دبیرکلی بی هیچ ابتکار

دیپلماسی ایرانی: آقای بان کی مون بار دیگر از سوی نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل به دبیرکلی سازمان ملل برگزیده شد. وزیر امور خارجه پیشین کره جنوبی که از اول ژانویه ۲۰۰۷(یازدهم دی‌ماه ۱۳۸۵) به دبیر کلی سازمان ملل رسیده بود، برای یک دوره 5 ساله دیگر در این سمت ابقاء شد.

عملکرد آقای بان کی مون در طی پنج ساله مسئولیت خود به عنوان دبیر کل سازمان ملل متحد، عملکرد متوسطی بوده است. ایشان در دوره مسئولیت خود ابتکار خاصی از خود نشان نداده است و تقریبا رویه آقای کوفی عنان را ادامه داده است.

آقای کوفی عنان در سال 2000 گزارش هزاره خود به مجمع عمومی سازمان ملل بحثی را در مورد «مسئولیت به حمایت» مطرح کرد. پس از آن در سال 2005 نیز در گزارشی به عنوان «آزادی بیشتر، به سوی توسعه، امنیت و حقوق بشر برای همه» نیز به طور جدی تر به این مسئله پرداخته شد و در سال 2005 در اجلاس مجمع عمومی دولت ها در سه محور با این مسئولیت موافقت کردند. اول،  مسئولیت حمایتی دولت‌ها در حمایت از اتباع خود در برابر ژنوسید، پاکسازی قومی، جرایم علیه بشریت و جرایم جنگی. دوم، کمک‌های بین المللی در ظرفیت بخشی؛ یعنی کمک جامعه بین المللی به کشورها در اعمال این مسئولیت  و سوم پاسخ به موقع و قاطع جامعه بین المللی در مواردی که دولت مربوطه ناتوان از پاسخگویی به این وضعیت هاست.

رویه آقای بان کی مون ادامه روندی بود که در دوران کوفی عنان شروع شده بود. شاید مهم ترین کاری که بان کی مون انجام داد تداوم راه کوفی عنان در گزارش 30 ژانویه 2009 بود. البته باید به این نکته اشاره کنم که این کار هم ابتکار خود آقای بان کی مون نبود و به دنبال ماموریتی انجام شد که توسط شورای امنیت و مجمع عمومی به ایشان واگذار شده بود. این گزارش که با موضوع راه کار های اجرایی مسئولیت به حمایت ارائه شد و به این مسئله می پردازد که چگونه می توان با استفاده از فرهنگ دموکراسی و حکومت قانون می توان موجبات حمایت از شهروندان را فراهم آورد.

بنابراین علاوه بر این که این اقدام بان کی مون ابتکاری از سوی خودش نبود، چندان هم با استقبال رو به رو نشد. به خصوص پنج عضو دائم شورای امنیت این گزارش را نپسندیدند. این مسئله دو دلیل داشت. یکی این که در این گزارش از دولت های عضو دائم شورای امنیت درخواست شده بود که در این گونه موارد حتی الامکان از حق وتوی خود استفاده نکنند و دیگری هم این که اگر به هر دلیلی شورای امنیت با مشکل مواجه شد و توانایی اتخاذ تصمیم به همین دلیل توسل یک یا چند دولت عضو دائم شورای امنیت به وتو را نداشت، مسئله بر اساس قطعنامه اتحاد برای صلح به مجمع ارجاع شود. به نظر من این دو دلیل باعث شد که این گزارش آقای بان کی مون با استقبال زیادی مواجه نشود. بنابراین به نظر من ایشان کار مهمی در دوره پنج ساله اول خود انجام نداده است.

شاید تنها نکته مثبت عملکرد ایشان این باشد که زمانی که بحران تونس و لیبی و هم چنین مصر شروع شد، ایشان به عنوان دبیر کل سازمان ملل متحد مواضع بسیار خوبی گرفت که می توان گفت منطبق با گزارش ژانویه 2009 بوده است. بنابراین کار مثبت و مهمی که ایشان انجام داد این بود که نسبت به این اتفاقات موضع گیری کرد و خواستار رعایت حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در تحولات این کشور ها شد.