خط قرمز غنی‌سازی در مقابل رویکرد گام به گام
برخی از جمله مارک فیزپاتریک، کارشناس منع اشاعه تسلیحاتی در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن بر این باورند که برای ایران آسان‌تر خواهد بود که به جای فشار غرب به بازی شطرنج روسیه پاسخ دهد.
دیپلماسی ایرانی: در تاریخ مذاکرات هسته‌ای ایران که نزدیک به یک دهه از عمر آن می‌گذرد، آغاز مذاکرات هسته ای پس از وقفه‌ای طولانی، میان مدت یا زودگذر به رسمی معمول تبدیل شده است. برای مثال بار‌ها ایران و کشور‌های عضو 1+5 به دنبال بروز اختلاف و سوء تفاهم این مذاکرات را متوقف کرده‌اند و سرانجام با پادرمیانی کشوری ثالث یا کوتاه آمدن طرفین از برخی مواضع خود مذاکرات از سر گرفته شده است. به بیان بهتر از سرگیری، آغاز مجدد و شروع دوباره واژه‌هایی هستند که هر از چند گاهی پیرامون پرونده هسته‌ای ایران به گوش می‌رسد. این روز‌ها نیز بار دیگر از امید به احیای مذاکرات هسته‌ای سخن گفته می‌شود که آخرین دور آن اوایل زمستان گذشته در ترکیه برگزار شده بود. ا
ما طبق روال معمول این مذاکرات عمر کوتاه دو روزه داشت و از آن زمان تا کنون برای مدت 7 ماه تعلیق بر روند مذاکرات حاکم بود. این در حالی است که این بار روسیه به میانجی هسته‌ای تبدیل شده که با توجه به عضویت دائم در شورای امنیت سازمان ملل و بهره‌مندی از رای وتو، بیش از ترکیه دستی بر آتش دارد. ترکیه در سال گذشته سعی کرد با کمک برزیل و جلب نظر ایالات متحده طرح تبادل سوخت هسته‌ای را در مورد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی اجرا کند اما با وجود موافقت تهران، کاخ سفید در دقیقه 90 از حمایت این طرح پا پس کشید و به این ترتیب باز هم مذاکرات به حال انجماد فرورفت. مخالفت آمریکا با طرحی که زمانی توسط مشاوران کاخ سفید ارائه شده بود و آنکارا نیز با چراغ سبز واشینگتن برای اجرای آن به رایزنی با تهران پرداخت،حاکی از عمق اختلافات و سوء تفاهم‌هایی است که در پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی بین ایران و غرب و به خصوص ایالات متحده وجود دارد. در این بین از زمان روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد خط قرمزی تعریف شده است که باز هم روند به کما روند مذاکرات را تسریع می‌کند.
رئیس جمهور ایران از نخستین روز‌های آغاز فعالیت خود در این سمت به غرب هشدار داد که ادامه فعالیت‌های غنی سازی خط قرمز ایران است که به هیچ وجه از آن عبور نخواهد کرد. این در حالی است که برای آمریکا و متحدانش در آنسوی آتلانتیک که مدعی تسلیحاتی بودن اهداف هسته‌ای ایران هستند، تعلیق غنی‌سازی پیش شرطی برای مذاکرات محسوب می‌شود. این فضایی است که دست کم در 6 سال گذشته بر پرونده هسته‌ای ایران حاکم بوده که دستاورد آن به تصویب رسیدن 4 قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی است. اما در شرایطی که روز به روز این فضا تشدید شده است، نیکلای پاترشف، رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه در تهران به سر می‌برد تا در خصوص پیشنهاد کشورش برای از احیای مذاکرات مذاکره کند. پیشنهادی که در روز‌های اخیر توسط کرمیلن مطرح شد و به طرح گام به گام مشهور است. به موجب این طرح ایران به طور تدریجی به سئوال‌های مطرح از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ می‌دهد و در عین حال به طور گام به گام از فشار تحریم‌ها کاسته می‌شود تا به تهران به دلیل این همکاری مشوقی ارائه شود.
اما در این طرح موضوع غنی‌سازی مطرح نشده و به این ترتیب سرنوشت آن همچون پیشنهاد ترکیه و برزیل در پس پرده‌ای از ابهام قرار دارد. چرا که آمریکا در آخرین مراحل موضوع ادامه فعالیت‌های غنی‌سازی در ایران را دلیل مخالفت خود با طرح تبادل سوخت عنوان کرده بود. در شرایط جاری نیز هرچند که روس‌ها پس از چانه‌زنی‌های فراوان با دوستان آمریکایی خود به تهران سفر کرده‌اند اما باز هم در به ثمر رسیدن این پیشنهاد از سوی شریک تجاری و هسته‌ای ایران تردید‌هایی وجود دارد. این در حالی است که این همسایه شمالی در سابقه روابط خود با ایران هیچگاه قابل اعتماد نبوده است که از جمله این بی اعتمادی‌ها می‌توان به استفاده نکردن مسکو از رای وتو در جریان تصویب 4 قطعنامه تحریمی علیه ایران اشاره کرد.
به هر ترتیب روسیه امیدوار است که از روابط ویژه خود با ایران و روابط نزدیک به غرب برای زنده کرده مذاکراتی استفاده کند که هم اکنون به اعتقاد برخی تحلیلگران مرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که پاترشف با سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران برای گفت و گو در خصوص جزئیات این طرح ملاقات می‌کند و این در شرایطی است که نامه اعلام آمادگی کاترین اشتون برای مذاکره همچنان روی میز جلیلی قرار دارد. پس از شکست مذاکرات ژانویه گذشته که در استانبول برگزار شد، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اوایل سال جاری برای ادامه مذاکرات اعلام آمادگی کرد.
اما پاسخ دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به این نامه به نحوی بود که اشتون از دلسردی عمیق خود و بی انگیزه بودن تهران برای ادامه مذاکرات سخن گفت. این در حالی است که طرح روسیه به منظور رویکرد گام به گام نیز برتری قابل توجهی به سایر طرح‌های مطرح شده از سوی اروپا ندارد و در واقع کار کردن بر روی همان روند سابق حاکم بر پرونده هسته‌ای ایران است. به بیان بهتر توصیف مذاکره برای مذاکره در مورد اقدامات اخیر کرمیلن در مورد تهران نیز مصداق عینی دارد. به همین دلیل نباید نتیجه گیری کرد که مخالفت نکردن آمریکا با این طرح به معنی حمایت از آن است ،بلکه باید این نکته را مد نظر داشت که اخیرا مباحث مالی در ایالات متحده و همچنین بهار عربی در منطقه، اندکی از توجه کاخ سفید به برنامه هسته‌ای ایران کاسته است.
از سوی دیگر برخی بر این باورند که با توجه به پیش رو بودن انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، اتفاق غیر منتظره از سوی آمریکا در مورد ایران ایجاد نخواهد شد. باید گفت که کارکرد طرح گام به گام روسیه در شرایط جاری دشوارتر از چند ماه قبل خواهد بود زیرا در آن زمان تحریم‌ها یکجانبه آمریکا و اروپا به شدت امروز علیه جمهوری اسلامی اجرا نمی‌شد. اما امروزه این تحریم‌ها علاوه بر تحریم های بین‌المللی وجود دارند و مشخص نیست که اقدام در مورد کاهش آنها چگونه توسط مذاکره کنندگان ایران و روسیه امکان پذیر خواهد بود. با این وجود به نظر می رسد که مقامات ایرانی در مقایسه با نامه اعلام آمادگی برای مذاکره اشتون ،از طرح روسیه استقبال گرمتری به عمل آورده‌اند.
برخی از جمله مارک فیزپاتریک، کارشناس منع اشاعه تسلیحاتی در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن بر این باورند که برای ایران آسان‌تر خواهد بود که به جای فشار غرب به بازی شطرنج روسیه پاسخ دهد. روسیه از سال‌ها قبل در فعالیت‌های هسته ای ایران دخالت داشته و فروشنده بزرگ تسلیحات به ایران است. از سوی دیگر مسکو به ندرت با تلاش‌های دوستان غربی‌اش برای تغیر رژیم در ایران همراه بوده است.
ما طبق روال معمول این مذاکرات عمر کوتاه دو روزه داشت و از آن زمان تا کنون برای مدت 7 ماه تعلیق بر روند مذاکرات حاکم بود. این در حالی است که این بار روسیه به میانجی هسته‌ای تبدیل شده که با توجه به عضویت دائم در شورای امنیت سازمان ملل و بهره‌مندی از رای وتو، بیش از ترکیه دستی بر آتش دارد. ترکیه در سال گذشته سعی کرد با کمک برزیل و جلب نظر ایالات متحده طرح تبادل سوخت هسته‌ای را در مورد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی اجرا کند اما با وجود موافقت تهران، کاخ سفید در دقیقه 90 از حمایت این طرح پا پس کشید و به این ترتیب باز هم مذاکرات به حال انجماد فرورفت. مخالفت آمریکا با طرحی که زمانی توسط مشاوران کاخ سفید ارائه شده بود و آنکارا نیز با چراغ سبز واشینگتن برای اجرای آن به رایزنی با تهران پرداخت،حاکی از عمق اختلافات و سوء تفاهم‌هایی است که در پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی بین ایران و غرب و به خصوص ایالات متحده وجود دارد. در این بین از زمان روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد خط قرمزی تعریف شده است که باز هم روند به کما روند مذاکرات را تسریع می‌کند.
رئیس جمهور ایران از نخستین روز‌های آغاز فعالیت خود در این سمت به غرب هشدار داد که ادامه فعالیت‌های غنی سازی خط قرمز ایران است که به هیچ وجه از آن عبور نخواهد کرد. این در حالی است که برای آمریکا و متحدانش در آنسوی آتلانتیک که مدعی تسلیحاتی بودن اهداف هسته‌ای ایران هستند، تعلیق غنی‌سازی پیش شرطی برای مذاکرات محسوب می‌شود. این فضایی است که دست کم در 6 سال گذشته بر پرونده هسته‌ای ایران حاکم بوده که دستاورد آن به تصویب رسیدن 4 قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی است. اما در شرایطی که روز به روز این فضا تشدید شده است، نیکلای پاترشف، رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه در تهران به سر می‌برد تا در خصوص پیشنهاد کشورش برای از احیای مذاکرات مذاکره کند. پیشنهادی که در روز‌های اخیر توسط کرمیلن مطرح شد و به طرح گام به گام مشهور است. به موجب این طرح ایران به طور تدریجی به سئوال‌های مطرح از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ می‌دهد و در عین حال به طور گام به گام از فشار تحریم‌ها کاسته می‌شود تا به تهران به دلیل این همکاری مشوقی ارائه شود.
اما در این طرح موضوع غنی‌سازی مطرح نشده و به این ترتیب سرنوشت آن همچون پیشنهاد ترکیه و برزیل در پس پرده‌ای از ابهام قرار دارد. چرا که آمریکا در آخرین مراحل موضوع ادامه فعالیت‌های غنی‌سازی در ایران را دلیل مخالفت خود با طرح تبادل سوخت عنوان کرده بود. در شرایط جاری نیز هرچند که روس‌ها پس از چانه‌زنی‌های فراوان با دوستان آمریکایی خود به تهران سفر کرده‌اند اما باز هم در به ثمر رسیدن این پیشنهاد از سوی شریک تجاری و هسته‌ای ایران تردید‌هایی وجود دارد. این در حالی است که این همسایه شمالی در سابقه روابط خود با ایران هیچگاه قابل اعتماد نبوده است که از جمله این بی اعتمادی‌ها می‌توان به استفاده نکردن مسکو از رای وتو در جریان تصویب 4 قطعنامه تحریمی علیه ایران اشاره کرد.
به هر ترتیب روسیه امیدوار است که از روابط ویژه خود با ایران و روابط نزدیک به غرب برای زنده کرده مذاکراتی استفاده کند که هم اکنون به اعتقاد برخی تحلیلگران مرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که پاترشف با سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران برای گفت و گو در خصوص جزئیات این طرح ملاقات می‌کند و این در شرایطی است که نامه اعلام آمادگی کاترین اشتون برای مذاکره همچنان روی میز جلیلی قرار دارد. پس از شکست مذاکرات ژانویه گذشته که در استانبول برگزار شد، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اوایل سال جاری برای ادامه مذاکرات اعلام آمادگی کرد.
اما پاسخ دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به این نامه به نحوی بود که اشتون از دلسردی عمیق خود و بی انگیزه بودن تهران برای ادامه مذاکرات سخن گفت. این در حالی است که طرح روسیه به منظور رویکرد گام به گام نیز برتری قابل توجهی به سایر طرح‌های مطرح شده از سوی اروپا ندارد و در واقع کار کردن بر روی همان روند سابق حاکم بر پرونده هسته‌ای ایران است. به بیان بهتر توصیف مذاکره برای مذاکره در مورد اقدامات اخیر کرمیلن در مورد تهران نیز مصداق عینی دارد. به همین دلیل نباید نتیجه گیری کرد که مخالفت نکردن آمریکا با این طرح به معنی حمایت از آن است ،بلکه باید این نکته را مد نظر داشت که اخیرا مباحث مالی در ایالات متحده و همچنین بهار عربی در منطقه، اندکی از توجه کاخ سفید به برنامه هسته‌ای ایران کاسته است.
از سوی دیگر برخی بر این باورند که با توجه به پیش رو بودن انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، اتفاق غیر منتظره از سوی آمریکا در مورد ایران ایجاد نخواهد شد. باید گفت که کارکرد طرح گام به گام روسیه در شرایط جاری دشوارتر از چند ماه قبل خواهد بود زیرا در آن زمان تحریم‌ها یکجانبه آمریکا و اروپا به شدت امروز علیه جمهوری اسلامی اجرا نمی‌شد. اما امروزه این تحریم‌ها علاوه بر تحریم های بین‌المللی وجود دارند و مشخص نیست که اقدام در مورد کاهش آنها چگونه توسط مذاکره کنندگان ایران و روسیه امکان پذیر خواهد بود. با این وجود به نظر می رسد که مقامات ایرانی در مقایسه با نامه اعلام آمادگی برای مذاکره اشتون ،از طرح روسیه استقبال گرمتری به عمل آورده‌اند.
برخی از جمله مارک فیزپاتریک، کارشناس منع اشاعه تسلیحاتی در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن بر این باورند که برای ایران آسان‌تر خواهد بود که به جای فشار غرب به بازی شطرنج روسیه پاسخ دهد. روسیه از سال‌ها قبل در فعالیت‌های هسته ای ایران دخالت داشته و فروشنده بزرگ تسلیحات به ایران است. از سوی دیگر مسکو به ندرت با تلاش‌های دوستان غربی‌اش برای تغیر رژیم در ایران همراه بوده است.
نظر شما :