شکافی بزرگ مذاکرات را خنتثی کرده است

دیپلماسی ایرانی: پس از پایان نشست های مسکو بین 6 قدرت جهانی و ایران بر سر برنامه های هسته ای اش، اختلافات بنیادین بر جا ماند و بنا شد نشستی در سطح پایین تر در سوم جولای در مسکو برگزار شود. این را ری تیکه، تحلیلگر امور ایران در شورای روابط خارجی آمریکا می گوید. به گفته وی نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان موسوم به گروه 1+5 در جریان 3 دور مذاکره با مذاکره کنندگان ایرانی به تعلیق عملیات غنی سازی اورانیوم به خصوص غنی سازی 20 درصدی در مقابل تعدیل تحریم ها تکیه داشتند.ایران نخست خواستار به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی بود اما تکیه می گوید دولت اوباما به دنبال توافق کنترل تسلیحاتی قابل اعتماد و بادوام از جانب ایران بود و سرانجام تلاش های دیپلماتیک با نوعی ناسازگاری ایران که ما شاهد آن بودیم، خنثی شد. آنچه در زیر می خوانید متن مصاحبه ای است که شورای روایط خارجی آمریکا با ری تکیه انجام داده است.

نشست سوم جولای در استانبول در سطح کارشناسی به این منظور برگزار می شود که آیا زمینه ای برای دور بعدی گفت و گو ها وجود دارد یا خیر. نظر شما در این مورد چیست؟

بین دو طرف همچنان شکاف بزرگی وجود دارد . کشورداری سنتی ایرانیان به این منوال است که به امید دریافتی زیاد، اندکی ارائه کنند. پس ایرانیان با درخواست های غیر عادی از جمله به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی در خاک خود پای میز مذاکره آمدند. این در حالی است که این درخواست غیر قابل طرح است چرا که قطعنامه های شورای امنیت و آژانس بین المللی انرژی اتمی غنی سازی در ایران را ممنوع می کند. آمریکا و دیگر قدرت های جهانی نیز نمی توانستند به این درخواست ایران و درخواست تعدیل تحریم ها تن دهند.

گروه 1+5 و شورای امنیت از ایران چه می خواهند؟ایران امضاء کننده معاهده منع اشاعه هسته ای است که به آن امکان می دهد توسعه هسته ای به منظور مصارف صلح آمیز را ادامه دهد؟

آنها از ایران می خواهند عملیات غنی سازی و فرآوری مجدد را متوقف کرده و با فعالیت های قبلی یا کنونی آژانس در جهت مبارزه با تسلیحاتی شدن همراهی کند. شفاف سازی در برنامه های هسته ای نیز درخواست دیگری است. در حال حاضر ایران به درخواست های جامعه بین المللی که از سال 2006 روی میز گذاشته شده، عمل نکرده است. در نشست اخیر در مسکو نیز درخواست اصلی 6 قدرت جهانی تعلیق غنی سازی 20 درصدی و تعطیلی سایت فوردو بود که ایران با آن موافقت نکرد.

آیا ایران با انتقال ذخایر اورانیوم 20 درصد غنی شده موافقت نکرده است؟

ایرانیان پیش از نشست استانبول نشانه هایی مبنی بر آمادگی برای بررسی مساله غنی سازی 20 درصدی ارسال کردند و به نوعی نشان دادند برای انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی آمادگی دارند اما در نهایت اعلام کردند برای هر توافقی ابتدا باید به درخواست های تهران عمل شود.

آیا موافقت با انتقال اورانیوم غنی شده به 2 سال قبل باز نمی گردد؟

در اکتبر 2009 ایران با انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده موافقت کرد اما در آن زمان اورانیوم غنی شده 20 درصدی در اختیار نداشت و سطح غنی سازی در ایران 3.5 درصد بود. اما اکنون غنی سازی در ایران با خلوص 20 درصدی انجام می شود و تهران تا کنون با درخواست انتقال ذخایر آن مخالفت کرده است.

آیا آمریکا و دیگر کشور های غربی از این موضوع نگران هستند که شکست مذاکرات ، دوباره بحث گزینه نظامی را داغ کند؟

این همیشه یک نگرانی بوده است. من مطمئن نیستم که در حال حاضر این یک نگرانی جدی و فوری باشد چرا که مذاکرات به نوعی ادامه دارد و می تواند در برخی جنبه ها پیشرفت داشته باشد تا به اختلافات عمیق دو طرف غلبه کند. به بیان دیگر دیپلماسی ادامه دارد هرچند که با فرمول متفاوتی دنبال می شود.

ایران به واقع دنبال چیست؟

آنچه که واقعا دیپلماسی ایران می خواهد تصدیق مشروعیت برنامه هسته ای ایران و سپس حرکت در جهت توسعه این برنامه تحت نظر نظام بازرسی های قابل اعتمادتر است. درصورتی که غرب برنامه های هسته ای ایران را به رسمیت بشناسد، آنگاه شانس موافقت ایران با بازرسی ها گسترده تر بسیار زیاد خواهد بود.

دیدگاه گروه 1+5 در این مورد چیست؟

دیدگاه آنها این است که ایران باید به تعهداتی که دارد عمل کند. قطعنامه های شورای امنیت از ایران می خواهند که عملیات غنی سازی را متوقف کند. همچنین آژانس نیز خواستار همکاری همه جانبه ایران است.

احساس شما در مورد ایران و نظامی شدن برنامه اش چیست؟

گمان من بر این است که ایران دست کم می خواهد گزینه توسعه برنامه هسته ای تسلیحاتی را در اختیار داشته باشد. برخی برنامه های هسته ای ایران در واقع توضیحی جز نظامی بودن ندارد. البته آنها با تولید سلاح هسته ای فاصله زیادی دارند. از سوی دیگر تمایل به برنامه های هسته ای تسلیحاتی در تضاد با تولید انرژی صلح آمیز قرار دارد.

شما به عنوان مشاور وزارت امور خارجه در دولت اوباما فعالیت کرده اید. به گمان شما دیدگاه دولت اوباما در حال حاضر در این مورد چیست؟

دولت می خواهد توافق کنترل تسلیحاتی بلند مدت و قابل اعتمادی با ایران داشته باشد و به دنبال برقراری کانال های دیپلماتیک است که ایرانیان با ناسازگاری خود این راه ها را بسته اند.

به اعتقاد شما شرایط حاکم بر بن بست هسته ای ایران تا پایان تابستان چگونه خواهد بود؟

با توجه به تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا که به زودی از راه می رسند، شرایط اقتصادی ایران دشوارتر می شود. اما گمان نمی کنم که این موضوع مذاکرات را تحت تاثیر قرار دهد چرا که رهبران ایران پذیرفته اند بهای توسعه هسته ای را بپردازند و این بها تحریم هایی است که جامعه بین المللی علیه جمهوری اسلامی اعمال می کند. فشار اقتصادی و تحت فشار قرار گرفتن مردم عادی از محتمل ترین شرایطی است که در تابستان اتفاق می افتد. اما اینکه آیا این شرایط بر رویکرد دولت ایران دست کم در دوره ای کوتاه مدت تاثیرگذار باشد از نظر من مورد تردید است.

به عنوان سئوال آخر، تهدید نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای ایران تا چه اندازه جدی است؟

ما احتمالا شاهد اقدام نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای ایران نخواهیم بود. البته من تنها بر مبنای بینش خودم پیش بینی می کنم و اطلاعات مضاعفی در اختیار ندارم اما گمان نمی کنم که اقدام نظامی در فهرست باشد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10