دو پیشنهادی که غرب باید به ایران بدهد

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران با دیپلماسی که از آغاز به کار دولت اش به کار گرفته، به جهان نشان داده است که پس از هشت سال، بار دیگر کنترل دولت در دست مردی است که غرب می تواند با او معامله کند. مقایسه این موقعیت، با سال 1985، قیاس نامناسبی نیست، زمانی که میخاییل گورباچف کنترل اتحاد جماهیر شوروی سابق را بر عهده گرفت. البته نباید این نکته را فراموش کرد که اکنون دیدگاه بسیاری از روس ها در مورد گورباچف و سیاست هایش چندان مطلوب نیست.

اوباما نیز به سهم خود نشان داده که فرصت ایجاد شده را درک می کند. یک راهکار مذاکره ای بر سر برنامه های هسته ای ایران، فشار برای اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی را کاهش می دهد. اقدامی که می تواند پیامد های غیر قابل پیش بینی برای جهان به همراه داشته باشد.

آسان ترین راه حل مذاکره ای برای گفت و گو های سه شنبه در ژنو این است که روی پیمان منع اشاعه هسته ای و توانایی دولت روحانی برای محاسبه آنچه به نفع ایران است، تمرکز شود. پیمان منع اشاعه هسته ای به ایران اجازه می دهد در مقابل تعهد هسته ای نشدن و موافقت با بازرسی های گسترده، از تکنولوژی صلح آمیز هسته ای استفاده کند.

زمانی که نوبت به برآورد منافع ملی می رسد، روحانی و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه اش، یک فرم دارند. آنها تجربه مذاکره با انگلیس، فرانسه و آلمان در سال 2003 تا 2005 را دارند که به تعلیق غنی سازی اورانیوم و همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی منجر شد. من به عنوان نماینده سابق انگلیس در آژانس بین اللمللی انرژی اتمی می توانم تیزهوشی آنها را تصدیق کنم.

در این مورد، نفع ایران در خودداری از تولید سلاح هسته ای است. ایران دیگر اکنون به ایجاد بازدارندگی هسته ای در مقابل رژیم صدام حسین نیاز ندارد. ایران نمی تواند هزینه های انسانی و اقتصادی عبور از خط قرمز هسته ای و ورود به باشگاه هسته ای را تقبل کند. از سوی دیگر هسته ای شدن ایران، ریسک به راه افتادن چرخه هسته ای در منطقه را به دنبال دارد که در نهایت امنیت جمهوری اسلامی را تهدید می کند.

غرب از ایران می خواهد به طور عملی – و نه تنها از طریق تعهد های شفاهی و کتبی- ثابت کند تمایلی به ساخت سلاح هسته ای به وسیله اورانیوم غنی شده، ندارد. خوشبختانه روحانی می تواند در این مورد به غرب کمک کند.

یکی از روش هایی که می توان از اهداف هسته ای ایران اطمینان حاصل کرد، نظارت جدی تر بر تاسیاست غنی سازی اورانیوم ایران است. این به معنی است که در صورت تصمیم گیری ایران برای غنی سازی ، بالاتر از سطح مورد نیاز برای اهداف غیر نظامی، آژانس به سرغت مطلع می شود و زمان کافی برای عکس العمل در اختیار خواهد داشت.

کاهش ظرفیت غنی سازی ایران نیز می تواند یک اقدام اعتمادساز دیگر باشد. به این ترتیب بخشی از هزاران دستگاه سانتریفوژ نصب شده در ایران، باید از چرخه تولید خارج شوند.

اما معمولا در مذاکرات کنترل تسلحیاتی ترغیب طرف مقابل به عقب گرد در فعالیت های هسته ای، دشوار است. بنابراین گزینه جایگزین این است که مذاکره کنندگان راهی پیدا کنند که به موجب آن سانتریفوزها زمان بیشتری برای تولید اورانیوم غنی شده با کاربرد تسلیحاتی نیاز داشته باشند.همچنین احتمالا از ایران خواسته می شود ، بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده را تحت مهر و موم آژانس درآورد یا اینکه آن را به خارج از کشور منتقل کند.

برای دستیابی به چنین اهدافی، مذاکره کنندگان غربی باید دو پیشنهاد روی میز بگذارند. نخست، لغو تحریم هایی که از سال 2007، علیه ایران اعمال می شود. به خصوص تحریم های نفتی و مالی. دوم، تضمین این نکته که آمریکا و متحدان اش پس از دوره گذار، آزادی عمل ایران در بهره مندی از تکنولوژی صلح آمیز هسته ای را می پذیرند. این تکنولوژی غنی سازی به منظور تولید سوخت مورد نیاز راکتورها را نیز شامل می شود.

این در حالی است که بی توجهی به لزوم به توافق رسیدن با ایران می تواند فاجعه بار باشد. اینکه اوباما تحت فشار لابی اسرائیل یا کنگره به طور جدی برای معامله با ایران اقدام نکند، نگران کننده است.

نویسنده: پیتر جنکینز، نماینده سابق انگلیس در آژانس بین المللی انرژی اتمی

منبع: تلگراف/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 20 مهر 1392/ باز انتشار: سه شنبه 23 مهر 1392