روابطی پر هیاهو و بی ‌ثمر

این موضوع از ماهیت روابط ایران و بلاروس حکایت دارد که در واقع با وجود تلاش رهبران سیاسی، خالی از محتوی است. اما آیا این پاسخی به اقدام بلاروس در جهت مخالفت با ادامه مونتاژ خودروی سمند در این کشور است. تاسیسات مونتاژ سمند در سال 2008 در بلاروس ایجاد شد اما نتوانست به سطح تولید قابل توجهی دست یابد.

با این حال این پروژه برای اعتبار شرکت ایرانی خودروسازی که به ورای مرز‌ها می‌اندیشد، بسیار حائز اهمیت بود. این در حالی است که سماشکو، معاون نخست وزیر بلاروس در ماه فوریه اعلام کرده بود که پروژه مونتاژ سمند در بلاروس شکست خورده و خط مونتاژ به یک شرکت خودروسازی چینی واگذار خواهد شد.

اظهارات وی در شرایطی عنوان شد که برخی گزارش‌ها از ورشکستگی شرکت ایران خودرو خبر می‌داد. شماری از تحلیلگران بر این باورند که تاثیر اقتصادی روابط ایران و بلاروس چندان قابل توجه نبوده است. برای مثال در سال گذشته ارزش روابط تجاری به 100 میلیون دلار رسید و این در حالی است که در برآورد‌های اقتصادی دو کشور برای همکاری دوجانبه این حجم از روابط تجاری برای سال 2004 تعیین شده بود.

گفتنی است که 90 میلیون دلار از این رقم 100 میلیون دلاری را صادرات بلاروس به ایران تشکیل می‌داده است که برای کشوری با تراز منفی در تجارت خارجی روندی مثبت است. البته، برخی شرکت های بلاروس ضمن همکاری با ایران توسط دولت آمریکا تحریم شدند. 

هرچند که این تحریم‌ها بیش از اینکه مجازات کننده باشد، پیشگیرانه بود. در فاصله سال‌های 2004 تا 2011 تعدادی از شرکت‌های بلاروس شامل این تحریم‌ها شدند و برخی تحلیلگران بر این باورند که بلاروس نفتا تصمیم گرفته است برای مواجه نشدن با تحریم‌های آمریکا به طور داوطلبانه پروژه ایران را ترک کند. از سوی دیگر برخی مقامات مینسک نیز اخیرا از پروژه‌هایی که با دخالت ایران انجام می‌شود، انتقاد کرده بودند.

این در حالی است که طرف ایرانی نیز از این روابط چندان راضی به نظر نمی‌رسید. عبدالله حسینی، سفیر کنونی ایران در مینسک در سال 2009 گفته بود که سیستم حکومتی بلاروس چندان روان نیست و از بروکراسی و فقدان راهی آبی به طرف ایران می‌توان به عنوان مشکلات ناشی از آن اشاره کرد.

وی همچنین تاکید کرد که منافع بلاروس با روسیه به هم آمیخته و این کشور در جداسازس ساختار سیاسی خود از روسیه ناکام بوده است. در همین حال رژیم بلاروس در تعامل با ایران بسیار محتاطانه و با دقت عمل کرده است. به بیان بهتر بلاروس یه طور محسوسی از ارتباط نظامی در سطوح عالی با مقامات ایرانی اجتناب کرده است.

این در حالی است که این رویکرد در تضاد با روال معمول دولت بلاروس قرار دارد که مسائل امنیتی و نظامی را در اولویت همکاری با کشور‌های در حال توسعه قرار می‌دهد. بر خلاف برخی اتهامات وارد شده، دولت بلاروس هیچگاه در فروش تجهیزات حساس مانند سیستم‌های اس 300 یا رادار‌ها به ایران مشارکت نداشته است. آخرین باری که مینسک به ایران تجهیزات نظامی فروخت، اوایل سال 200 بود.

بلاروس در آن زمان تعدادی تانک به ایران فروخت. این در حالی است که لوکاشنکو همواره کوشیده است تا خود را از زمینه‌های ایدئولوژیکی و ژئوپلتیکی رژیم ایران شامل عقاید ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی که به خصوص پس از روی کار آمدن احمدی‌نژاد شدت یافته، دور نگاه دارد. در واقع رویکرد لوکاشنکو در مقابل ایران مانند نگاهی که به جهان در حال توسعه بوده، همواره بر مبنای بهره‌برداری از فرصت‌ها بوده است تا از ظرفیت‌های موجود در این کشور به نحو احسن استفاده شود. این در حالی است که بر خلاف هوگو چاوز در ونزوئلا یا احمدی‌نژاد در ایران، ‌رهبر بلاروس اولویت‌های ایدئولوژیکی با ثباتی ندارد.

Belarus Digest