ترک‌ها چشم بر این دوستی بستند؟
دیپلماسی ایرانی: ترکیه به دلیل آنکه با سوریه هم‌مرز است و هرنوع تحولی که در این کشور اتفاق بیفتد تاثیر مستقیمی بر ترکیه خواهد داشت، طبیعی است نسبت به ایران که با سوریه همسایه نیست، نگاه متفاوتی به این کشور داشته باشد.
اگرچه در ایران گفته شده است که سوریه در منطقه خاورمیانه هم‌پیمان ماست، اما سوریه همسایه ترکیه است و اگر ناامنی در کشور همسایه‌اش بوجود آید مستقیما به ترکیه سرایت خواهد کرد. کمااینکه در مساله سرکوب مخالفان توسط دولت سوریه، طبیعی است که ترکیه در چنین شرایطی جانب ایران را نخواهد گرفت و یا اعلام نمی‌کند به دلیل آنکه ایران متحد دولت سوریه است، بنابراین ما نیز نباید موضعی در قبال آنها داشته باشیم. از این جهت ترکیه با مخالفان دولت سوریه مذاکره می‌کند، همانطور که با مخالفان دولت قذافی صحبت کرده است و همانند لیبی که قصد دارد سفارت‌خانه خود را به شورای انتقالی لیبی تحویل دهد،ممکن است نسبت به سوریه نیز چنین قصدی داشته باشد.
زمانیکه شورای امنیت سوریه را محکوم کرد، برخی از کارشناسان روس گفته‌اندکه احتمال بگارگیری نیروهای ناتو در سوریه نیز همانند لیبی وجود دارد. همچنین در روزهای اخیر سوریه در شرایط بحرانی قرار دارد و دولت با اقداماتی که صورت داده، به تشدید این بحران دامن زده است . بنابراین ترکیه در عرصه بین‌الملل به دنبال منافع و مصالح خود است، تا جایی‌که ممکن است حتی دوستان قدیمی خود را کنار گذارد و بیشتر به دنبال این است که در کجا منافع بیشتری را کسب خواهد کرد.
به طور خلاصه می‌توان گفت طبیعی است که اگر ایران از قواعد بین‌المللی پیروی نکند، ترکیه در شرایط تحریم سازمان ملل از این روند پیروی خواهد کرد. همانطور که تا به امروز شاهد هستیم ترکیه چندین بار از ورود هواپیماهای ایران جلوگیری کرده و چنین مسایلی نشان‌دهنده آن است که ترکیه در چارچوب قطعنامه‌های سازمان ملل عمل می‌کند. البته باید ذکر کرد که نه تنها ترکیه بلکه تمامی کشورهای عضو، مجبور به رعایت این اصول هستند و اگر تخطی کنند، مواخذه خواهند شد.
اما ترکیه از تحریم‌هایی که ازجانب اتحادیه اروپا و امریکا به صورت یکجانبه و خارج از تحریم‌های سازمان ملل نسبت به ایران اعمال شده، تبعیت نمی‌کند. از طرف دیگر ترکیه در پاره‌ای از موارد برای خوشایند غربی‌ها نیز اقداماتی انجام می‌دهد، چراکه اتحادیه اروپا و امریکا از شرکای مهم ترکیه هستند و حجم روابط تجاری ایران نسبت به آنها شاید در مقایسه 10 درصد هم نباشد. بنابراین ترکیه سعی می‌کند که 90 درصد باقیمانده را حفظ کند.ممکن است که ترکیه از ایران نفت زیادی خریداری کند،اما به محض جایگزینی و عرضه ارزان‌تر آن به سمت کشورهای دیگر گرایش پیدا خواهد کرد.
به طور خلاصه باید گفت که کشورها به دنبال تامین منافع ملی خود هستند. منافع ملی ممکن است در کل ثابت باشد، اما راه‌های بدست آوردن آن متفاوت بوده و یا تغییر کند. منابع ملی ترکیه نیز ثابت و تعریف شده است،اما زمانیکه در کشورهای متفاوت آلترناتیوهای دیگر وجود داشته باشد، احتمال تغییر آن هم وجود خواهد داشت.
سیاست ایران
به نظر می‌رسد سیاست خارجی یا افکار عمومی ایران در عرصه بین الملل احساسی رفتار می‌کند و بیشتر به دنبال کسب منافع ملی از هر طریقی و تصور دوستانی ثابت در نظام بین‌الملل است.موضوع دیگر این است که ایران نباید در این عرصه تنها متکی به کشوری همچون ترکیه باشد، به عنوان مثال در سالهای پیش که ایران گندم وارد می‌کرد، تعداد شرکای ایران بسیار زیاد بوده است. این امر از نظر ژئوپولوتیکی بسیار مهم است که کشور به یک منبع وابسته نباشد که اگر آن منبع قطع شد،با مشکل مواجه شود.
هندوستان حدود 350 تا 400 بشکه از ایران نفت خریداری می‌کرد، اما امروز قصد برآن دارد که دیگر از ایران نفت خریداری نکند. چین هم ممکن است چنین تصمیمی اتخاذ کند. بنابراین طبیعی است زمانیکه حجم زیادی به یک کشور بفروشیم و اگر آن کشور از خرید امتناع کند، درآمدها ارزی کاهش پیدا کرده و نظم مالی کشور نیز بهم خواهد خورد.
گفته شده است که ترکیه بیش از 5 میلیارد دلار و چین نیز 20میلیارد دلار به ایران بدهکار است که این میزان یک چهارم کل درآمدهای ارزی ایران از نفت است و اگر به این بدهکاری‌ها توجه کنیم، در حقیقت 25 درصد از درآمد کاهش پیدا خواهد کرد و این میزان بر کل هزینه‌های دولت تاثیر خواهد گذاشت.
بنابراین باید تعداد شرکای خود را افزیش داده و تا حدی هوشمندانه‌تر در محیط بین‌الملل عمل کنیم و با دیپلماسی قوی‌تری با مسایل روبرو شویم. اگر ایران قصد داشته باشد با اخلاق و ایدئولوژی رفتار کند، متاسفانه کشورهای دیگر با این شیوه جذب نخواهند شد. کشورهایی که ما نام جهان اسلام را بر آنها می‌نهیم، در حقیقت امت واحده‌ای نیستند و هر کدام دارای سیستم‌های سیاسی و اقتصادی متفاوت و همچنین استراتژی‌های متفاوت بوده در عین حال اینکه مسلمان هم هستند.
امروزه موضوع مهم این است که ایران باید در این عرصه تعادل ایجاد کند و جهان معاصر جهان روابط متقابل است، یعنی هر دو طرف به دنبال منافع خود هستند و هنگامی که این منافع به نقطه‌ای مشترک برسد، تبادل برقرار می‌شود. به عبارت دیگر نباید از ترکیه یا روسیه انتظار داشت که به نفع ایران عمل کنند.
نظر شما :