ایران بحران نفت را مدیریت کند

ديپلماسى ايرانى: در این روزهای بحرانی که لیبی صادرات نفت خود را متوقف کرده، قیمت نفت به 120 دلار هم رسیده است. پیش بینی می‌شود که قیمت نفت از این میزان هم بیشتر خواهد شد. ایران و عربستان دو کشور مهم نفت‌خیز خاورمیانه همیشه در مواقع بحرانی سعی در متعادل کردن قیمت نفت داشته‌اند. اما امروزه عربستان تمایلی به بالا بردن قیمت در بازار نفت ندارند و همین امر یکی از موضوعات مورد اختلاف میان ایران و عربستان است. باز هم همان داستان هميشگى رقابت‌ها و اختلاف‌ها در بازار نفت و بين اعضاى اوپک تکرار مى‌شود.

آقاى مجيد صفاتاج، اقتصاددان، بر اين باور است که ايران به عنوان رياست اوپک بحران‌هاى بوجود آمده ناشى از قيام‌هاى مردمى در خاورميانه را با عقلانيت مديريت مى‌کند.

اختلاف ايران و عربستان را در مورد قيمت نفت در بازار و بحران آن را چگونه ارزيابى مى‌کنيد؟

بخشی از اختلافات ایران و عربستان در اوپک به میزان فناوری‌هایی که در حوزه نفت وجود دارد بستگى دارد. تا پیش از گران شدن نفت در بازار جهانی، بنزین وارداتی هزینه کمتری برای ایران داشت، اما به هر میزانی که قیمت نفت افزایش پیدا کند، قیمت بنزین با قیمت بیشتری وارد می‌شود و در نتیجه ايران هزینه بیشتری را می‌پردازد. در شرایط کنونی که ایران اعلام کرده است در تولید بنزین به مرحله خودکفایی رسیده تبعات منفی افزایش قیمت نفت یا بنزین و تمامى سوخت‌هاى فسيلى بر ایران نسبت به کشورهای دیگر که وارد کننده بنزین هستند، کمتر است. همچنین این افزایش قیمت بر روی اقتصاد کشورهای تولید کننده، وارد کننده وحتى صادرکننده هم بی تاثیر نیست، بنابراین برمی‌گردد به نوع فناوری ایران که در تولید مصارف داخلی خود خودکفا شده است.

بخش ديگر اين موضوع به اين امر برمى‌گردد که عربستان هميشه به عنوان يک مرکز اطمينان در خاورميانه براى غرب و امريکا بوده است. و هرگاه که غربى‌ها احساس خطر کردند عربستان را مجبور مى‌کردند که با توليد بيشتر نفت به مرحله‌اى برسد که ديگر نفت به عنوان يک سلاح در دست اعراب باقى نماند. نمونه‌هاى اين امر را در سال 1973 در جريان تحريم نفتى اعراب شاهد بوديم که عربستان به آن پايند نبود و دست به صادرات نفتى زد. هم اکنون شرايط به همان شکل مى‌باشد، چراکه پس از بحران‌ها و تحولاتى که در کشورهاى عربى شروع شده است عربستان نيز از اين قيام‌ها بى‌تاثير نبوده و به همين دليل هم اقدام به يک سرى اصلاحات کرده است.

عربستان به اين دليل است که از افزايش قيمت نفت رضايت ندارد و در اين مورد با ايران اختلاف نظر دارند، هرچند که اين افزايش قيمت نفت مى‌تواند در اقتصاد آنها تاثير مثبتى داشته باشد، اما از طرف ديگر در واردات کالا و روابط سياسى آنها با ديگر کشورها هم تاثيرگذار خواهد بود. بنابراين چندان مايل به بالا رفتن قيمت نفت نيستند. به همين دليل است که بعد از متوقف شدن توليد نفت ليبى به اروپا، عربستان توليد نفت خود را افزايش داد و صادرات خود را به 5/8 ميليون بشکه رساند. بر همين اساس سعودى‌ها از اين تحولات چندان راضى بنظر نمى‌رسند.

در مجموع بايد گفت روندى که هم اکنون در خاورميانه و کشورهاى شمال افريقا در حال شکل‌گيرى است، به نفع سعودى‌ها نيست. و عربستان در اين شرايط با بالا رفتن قيمت نفت مخالفت مى‌کند تا به هر شکلى خود را از اين تحولات مصون نگه دارد.

درباره روابط امريکا و عربستان و تاثير بالا رفتن قيمت نفت و کاهش روابط اين دو کشور صحبت کرديد، به نظر شما در اين تحولات که امريکا به گونه‌اى هم از عربستان براى ديرکرد در کنترل بازار نقت گلايه دارد، آيا تنش در روابط اين دوکشور جدى است؟

اين تنش بوجود امده تصنعى است. چراکه عربستان سعودى تلاش خود را کرده و تا جايى که توانسته توليد نفت خود را افزايش داده است. همچنين عمده کشورهايى که در معرض قيام‌هاى مردمى هستند به نوعى همسو و همراه با سياست‌هاى امريکا بوده‌اند. بنابراين اين نوعى نياز براى کشورى مثل عربستان است که درحقيقت امريکا هم به صورت ظاهرى با آن مخالفت مى‌کند، تا کمتر تحت تاثير اين قيام‌ها قرار بگيرد.

عربستان ايران را متهم کرده است که ايران قصد آن دارد که جاى ليبى را در صادرات نفت بگيرد، اين اتهام چه توجيهى دارد؟

عربستان در ميان کشورهاى عربى به دنبال هر رويدادو تحولى که در منطقه رخ مى‌دهد، انگشت اتهام را به سوى ايران مى‌گيرد. اگر يک خيزش مردمى و رويدادى اتفاق مى‌افتاده، هميشه ايران را متهم مى‌کردند که اين قيام‌ها تحت تاثير و يا با دخالت ايران انجام شده است. امروز هم در اين شرايط اين اتهام‌ها بر همين اساس است، به دليل اينکه ايران مخالف با به تاراج بردن منابع نفتى کشورهاى عربى است و هميشه در مواقع بحرانى ايران با عقلانيت سياسى سعى در حل مشکلات در منطقه داشته است. بنابراين عمدتا هم با افزايش بى رويه صادارات نفت عربستان سعودى مخالفت مى‌کند، به همين دليل عربستان هم ايران را متهم به اين امر کرده است.

همچنين موضع ديگرى که بايد مورد توجه قرار داد سفر قريب‌الوقوع اقاى احمدى‌نژاد به عربستان است که در اين سفر هم اين بحران‌هاى نفتى و قيام‌هاى مردمى مورد توجه و مذاکره قرار خواهد گرفت.

در اين سفر احتمال داده مى‌شود با توجه به نياز عربستان سعودى اين تنش‌ها کمتر شود و روند جديدى در روابط ايران و عربستان آغاز شود.

به نظرشما ايران تا چه اندازه مى‌تواند از رياست خود در بدست گرفتن بازار نفت نقش داشته باشد؟

جمهورى اسلامى ايران مى‌تواند مديريت کند و به دليل اينکه در مقام رياست اوپک است نمى‌تواند با قطع انتقال نفت و يا صادرايت نفت ليبى به اروپا خود را جايگزين کند. ايران بايد به صورت عقلانى و منطقى مسايل مربوط به تحولات اخير را به دور از هرگونه سوءاستفاده سياسى و همچنين احساسى داشته باشد. که به نظر مى‌رسد جمهورى اسلامى ايران به همين روش عمل مى‌کند و در جايگاه رياست اوپک اين بحران نفتى را مديريت مى‌کند و به گونه اى عمل بايد بکند که تاثيرات سلبى و منفى بر کشورهاى عضو اوپک نداشته باشد.