سوریه در یک قدمی جنگ داخلی؟

پس از اجرای رفراندوم در سوریه و اعلام مشارکت 58 درصدی مردم،‌آیا اوضاع داخلی سوریه آرام‌تر شده و اصلاحات بشاراسد کارگر بوده است؟

به نظر می‌رسد اصلاحاتی که بشاراسد عرضه کرده تا بتواند با ناآرامی‌ها در داخل سوریه مقابله کند، موفق نبوده است. این موفق نبودن به شهادت مخالفان مسلح نیست، بلکه به شهادت معترضینی که مخالف مبارزه مسلحانه چه در داخل و چه در خارج هستند و حتی به زعم دوستان نزدیک سوریه است. آنها بر این باورند که هم اکنون زمان برگزاری رفراندوم و نوشتن قانون اساسی نبوده است. به ویژه آنکه بارها گفته شده است که مشکل اساسی سوریه درونی و  داخلی است و تا زمانی که دولت بشاراسد اعتراف به این مشکل نکند، بحران در سوریه حل نخواهد شد. از سوی دیگر این مساله را نیز باید مورد توجه قرار داد که کشورهای خارجی در منطقه و خارج از منطقه همچون امریکا و غرب از این مشکل سوء استفاده می‌‌کنند.

بنابراین در بحران سوریه قانون اساسی جدید بدون اخذ نظر مخالفین سیاسی و نه مسلح نوشته شده است و از این منظر مشکلات فراوانی دارد. گرچه در رفراندوم هم اعلام شده که 58 درصد مردم مشارکت داشته‌اند، اما نظام بین‌الملل این آمار را قبول نکرده و مانند انتخابات گذشته که معمولا 99 درصد مشارکت اعلام شده است، این میزان اخیری که برای رفراندوم نیز اعلام شده، رقم مطابق با واقعی نبوده است.

در نتیجه به دلیل آنکه اینگونه اصلاحات تا اندازه‌ای کارایی نداشته، روسیه نیز به دولت سوریه فشار آورده است که پس از قانون اساسی جدید، بشاراسد یک دوره کاندیدا شود که همین امر نیز مورد شک است. ملاقات آینده لاوروف وزیر خارجه روسیه با کشورهای عربی در مصر می‌تواند تعیین کننده باشد، به ویژه آنکه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فشار بیشتری آورده و ممکن است در صورت حمایت مسکو از بشاراسد روابط تجاری خود را با روسیه قطع کنند. بنابراین اجلاس آینده اتحادیه عرب که با حضور نماینده وزیرخارجه روسیه در روز شنبه برگزار خواهد شد، بسیار مهم و موثر خواهد بود.
 

با توجه به پیشنهاد قطر و عربستان در مسلح کردن مخالفان سوری، شرایط سوریه در منطقه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
 

عربستان سعودی و قطر با حضور خود در سمینار تونس که با عنوان دوستان سوریه برگزار شد، ناراضی بودند چرا که در بیانیه پایانی آن مساله مسلح کردن مخالفان مورد توجه قرارنگرفت. برهمین اساس این دو کشور به فکر مسلح کردن معترضین سوری شده است.

اما با توجه به محاصره حمص و انتقال محاصره‌ها به شهرهای دیگری همچون درعا و رستن و همچنین پس از اینکه اعلام کردند عملیات نظامی در حمص تمام شده است، صلیب سرخ جهانی هنوز نتوانسته وارد منطقه باب امر شود. در نتیجه نگرانی قطر و عربستان سعودی همچنان ادامه دارد.

تعیین کوفی عنان که از سوی سازمان ملل و اتحادیه عرب و معاون وی که ناصر قدوه سفیر سابق فلسطین در سازمان ملل بوده، برای حل بحران در سوریه، فشار مضاعفی بر دولت این کشور است. همچنین نماینده کمک‌های انسانی  نیز در روز چهارشنبه وارد سوریه خواهد شد. گفته شده که وضعیت سوریه از نظر آذوقه‌رسانی به مردم  و هم از نظر سوخت در زمستان بسیار سخت شده است. تمامی این مسایل به شکلی پیش رفته است که احتمال دخالت برای کشورهای خارج از سوریه را بالا برده است.
 

آیا نظام بین‌الملل نیز همچنان نگران وضعیت سوریه بوده و برای دخالت در اوضاع این کشور پافشاری می‌کند؟
 

اقدامات جهانی برای حل بحران در سوریه ابتدا در شورای امنیت شکل گرفت که چین و روسیه قطعنامه را وتو کردند. اما چین طرحی را به تازگی پیشنهاد کرده که با عنوان آتش‌بس میان دوطرف در سوریه طرح شده است. همچنین وزیرخارجه روسیه نیز با وزرای خارجه عرب دیدار دارد. بنابراین از نظر بین‌المللی هنوز موضع روسیه و چین تفاوتی نکرده است، برخی از تحلیل‌گران بر این باورند که ممکن است موضع روسیه پس از انتخابات شکل دیگری به خود بگیرد. با توجه به اینکه رژیم بشاراسد نتوانسته مردم را با اصلاحات خود راضی نگه دارد، بحران هنوز در این کشور حل نشده است. بنابراین چنین احتمالی وجود دارد که بار دیگر موضوع سوریه در شورای امنیت برای مسایل انسانی و سیاسی طرح شود.

مساله دیگری که باید به آن توجه کرد موضوع جنگ خانگی یا جنگ داخلی در این کشور است، که به دلیل طولانی شدن این بحران تضادهای درونی شکل گرفته است. اگر عربستان و قطر از موضع مسلح کردن نیروهای مخالف در سوریه عقب‌نشینی کنند، به دلیل مهم شدن همین جنگ داخلی است که باید در جستجوی راه‌حل دیگری باشند. به ویژه‌ آنکه موقعیت سوریه استراتژیک بوده و نزدیک اسراییل است. در نتیجه تمامی این کشورها دست به دست هم دادند تا مردم سوریه احساس کنند که مردم دنیا آنها را تماشا کرده و اقدامی برای آنها انجام نمی‌دهند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14