادرات غیرنفتی ایران

نهادهای موثر در عقب افتادگی توسعه صادرات کشور کدامند؟

هادی غلام نیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: موانعی وجود دارند که وزن برابر و حتی بیشتری از عنصر تحریم در قبال توسعه صادرات کشور داراست. این موانع شامل چه عناصر و مولفه‎هایی می‎شوند و چگونه بر روند صادرات غیر نفتی کشور اثر می‌گذارند؟ سوال مهم تر اینکه چرا نتوانستیم به اهداف برنامه توسعه ششم، یعنی صادرات بیش از ۱۱۲ میلیارد دلاری محصولات غیر نفتی دست یابیم؟ و اینکه چرا همیشه باید برای اعداد و ارقام صادرات کشورهایی همچون ترکیه حسرت بخوریم؟

ادامه مطلب

برجام و فراتر از برجام

با توافق یا بی توافق، باید به لحاظ اقتصادی قوی شویم

مجید خورشیدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: توافق میان جمهوری اسلامی ایران و شش کشور که در ادامه با بدعهدی و کژرفتاری ایالات متحده به پنج کشور تبدیل شدند، برای پایان دادن به تضییعاتی بود که به واسطه تحریم های مربوط به برنامه هسته ای بر کشور وارد شده بود. از آفاتی که در همان روزهای نخستین طلوع برجام از سوی برخی صاحب نظران عنوان می شد، این معنا بود که در اذهان چنین باوری پدید آید که چرخ اقتصاد ما به سامان و قاعده بوده و تنها تحریم های هسته ای حرکتش را کند یا آهسته کرده است و با وقوع توافق و امضای برجام همه گیر و گرفت ها رفع و اقتصاد چابک و پویا می شود. این در حالی بود که اقتصاد ایران برای سال ها از تک محصولی بودن و وابستگی به ارز حاصل از خام فروشی در کنار تورم و بیکاری رنج می برد و در بازه هایی بسته به وفور درآمدهای نفتی و نحوه بازتوزیع آن در جامعه گشایش یا تنگی بیشتری را متحمل می شد. اما قفل تحریم های هسته ای تنها همان روند پیشین اقتصاد متورم و نفتی کشور را دچار مشکل و رکود می کرد و توافق و گشایش تنها برای بازگشت به شرایط قبل بود و نوعی صیانت از امر "ممکن" و نه امر "مطلوب".

ادامه مطلب

موقعیتی که باید دریابیم

صلح قره باغ و فرصت دیپلماسی اقتصادی ایران

مریم خالقی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در این صلح روسیه و ترکیه بیش از هر کشور دیگر حضور داشته اند که نه تنها برای آرامش در این منطقه بلکه برای برخی منافع استراتژیک آینده در منطقه نقش آفرینی می کنند. اما پس از آنکه این دو کشور به صلح دست یافته اند بی تردید قدم به قدم جای پای خود را در این منطقه محکم خواهند کرد و چه بسا بخواهند از تاثیرگذاری کشورهای قدرتمند منطقه مانند ایران کاسته و استراتژی های خود را پیش ببرند که یکی از مهمترین اهداف آنها نیز در بُعد اقتصادی و نفوذ به قفقاز است. به همین علت است که به نظر می رسد ایران باید از وضعیت کنونی ناشی از صلح قره باغ به مثابه فرصتی برای دیپلماسی و دیپلماسی اقتصادی و سپس افزایش روابط مختلف به خصوص بهبود مبادلات بازرگانی و ترانزیتی استفاده کند. بنابراین مساله این نوشتار آن است که چه عواملی وجود دارد که به افزایش نقش ایران در قره باغ کمک کند و تاثیر بگذارد؟ 

ادامه مطلب

پایان عصر نفت

پایبندی ما به سوگند «از دست ندادن هیچ فرصتی برای از دست دادن فرصت ها»

غلامرضا مصدق در یادداشتی می نویسد: با افول قدرت نفت، سال‌های پیش رو برای کشورهای صادر کننده این کالا از جمله ایران که وابستگی زیادی به درآمد نفت دارند، نوید بخش خبرهای خوب نیست، اما خبر خوب برای ما این است که ایران امکانات بالقوه گسترده ای مثل توریسم، ترانزیت کالا و مسافر، سرمایه گذاری خارجی، توسعه صنایع انرژی بر، IT، نانو و پتروشیمی، صادرات خدمات مهندسی و برق، تخصص و سرمایه ایرانیان خارج از کشور، مکانیزه کردن کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آب، ارائه خدمات پزشکی به بیماران خارجی و غیره را برای تنوع بخشی به درآمد ملی را داراست، اما خبر بد این که پایبندی ما به سوگند "از دست ندادن هیچ فرصتی برای از دست دادن فرصت ها" هنوز بدون کوچکترین خللی پابرجاست. 

ادامه مطلب

هزینه هایی که خواسته یا ناخواسته باید بپردازیم

عدم پیوستن به FATF، حفظ استقلال یا خود تحریمی؟

غلامرضا مصدق در یادداشتی می نویسد: مثل همه سازمان های بین المللی هیچ الزام و اجباری در پیوستن به این کارگروه نیست، اما از آنجا که همه دنیا به جز ایران و کره شمالی اجرای استانداردهای این کارگروه در نظام بانکی خود را پذیرفته اند، عدم پیوستن به آن و قرار داشتن در لیست سیاه این کارگروه (ایران و کره شمالی در لیست سیاه قرار دارند) دو نوع عوارض بسیار زیانبار برای ایران دارد، اول قطع ارتباط با نظام بانکی بین الملل و دوم غیرممکن شدن سرمایه گذاری خارجی، چون قرار داشتن در لیست سیاه، اتوماتیک به معنای پرریسک بودن سرمایه گذاری در ایران است. 

ادامه مطلب